Banen naar landen met lage lonen - Nederlandse bedrijven als KLM, ING, ABN Amro, Fortis, Philips, KPN, Reed Elsevier en Heineken besteden steeds meer hoogwaardig werk aan lagelonenlanden. Deskundigen schatten het banenverlies op vele tienduizenden per jaar. Exacte cijfers ontbreken, omdat bedrijven bang zijn voor hun imago. De uittocht van banen naar India en China speelt een grote rol in de Amerikaanse presidentsverkiezingen, vooral nu de banengroei stagneert. Ook in het Verenigd Koninkrijk lopen de gemoederen hoog op. Vooral IT'ers vrezen blijvende werkloosheid (Volkskrant 20 mrt 2004).

Belegginsles bij Alex Academy - 'Wat moet ik nou doen bij al die aanslagen? Verkopen, of juist bijkopen?' Beleggingscoach André Brouwers adviseert zijn cursist: 'Als je puur op emotie vaart, is de kans groot dat je nat gaat.' Brouwers, een gewezen vermogensadviseur en beurshandelaar, is vanaf begin 2004 hét gezicht van de Alex Academy - de universiteit van het beleggen, zoals de beleggersbank zichzelf graag noemt. Via Alex, een onderdeel van de Rabobank, kopen en verkopen op dit moment ongeveer 70 duizend klanten aandelen op de beurs. En de bank wil meer. 'De beleggersles is een uitbreiding van het dienstenpakket', zegt Brouwers, die samen met Alex het beleggingsschooltje heeft opgezet. Dat is echter niet de enige reden, erkent hij. 'Dalende koersen hebben een verlammend effect op beleggers. En dat is dodelijk.' Dodelijk voor de beleggers, omdat zij veel te lang vasthouden aan aandelen die door het putje gaan, maar ook dodelijk voor Alex, omdat die niets verdient als de klanten niet handelen. 'Een van de doelen is om de mensen actiever te krijgen', zegt Brouwers. De interesse is groot. Voor de eerste serie cursussen tekenden 1500 mensen in. Idealiter volgen die het gehele cursustraject dat bestaat uit trainingen in handelsgedrag en instrumentenkennis en een aantal coaching-sessies. Kosten: 1087 euro voor Alex-klanten, en 1249 euro voor buitenstaanders. En wie de smaak te pakken heeft, kan drie keer de rit volgen: er is namelijk een basis-traject, een actief traject, en een speciale cursus voor traders. Gepensioneerd bakker Jaap Brakenhoff tekende in. Hij verkocht zijn bakkerij en belegde het geld. 'Ik doe sinds 1999 wat op de beurs. Dat ging even goed, maar na 11 september raakte ik veel geld kwijt.' En met de dalende koersen gingen de beleggingsadviezen die Brakenhoff van de bank kreeg, steeds meer irriteren. 'Veel cursisten zijn teleurgesteld in de service van banken, en willen hun eigen geld beheren', zegt André Brouwers. 'Maar ook dat kan misgaan. Ik zie veel ondernemers in de collegebanken, die als wilde gokkers met hun geld omgaan, terwijl ze vroeger juist beheerst hun eigen zaak runden' (Volkskrant 23 mrt 2004).

Energiebedrijven
• Durion moet zijn klantenwerving aanpassen. Durion heeft de afgelopen tijd actief telefonisch klanten benaderd zonder een leveringsvergunning. De manier waarop het bedrijf klanten echter aan zich bond, leidde tot diverse klachten bij DTe en bij concurrenten. DTe stelt nu de voorwaarde dat Durion de klant vooraf duidelijkheid geeft over prijs, product en voorwaarden (dft.nl 4 mrt 2004).
• Consumenten snappen vaak hun energierekening niet. Ze hebben er moeite mee te controleren of de in rekening gebrachte bedragen voor stroom en gas wel juist zijn (Volkskrant 23 mrt 2004).
• Consumenten ergeren zich steeds meer aan de opdringerige klantenwerving van energiebedrijven, vooruitlopend op de liberalisering van de elektriciteitsmarkt op 1 juli. De energiebedrijven beschuldigen elkaar van misleiding. De Consumentenbond vreest dat mensen het vertrouwen in de open stroom- en gasmarkt zullen verliezen. Eneco stuurde al zijn 1,5 miljoen klanten onlangs een brief om te waarschuwen voor praktijken van de concurrentie. Nuon zegt veel klachten van klanten te krijgen die 'op oneigenlijke gronden' zijn overgehaald om over te stappen op een andere stroomleverancier. Nuon zelf moest vorige week zijn excuses aanbieden aan klanten van Eneco, die door vertegenwoordigers van Nuon met ongeloofwaardige verhalen waren benaderd (Parool 26, 27 apr 2004).
• Het ministerie van Economische Zaken (EZ) gaat geen maatregelen nemen om het dreigende tekort aan elektriciteit op te lossen. Maatregelen die het bouwen van extra stroomcentrales bevorderen zijn te duur of verstoren de vrije markt, zon concludeert EZ. In de hete zomer van 2003 dreigde stroomuitval en vanaf 2007 neemt de kans op stroomuitval sterk toe omdat investeerders aarzelen bij de bouw van nieuwe centrales. Het idee om Tennet, de beheerder van hoogspanningsmasten, de opdracht te geven om namens de overheid extra centrales bij te bouwen, heeft als nadeel dat commerciële investeerders juist langer zullen wachten om zelf een centrale te bouwen. Ook het idee om energiebedrijven te verplichten extra stroom in te kopen zij daadwerkelijk verkopen, valt af. Deze oplossing is weer te duur voor de afnemers en zou marktverstorend zijn. Het ministerie wil dat de vrije markt zijn werk doet (Volkskrant 27 apr 2004).
• Energiebedrijven proberen kleinverbruikers op slinkse wijze aan zich te binden door met een nieuwe bepaling in het contract te voorkomen dat hun klanten kunnen weglopen naar een concurrent. Per brief worden klaen voor de keuze gesteld om voor een bepaalde datum een andere leverancier te kiezen, zo niet, dan zitten zij nog een jaar vast aan hun oude leverancier. 'De klanten worden voor het blok gezet', aldus Brinkhorst, die wil dat de consument de tijd krijgt zich te verdiepen in prijzen en leveringsvoorwaarden. "Ik vind deze gang van zaken onacceptabel in een markt die net opengaat." De D66-bewindsman wil voorkomen dat klanten stilzwijgend instemmen met een contract, omdat 'ze toevallig een brief niet goed hebben gelezen' (Telegraaf 19 mei 2004).
• De veiligheid van het gasnetwerk in Nederland loopt gevaar, zo concludeert de Raad voor de Transportveiligheid. De netwerkbeheerders komen hun eigen afspraken niet na, zo concludeert de Raad voor de Transportveiligheid naar aanleiding van een gaslek in Groningen vorig jaar, het zevende in een reeks van incidenten. Telkens weer blijkt dat de branche de eigen regels niet naleeft. Netwerkbeheerder Essent Netwerk Noord weet onvoldoende van de risico's van het eigen netwerksysteem. Er worden afsluiters gebruikt die sinds 1994 verboden zijn. De bedrijven geven wel hoog op van zelfregulering maar de naleving is gebrekkig. Na het lek in Groningen duurde het twee uur voordat de leiding kon worden afgesloten omdat het niet precies duidelijk was waar de leiding en de afsluiters zaten. Er waren geen maatregelen getroffen om de gasleiding te beveiligen tegen grondverschuivingen. Essent bestrijdt de conclusie van de Raad (Volkskrant 16 jun 2004).
• De Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa) heeft invallen gedaan bij de energiebedrijven Nuon, Essent, Delta en Eneco. De kartelwaakhond vermoedt dat de bedrijven de mededingingswet overtreden. De grootschalige inval komt vijf dagen nadat de energiemarkt voor consumenten en kleinzakelijke gebruikers is opengegooid (6 jul 2004).
• Door de liberalisering van de stroommarkt gaan de kosten van elektriciteit omhoog: twintig euro per jaar voor een doorsnee huishouden. Energiebedrijven maken kosten vanwege investeringen in IT-systemen en door het verdwijnen van overcapaciteit van opwekcentrales. De aanloop naar de vrije markt leverde evenmin een kostenvoordeel op. Door hogere belasting steeg de prijs van elektriciteit fors. De verbetering van efficiency ging op aan extra uitgaven voor marketing (Volkskrant 21 jul 2004).
• Provincies en gemeenten mogen van Brinkhorst waarschijnlijk toch een deel hun stroom- en gasnetten verkopen, als het netwerk maar niet in handen komt van een energiebedrijf. Dit om een monopoliepositie te voorkomen. Brinkhorst wilde zich aanvankelijk pas in 2007 buigen over de afgesplitste netwerkbedrijven, maar de aandeelhouders van energiebedrijven zoals Essent, Nuon en Eneco, waren fel tegen deze plannen van de minister, omdat juist de netwerken het grote geld moesten opleveren. In het nieuwe plan van Brinkhorst mogen gemeenten en provincies nu een minderheidsbelang van de energienetwerken privatiseren, als dat minderheidsbelang niet via een achterdeur weer in handen komt van het geprivatiseerde energiebedrijf (Volkskrant 9 oktober 2004).

Golfbanen in China - China heeft de meeste illegale golfbanen ter wereld. Hoewel de golfsport er peperduur is - een lidmaatschap komt al gauw op honderdduizend euro - hebben steeds meer steden de afgelopen jaren golfbanen laten aanleggen, als lokkertje voor zakenlui die nieuwe bedrijven kunnen meebrengen. Volgens opgave van het ministerie van Grond en Grondstoffen telt China 176 golfbanen, waarvan er slechts tien de juiste papieren hebben. De wildgroei kon gebeuren doordat plaatselijke partijbestuurders de aanleg door de vingers zagen, en vaak ook financieel bij de projecten betrokken zijn. 'Zonder een eersteklas golfparcours kunnen we ons niet verkopen als het beste conferentie-oord van China', zegt partijsecretaris in Peking. In China zijn rijk worden en economische recordgroei de nieuwe dogma's. Boze boeren klagen dat zij van hun land zijn gezet om plaats te maken voor industrieterreinen en golfbanen. Deze ontwikkeling had tot gevolg dat de landbouwgrond met 2,5 miljoen hectare afnam. Het meeste landverlies komt op rekening van nieuwe industriegebieden en 'ontwikkelingszones', waarvan er door de explosieve groei van terreinen vele heel of half leeg blijven. China telt 3837 van dergelijke zones, waarvan 2580 formeel niet zijn goedgekeurd door de centrale overheid (Volkskrant 24 mrt 2004).

Handboek voor de Vestigingsmanager - Het financieel adviesbureau Spaar Select heeft risicovolle financiële producten verkocht aan zwakbegaafden, die niet zelfstandig beslissingen kunnen nemen. De verkoper, die vooral uit was op een hoge omzet, zou deze klanten ook niet hebben geïnformeerd. Tijdens de beurshausse groeide Spaar Select in korte tijd uit tot een van de grootste financiële advieskantoren van Nederland. Uit Het Handboek voor de Vestigingsmanager van het bedrijf blijkt dat het 'fout' is om vrouwen aan te nemen, daar zij binnen de mannencultuur niet kunnen overleven'. Uit het Handboek blijkt waaruit die harde cultuur van Spaar Select bestaat. Niet-loyale adviseurs 'die niet uit de verf komen' zijn als 'rotte appels' die 'een infectie vormen voor de totale mentaliteit op kantoor'. 'Discipline' wordt gezien als een belangrijk onderdeel van het Concept van het bedrijf, waarbij de 'leiders' en de 'vestigingsmangers' niet alleen moeten beschikken over veel zelfdiscipline moeten maar ook de opgelegde regels dienen te gehoorzamen. 'Het individueel denken is gif voor een organisatie. Emoties dienen daarbij te worden uitgeschakeld. Op het moment dat het doorselecteren (ontslaan, red.) van een medewerker de organisatie dient, kan het nog zo zielig zijn, maar is het de enige juiste oplossing'. 'Vaak wordt het als "zielig" gezien om een accountmanager die niet het maximale uit zijn klanten haalt en dus een te lage omzet genereert, te ontslaan. Feitelijk is het juist andersom. Wanneer je de manager niet ontslaat, is dat juist zielig.' Zo iemand 'kan beter een gesubsidieerde sociale werkplaats gaan opzetten in plaats van Spaar Select naar de vernieling helpen' (Volkskrant 5 apr 2004).

De macht van Microsoft - Zo'n 95 procent van alle pc's draait op Windows. Als het aan Microsoft ligt, zal de greep op de markt alleen maar groter worden. Herhaaldeijk kwam de onderneming in aanraking met het Amerikaanse ministerie van Justitie. Maar dankzij een team van geslepen juristen kon Microsoft ontsnappen. Toen de rechter de koppelverkoop van Windows met Explorer in 1997 verbood, beweerde Microsoft dat ontkoppeling technisch onmogelijk was, waarna de rechter een jaar later in het voordeel van Microsoft besliste. Toen de rechter in 2000 gebood dat het concern moest worden opgesplitst in twee onafhankelijke ondernemingen ging Microsoft in beroep en werd het bevel ongedaan gemaakt. Waar Microsoft wel veroordeeld wordt, houdt het zich brutaalweg niet aan het vonnis. Ook in Europa werd Microsoft beschuldigd van misbruik van zijn machtspositie, en opnieuw zonder succes. In 1998 klaagde Sun Microsystems dat de geheime broncode van Windows het voor producenten van netwerkservers moeilijk maakt om zekf systemen te ontwikkelen die soepel kunnen communiceren met Windows. Microsoft zou zelf in die markt willen stappen. In 2001 ging RealNetworks met een soortgelijke klacht voor audio-visuele software naar de Commissie. Microsoft heeft zijn eigen gratis programma Media Player geïntegreerd in Windows XP en de verkopen van RealNetworks daalden daarodoor. Na vijf jaar onderzoek heeft de Europese Commissie Microsoft dan eindelijk veroordeeld tot een boete van 497 miljoen euro met als eis dat het bedrijf binnen 90 dagen een variant van Windows zonder de Media Player aanbiedt en concurrenten (tegen betaling) inzage moeten krijgen in de interface-codes. Microsoft heeft al aangekondigd in beroep te zullen gaan. De zaak kan jaren voortslepen. Intussen gaat Microsoft vrolijk verder op de ingeslagen weg. De volgende versie van Windows wordt uitgebracht met een eigen zoekmachine (NRC 29 mrt 2004).

'Europa is een fictie' - Hoogleraar filosofie John Gray, verbonden aan de London School of Economics en schrijver van boeken over globalisering, islamitisch terrorisme en evolutionaire psychologie, richt zicht tegen het 'Verlichtingsfundamentalisme' dat sinds de val van de Berlijnse Muur onverminderd de kop blijft opsteken in de vorm van het neoliberale vrijemarktdenken. De hedendaagse globaliseringswaan verschilt als vooruitgangsgeloof niet wezenlijk van het communisme en andere bewegingen die in de loop van de twintigste eeuw in naam van de rede onvoorstelbare ravages hebben aangericht. 'Het geloof dat de wetenschap de mensheid in staat stelt haar historische conflicten te overstijgen en een universele beschaving te scheppen, is niet het resultaat van empirisch onderzoek.' Globalisering, opgevat als de wereldwijde verspreiding van wetenschap en technologie, leidt niet noodzakelijkerwijs tot wereldwijde democratisering, zoals de neoliberalen ons willen doen geloven. In combinatie met de verbreiding van de 'vrije markt' leidt die kennisgroei voornamelijk tot een kaalslag van instituties, traditionele deugden en sociale samenhangen en derhalve tot nieuwe ravages en instabiliteit. Hoe hardnekkiger we dat ontkennen, des te harder zullen we ervoor worden gestraft in de vorm van geostrategische conflicten. 'Door ons vooruitgangsgeloof verdringen we het feit dat de groei van wetenschap en techniek ook nieuwe wapens legt in handen van kwaadwilligen. Door de onstuitbare verspreiding van nucleaire kennis en technologie kunnen zulke wapens nu ook in handen komen van een beweging als al-Qaeda. De mislukking van het Amerikaanse plan om van Irak een liberale democratie van westerse snit te maken is het zoveelste bewijs. Ten eerste heeft men in Irak juist een staatsapparaat naar westerse snit vernietigd. Boven op die puinhoop wil men nu een liberale democratie bouwen, niettegenstaande het gegeven dat Irak een kunstmatige staat is. Door het wegvagen van de staat hebben de Amerikanen in Irak zelf de etnische en religieuze leiders, met name die van de sjiïtische meerderheid, alle ruimte gegeven zodat er waarschijnlijk een soort tweede Iran zal ontstaan. Als we de beperkingen van ons vooruitgangsgeloof eindelijk onder ogen zouden durven zien, zouden we ons niet overgeven aan zulke grootschalige, rampzalige experimenten in social engineering. Denk ook aan de schade die we hebben aangericht door de gedwongen 'liberalisering' van Rusland in de jaren negentig. Het staatsapparaat is in naam van de 'vrije markt' volledig afgebroken en daarvoor in de plaats hebben we nu een kleptocratie, gebaseerd op een pseudo-monopolistisch kapitalisme met maffiose trekken. De wereld waarin we leven verschilt hemelsbreed van het vreedzame posthistorische tijdperk dat ons is voorgespiegeld. Sinds de val van de Muur zijn we teruggekeerd naar het klassieke terrein van de geschiedenis, gedefinieerd door etnische, territoriale en religieuze conflicten en het gevecht om de wereldgrondstoffen, een hernieuwde Great Game waaraan nu ook opkomende industriereuzen als China en India gaan deelnemen. Je kunt Irak niet pacificeren met bommen en Special Forces, daarvoor heb je grote, staande legers nodig, een goed inzicht in de plaatselijke verhoudingen en de wil om er lang, heel lang aanwezig te blijven. Maar de Amerkaanse militaire doctrine is gebaseerd op principes als just-in- time, efficiency, slanke organisatie en andere hedendaagse managementkletskoek die op de grond in Irak volstrekt onbruikbaar blijkt. De Eurozone is een door en door ondemocratisch project, bedoeld om hier een soort replica van de Amerikaanse nationale markt te maken. Dat botst met de vele verschillende tradities, waarden en nationale instituties van de deelnemende landen, en de bevolking legt zich niet zomaar neer bij het dictaat van die zogenaamde vrije markt' (Groene 10 apr 2004).

Website moordenaar 80 c/m - Moordenaar martin K. exploiteert vanuit zijn cel een internetsite met daarop onder meer foto's van een van zijn slachtoffers in een plas bloed en een geluidsopname van de wanhopige vriendin van het slachtoffer die om hulp vraagt terwijl haar vriend wordt neergeschoten. De opnames zijn te bekijken voor tachtig cent per minuut. K. vindt de informatie niet pijnlijk voor de nabestaanden van zijn slachtoffers: 'Ze hoeven toch niet te kijken.' Vorig vorig jaar kwam Martin K. al in het nieuws toen bleek dat hij een escortservice voor gevangenen had. Het ministerie van Justitie ziet vooralsnog geen mogelijkheden om op te treden tegen de website (webwereld 13 april 2004, Volkskrant 15 apr 2004).

Grote hoofdenziekte - Enkele tientallen baby's zijn in centraal-China gestorven aan ondervoeding, nadat ze nep-melkpoeder zonder voedingswaarde te drinken hadden gekregen. Honderd tot tweehonderd baby's die de 'melk' dronken, kregen wat de Chinese artsen 'grote hoofdenziekte' noemen. Hun hoofden groeiden tot abnormale proporties, terwijl hun lichaam verder ernstig vermagerde als gevolg van ondervoeding. De Chinese markt wordt overspoeld door nagemaakte voedingsproducten als nep-rijst en nep-medicijnen (Telegraaf 17 apr 2004).

Media
• Erik de Vries (1913-2004) - Hij stond aan de wieg van de televisie, maar zijn kind stelde hem later teleur. 'Het kind is te dik geworden. Het is zelfs nog steeds niet wat het woord televisie eigenlijk betekent: vér-zien; het is gebleven bij vér-tonen.' Man van woordspelingen en metaforen. 'Het is zaliger te zenden dan te ontvangen', luidde de tekst op zijn deur in het Natuurkundig Laboratorium van Philips, waar hij in 1930 als 18-jarige in dienst kwam. Als jongetje was hij al in de weer met kristalontvangers. Later werd hij producer, regisseur en cameraman aan het hoofd van een Philipskaravaan, die de jaren tot aan de oorlog tv-demonstraties gaf in heel Europa. Van Colijn tot Juliana stond men paf van het wonder van de eeuw. De idealistische televisiemaker veronderstelde 'dat de televisie zorg zou dragen voor meer begrip en meer vredelievendheid'. Hij richtte Teleac op. In 1985 maakte hij voor de IKON - een van de weinige omroepen die zijn hart hadden - zijn laatste programma. Hij heeft werkelijk gehoopt dat door de televisie een Betere Mens zou ontstaan. Dat het zo niet liep, beschouwde hij als de teleurstelling van zijn leven (Volkskrant 22 apr 2004).
• Nederland 1 gaat minder informatieve programma's en levensbeschouwelijke programma's uitzenden. Nederland 2 wordt het 'net van het volk' met veel sport en Nederlandstalige muziek. Nederland 3 wil verjongen. Afgelopen vrijdag presenteerde de commissie-Rinnooy Kan zijn rapport over de publieke omroep. Ton van Dijk, netcoördinator van Nederland 1, wil Nederland 1 lichter maken: ' We hebben te veel serieuze programma's.' Collega Joop Daalmeijer wil van Nederland 2 (TROS, BNN, AVRO) wil nog nadrukkelijker het net van het volk worden en van de 'maatschappelijk teleurgestelden'. Het 'het rechtse geluid' moet terug op televisie. De TROS werkt nu al vraaggericht. Ook Lennart van der Meulen, netcoördinator van Nederland 3 (VPRO, VARA, NPS), vindt zijn net 'te zwaar en te oud'. Nederland 3 moet verjongen 'door nieuwe, moderne televisieformats' (Volkskrant 5 apr 2004).
• De Britse premier Blair zou bij zijn aankondiging van een referendum over de Europese grondwet zijn gezwicht onder druk van de mediamagnaat Rupert Murdoch. Deze zou Blair in ruil voor diens referendumbelofte hebben toegezegd dat zijn kranten zich niet tegen hem zouden keren. Blair zou geschrokken zijn toen The News of the World (ook van Murdoch) hem in een krantenkop 'verrader' noemde, een woord dat door Murdoch hoogstpersoonlijk zou zijn uitgekozen, aldus The Sunday Times (Telegraaf 25 apr 2004).
• Politici klagen dat de pers het niet snapt. Journalisten vinden dat de persvrijheid in het geding raakt. Veel mediamakers en journalisten kunnen onvoldoende tegenspel bieden aan beleidsambtenaren, bestuurders en politici omdat zij niet op hetzelfde beleidsniveau denken en afwegen. Ze hebben te weinig kennis van de verbluffende complexiteit van het dagelijkse beleidmaken, waardoor evenwichtig selecteren en gefundeerd oordelen lastig wordt. De journalist grijpt daarom liever naar fragmenten die zich nog relatief gemakkelijk laten vatten: handige persberichten of een ruzie in de politiek. De politieke strijd wordt gezien als een strijd tussen personen waarbij de beleidscontext naar de achtergrond schuift. Omgekeerd, tegenover de gebrekkige kwaliteit van de media staat die van het openbaar bestuur. Zo laten Kamerleden zich in vaste rubrieken hijsen om daar als meninkjesfabrieken te fungeren. Ten tweede, de commercialisering trekt alles scheef. De informatieve programma's bij commerciële zenders zijn per definitie populistischer en oppervlakkiger. De kijker moet blijven hangen om de reclameboodschappen bezorgd te krijgen. In de strijd om kijkcijfers laten de publieke omroepen zich sterk beïnvloeden door de commerciëlen. Als de commerciële tv iets aanslingert en de publieke omroep meent niet te kunnen achterblijven, zullen kranten er ook op inhaken. Margarita, Mabel, Oudkerk. Selectie vindt niet meer plaats vanuit een eigen visie. Er is door de publieke omroep zelfs naar presentatoren en programmaformats gezocht die de populariteitsslag met de commerciëlen moesten aanbinden. Publieke omroepen hebben ook geen plechtanker meer. Ze zitten op elkaar gepakt in onmogelijke zenderformules. Hun identiteit verbleekt. Krappe programmabudgetten laten nauwelijks diepgravende programma's toe. Toen WVC (indertijd) McKinsey op Hilversum afstuurde, ging daar een kruis overheen. Alsof efficiency-denken ook maar iets met ruimte voor maatschappijvisie en verantwoord programmamaken van doen heeft. En nú komen politici klagen dat Hilversum het allemaal niet snapt. Ze hebben de ravage zelf aangericht. Ten derde. De ontideologisering heeft zowel aan de kant van media als aan de kant van politici te veel houvast weggeslagen. Daarvoor zijn personalisme en een ad hoc benadering of beoordeling van de besluitvorming en het beleid in de plaats getreden. Door de liberalisering van de zestiger jaren is de aanraakbaarheid van politici en bestuurders toegenomen. Elke journalistieke schnabbelaar kan een staatssecretaris onderuit schoffelen. Als de staatssecretaris daardoor in de problemen komt, hebben de sereuze media weinig andere keus om zich daar ook op te storten. De grootste flutmedia of de grootste relcolumniste kunnen zo de agenda bepalen. Dan worden daaraan discussieprogramma's op prime time gewijd. Het is een premie zetten op ranzigheid en slordig denken. Tenslotte. De ego's bij de omroepen zijn inmiddels tot boven de boomgrens gegroeid. Een gerenommeerde televisierubriek zag af van een complex, maar uiterst actueel onderwerp omdat de presentator het te moeilijk vond en bang was om zijn imago van goed ondervrager te verliezen (Ton Planken, NRC 7 sep 2004).

Schoonheidsoperaties op MTV - De muziekzender MTV brengt vanaf juni in Duitsland de Amerikaanse documentaire-serie 'I want a famous face', waarin vrijwilligers voor de camera het gezicht van een beroemdheid krijgen door middel van plastische chirurgie (Telegraaf 25 apr 2004).

Reclame
• Goudappeltje, Zontomaatje, Fruitdruifje zijn verdwenen: ze heten sinds kort allemaal Appelsientje. Sappengigant Riedel Drinks voerde vorig jaar een ingrijpende operatie uit met zijn Appelsientje-producten. Succesmerken als Goudappeltje en Zontomaatje verdwenen, alle sappen heten voortaan Appelsientje. De fans van Goudappeltje moeten in de supermarkt nu op zoek naar Appelsientje appelsap en liefhebbers van Zontomaatje vragen om Appelsientje tomatensap. Als reden voor de metamorfose gaf Riedel dat het de 'familieband' tussen zijn producten wilde versterken. Door veertien namen samen te voegen onder het sterkste merk van de serie, slaat Riedel twee vliegen in één klap. De naamsbekendheid van Appelsientje is enorm en wordt geassocieerd met kwaliteit; de minder bekende producten kunnen zo meeliften op die naamsbekendheid. De ombouw ging vergezeld van een grote reclamecampagne, maar desondanks blijken er veel consumenten te zijn die niet meteen herkennen welke van de vijftien smaakvarianten in een pak Appelsientje zit. De verpakkingen moeten daarom opnieuw worden aangepast: 'De consument moet in één oogopslag kunnen zien wat in het pak zit' (Parool 3 feb 2004).
• Het grote reclamedoek rukt op. De vier grote steden hebben ingestemd met deze nieuwe vorm van adverteren, zegt Cedric Boterman, directeur van Megamedium, marktleider op het gebied van reclamedoeken. 'Het is volledig geaccepteerd.' Bij de orichting in 2000 kostte het Megamedium nog moeite toestemming te krijgen. 'Totdat we ons op restauratieprojecten richten. Het budget voor herstel van monumentale panden is vaak beperkt.' Niet elke locatie is geschikt. 'We maken onderscheid in sideview locaties, waar je langs loopt en head-on view locaties, waar je tegenaan loopt', legt Boterman uit. 'De laatste zijn het mooist, want dan heb je een langer contactmoment.' De grootste advertentie van Megamedium is meer dan duizend vierkante meter. Adverteerders betalen gemiddeld vijftigduizend euro per maand. De opbrengst wordt verdeeld tussen de gemeente, de eigenaar van het gebouw en Megamedium. Niet iedereen is blij. 'We hebben soms de indruk dat de steigers wat langer blijven staan dan nodig is', zegt een Haagse ambtenaar. De Amsterdamse Stichting Vrienden van de Binnenstad, verzet zich: 'Amsterdam is druk op weg de hoerigste stad van Europa te worden. Alle gebouwen worden volgestopt met reclame.' Megamedium stort zich intussen op een nieuwe doelgroep. 'Eigenaren van leegstaande kantoren lopen nu veel huur mis', ziet Boterman. De kantoortoren van Shell is inmiddels bekleed met een gigantische advertentie (Volkskrant 4 feb 2004).
• Negen activisten die met bekladdingen op de reclameposters in de Parijse metro de overal aanwezige consumptiemaatschappij aan de kaak wilden stellen, zijn beboet. In totaal moeten ze 16.800 euro betalen. Metromaatschappij RATP en haar advertentiebedrijf hadden op veel meer gehoopt (Volkskrant 29 apr 2004).
• De Fernseh Fee van TC Unterhaltungselektronic (TCU), een apparaat dat tv-reclame blokkeert, is toegestaan, aldus een vonnis van de hoogste Duitse rechter na een slepend conflict tussen mediaconcenr RTL en TCU. De 'televisie-fee' switcht naar een ander kanaal zodra een zender reclame brengt. De Duitse commerciële omroep vreest een terugval in reclameopbrengsten, die jaarlijks 3,5 miljard bedragen. TCU acht nu de weg vrij voor de introductie van de Tivion, een apparaat dat de reclameblokken vervangt ze door reclame die de fabrikant van het apparaat van eigen adverteerders krijgt. De koers van TCU schoot na bekendmaking van het vonnis van 60 cent naar zeven euro. De Tivion is een variant op de Amerikaanse Tivo, dat advertenties in opgenomen programma's weglaat (Volkskrant 3 aug 2004).

Interpay - De Nederlandse Mededingingsautoriteit NMa heeft de Nederlandse banken en betalingsorganisatie Interpay een enorme boete opgelegd voor het misbruiken van hun macht op de markt voor het betalingsverkeer. Interpay, eigendom van de banken, brengt tarieven in rekening voor pintransacties die volgens de kartelautoriteit 500 to 700 procent te duur zijn (Volkskrant 30 apr 2004).
Interpay heeft tot alle bankgegevens. Het bedrijf controleert ook adresgegevens van klanten op basis van bankrekeningnummers. Die service, à 4 eurocent per adres, levert Interpay aan derden, zoals charitatieve instellingen. Dat is een schending van het bankgeheim en de eigen gedragscode van de banken. Charitatieve instellingen die donateursbrieven retour krijgen, sturen deze door naar Interpay, die aan de hand van het bank- of gironummer het nieuwe adres voor hen achterhaalt (Volkskrant 23 sep 2004).

Koninginnedag in Utrecht - Een groepje Ecuadoranen houdt de beoogde plek voor hun handelswaar scherp in de gaten. Bestelbusjes rijden eindeloos rondjes in de Utrechtse binnenstad. Stoppen ze, dan maant de politie ze tot doorrijden. Maar de handelaren zonder vergunning geven zich niet snel gewonnen. Denken Marije en Jeroen, twee tieners uit Abcoude, een mooi plekje bemachtigd te hebben - ze staan er tenslotte al twee uur met hun spullen netjes onder een zeildoek - komt er een groepje Peruanen voorrijden, met een wit bestelbusje volgestouwd met hangmatten. Geen discussie, over de spullen van de twee tieners beginnen ze een stand van negen meter op te bouwen. De politie grijpt in. 'Dit is geen commerciële markt', leggen de agenten uit. Een agent: 'Het gaat steeds meer om de centen. Waar zijn de kinderen met blokfluiten gebleven?' De vrijmarkt is nog niet geopend, of de tienduizenden kooplustigen stromen toe. Tuurlijk klagen ze, over de oprukkende commercialisering en de stijgende prijzen. Maar even later graaien ze in een berg strings voor één euro, of hun leven ervan af hangt (Volkskrant 30 apr 2004).

Agressie
• De 39-jarige arts P.P. betaalde twee twee drugsverslaafde mannen 1000 euro om zijn ex-vrouw in Delfgauw levend te verbranden. De junkies belden daarop bij de vrouw aan en overgoten haar met benzine en staken haar in brand. P.P. was woedend omdat zijn ex-vrouw met een andere man ging trouwen. Om die reden had hij haar al meerdere malen bedreigd met de dood (Telegraaf 22 mrt 2004).
• Snackbars en shoarmazaken zijn broedplaatsen van agressie. De sfeer en uitstraling van de eetgelegenheden zijn vaak zeer negatief. De eigenaren zijn niet zelden sterk verweven met de onderwereld (Nederlands Dagblad 25? apr 2004).
• Het treinverkeer tussen Den Bosch en Geldermalsen is dinsdagavond korte tijd stilgelegd nadat een trein op een blok beton was gebotst. De afgelopen weken werd het verkeer op het spoor regelmatig stilgelegd omdat de doorgang werd versperd door objecten die door vandalen waren achtergelaten. Enige weken geleden reed een trein op station Duivendrecht in Amsterdam tegen een rolstoelbrug. Het apparaat, waarmee rolstoelgebruikers in de trein worden gezet, werd vermoedelijk met opzet van het perron geduwd. In de weken daarvoor strandde op het traject tussen Dordrecht en Lage Zwaluwe tot twee keer toe een trein omdat er een aantal voorwerpen op de rails waren gelegd en een machinist lichtgewond raakte, nadat er een voorwerp door de voorruit vloog. Het vermoeden bestaat dat de trein is bekogeld (Telegraaf 17 feb 2004). Vandalisme op het spoor neemt toe. In februari kwamen bij de klachtenlijn 55 meldingen van vandalisme binnen, waarvan 41 echte incidenten. In 63 procent van de gevallen was sprake van een veiligheidsrisico voor personeel en reizigers. Naar schatting zijn er jaarlijks meer dan 300 gevallen van vandalisme op het spoor. Het gaat onder meer om schieten met een luchtbuks op treinen, stenen naar machinisten gooien en blokken beton en bouwketen op de rails zetten (NRC 15 mrt 2004). Een passagierstrein is zondagavond bij Landgraaf over een betonplaat gereden die daar op een wissel door vandalen was neergelegd (9 mei 2004).
• Gezinnen in Amsterdam-Noord die extreme overlast veroorzaken, zouden tijdelijk moeten worden ondergebracht in containerwoningen, aldus een voorstel van de stadsdeelraad. De afdeling Vangnet van de GG&GD houdt sinds 2001 bij hoeveel klachten van extreme overlast er bij de gezamenlijke meldpunten in Amsterdam binnenkomen. In 2002 waren dat er 1835, waarvan 385 wegens extreme overlast, 41 over agressie, 211 over alcohol, 137 over drugs en 330 over psychische problemen. Volgens de landelijke Vereniging van woningcorporaties Aedes in Hilversum zijn steeds meer corporaties geneigd hun huurders tegen de overlast van asociale gezinnen te beschermen. De aantallen huisuitzettingen de afgelopen jaren bevestigen volgens hem dat de maat sneller vol is dan voorheen. Werden in 2001 nog 225 huurders uitgezet wegens overlast, een jaar later waren dat er 450. De burgemeester constateert burenruzies flink in aantal toenemen. Steeds vaker is er sprake intimidatie en ernstige bedreigingen met de dood (Volkskrant 3, Parool 4 mei, Telegraaf 12 mei 2004).
• Krakers zijn gearresteerd na een grote vechtpartij op de Vijzelgracht. Twee groepen krakers sloegen met stokken op elkaar in bij een ruzie om een woning (Parool 12 mei 2004).
• Negen van de tien verpleegkundigen zijn weleens bang tijdens hun werk. Het meest vrezen ze agressie van patiënten, of van vrienden en familie van patiënten. Ruim de helft van verpleegkundigen heeft weleens te maken gehad met agressie van patiënten. Van de verplegers zegt 22 procent wekelijks en zelfs dagelijks daarmee te maken te hebben, tegen 11 procent van de verpleegsters. Over een maand bekeken gaat dat op voor bijna de helft (44 procent) van de mannen en voor 39 procent van de vrouwen. (Telegraaf 12, Volkskrant 13 mei 2004).
• Een man werd door een bedelaar bij Amsterdam CS in het IJ geduwd hij had geweigerd de bedelaar geld te geven. Toen het slachtoffer, de tv-verslaggever Harmen Roeland, de dader wilde aanhouden in afwachting van de politie pakte deze een zaklamp en trof het linkeroog van zijn slachtoffer, die mogelijk een oog moet missen (Parool 21 jul 2004).
• You, who are on the road,
• Must have a code that you can live by.
• And so, become yourself,
• Because the past is just a good bye.
• Teach your children well,
• Their father's hell did slowly go by.
• And feed them on your dreams,
• The one they picks, the one you'll know by (Crosby, Stills and Nash)
• De vader belde 112 toen hij hoorde dat Paul S., de ex-vriend van zijn dochter, razend op weg was naar het sportcentrum. De alarmcentrale hoort door de telefoon een enorm gebrul. Ook na de schoten is te horen hoe Paul nog zeker een minuuut bijna dierlijk brult. Af en toe is tussen het gebrul nog het woord 'fucker' te horen. S. leefde zowel privé als zakelijk in onmin met zijn voormalige schoonfamilie. Zijn vriendin had het uitgemaakt. En het sportcentrum, dat hij had opgezet met geld van zijn schoonvader, liep slecht. Hij zou uit de zaak zou stappen. Er waren problemen met de verdeling van de inboedel. Die ochtend kwam S. thuis en zag dat er ornamenten uit de tuin en meubilair uit het huis waren verdwenen. Zijn ex-vriendin had nieuwe sloten op de deuren gezet. Toen ontstak hij in grote woede. Hij bracht eerst de kinderen naar school en hees zich toen in commandotenue: zwarte brandwerende overall, kogelwerend vest, zwarte bivakmuts, automatisch geweer en pistool. Hij handelde alsof het een antiterreuractie was. Hij schoot drie familieleden dood, ieder met vier kogels. Hij kan zich weinig meer herinneren van de schietpartijen. Daarna stapte hij in zijn auto en doode zijn schoonvader, eveneens met vier kogels. Volgens het Pieter Baan Centrum zijn er geen aanwijzingen dat zijn handelen iets te maken heeft met zijn ervaringen als lid van de Bijzondere Bijstands Eenheid, de speciale antiterreurbrigade van het korps mariniers. Hij was onder meer actief in Cambodja en Bosnië. Maar zijn advocaten twijfelen aan die conclusie (Volkskrant 9 jul 2004).
• Het is traditie in het Friese toeristendorp. De brugwachter bedient de twee ophaalbruggen en de sluisjes, de plaatselijke jeugd mag de draaibruggen doen. Daarmee verdienen de jongeren een zakcentje. Jarenlang ging het dat goed, maar nu is er heibel. De jongeren vechten om de brug. De gemeente wil nu dienstroosters instellen (Volkskrant 26 jul 2004).
• Op 27 februari werd de 14-jarige Stefan Pakeerah in een park in Leicester meerdere malen met een mes gestoken en met een hamer op zijn hoofd geslagen. De 17-jarige dader, fervent speler van het videospel 'Manhunt', verklaarde dat hij zich niet meer kon inhouden zodra hij het eerste bloed zag vloeien. Stefans vader stelt dat de wijze waarop zijn zoon is vermoord, overeenkomt met de manier waarop in 'Manhunt' de speler wordt uitgedaagd met onder andere hamers en messen tegenstanders te doden. De ontwikkelaar van het spel, het Britse Rockstar Games, was niet bereikbaar voor commentaar. In Groot-Brittannië werd het spel uit de handel gehaald. In Nederland nog niet (Telegraaf 29 jul 2004).
• Burgemeesters en wethouders krijgen steeds vaker te maken met agressie van burgers. Het gaat meestal om mondelinge agressie, maar ook schriftelijke en fysieke agressie komen voor. Het onderzoek is gehouden naar aanleiding van het aftreden van een wethouder in Goirle die dat onlangs deed wegens bedreigingen aan zijn adres. Volgens het CNV bevestigt het onderzoek een trend die eerder al was geconstateerd bij andere beroepen, zoals brandweermannen en verzorgers in de gehandicaptenzorg(Telegraaf 5 aug 2004). De burgemeester van Moordrecht kreeg een brande pvc-buis door haar brievenbus en zit nu al geruime tijd ziek thuis. De burgemeester wil niet meer in Moordrecht zijn. Ze is bang, en de angst zit vast. 'Daarom moet ik ervoor zorgen dat de feitelijke afstand tot Moordrecht groter wordt. Ze hebben mij van het leven willen beroven, anders kan ik het niet uitleggen. Zo'n aanslag is onomkeerbaar.' De daders, drie Molukkers van 19, 23 en 24 jaar, zijn in maart veroordeeld (Volkskrant 6 aug 2004).
• Een Amerikaan is veroordeeld tot drie jaar cel nadat hij woedend werd op een postbode die op zijn gazon liep. Een half jaar na het incident zocht de dader de postbode op en stompte hem in het gezicht. De 50-jarige postbode moest verschillende gezichtsoperaties ondergaan en heeft last van duizelingen en hoofdpijn (Telegraaf 5 aug 2004).

Strijd om borstkankertest - Het Europese octrooibureau beslist volgende week of de Amerikaanse firma Myriad Genetics, de ontdekker van de borstkankergenen BRCA-1 en BRCA-2, het alleenrecht krijgt op een test voor borstkanker. Myriad heeft in de Verenigde Staten het octrooi op de genen verkregen. Sindsdien moeten Amerikaanse laboratoria betalen om de borstkankergenen te laten screenen. Drie jaar geleden kreeg Myriad ook het octrooi voor Europa, maar er loopt nog een bezwaarprocedure. Sinds 1998 maakt een richtlijn het mogelijk om, onder voorwaarden, octrooi te verlenen op genen. In 2002 ging de Tweede Kamer akkoord met invoering van de richtlijn. De Eerste Kamer aarzelt nog. De afgelopen jaren is op tal van menselijke genen patent verleend, maar nooit eerder heeft een commercieel bedrijf daar een monopolie op diagnostiek mee afgedwongen. De borstkankertest dreigt een commercieel product te worden. De kosten ervan (in Nederland 650 euro per persoon per gen) zullen zeker tweemaal zo hoog worden omdat Myriad winst wil maken. In de Verenigde Staten moeten laboratoria een licentie van Myriad kopen om te mogen zoeken naar vier (veel voorkomende) mutaties in het gen. Wordt geen afwijking gevonden, dan moet het DNA alsnog naar Myriad voor verdere analyse. Tegen extra kosten. In de Verenigde Staten, waar veel meer diagnostiek gepatenteerd is, bieden sommige laboratoria bepaalde tests niet meer aan omdat ze te duur zijn geworden (Volkskrant 15 mei 2004). Het Europese Octrooibureau besloot om het patent, dat het in 2001 zelf aan Myriad had verleend, alsnog in te trekken (Volkskrant 19 mei 2004).

Laurus wil schade op top verhalen - Het supermarktconcern Laurus (Edah, Konmar en Super De Boer) onderzoekt of de schade van het Konmar-debacle kan worden verhaald op de verantwoordelijke bestuursleden en commissarissen. Laurus kwam in 2001 in grote financiële problemen wegens 'wanbeleid', oordeelde de rechter vorig jaar. Na de mislukte ombouw van achthonderd winkels naar één Konmar-keten, ging het bedrijf bijna failliet en het bedrijf verloor meer dan de helft van zijn beurswaarde (Volkskrant 15 mei 2004).

Rondkomen en schulden - Iets meer dan de helft van de Nederlandse huishoudens heeft elke maand moeite om rond te komen. Ruim 3,5 miljoen gezinnen worstelen met hun maandelijkse budget. Eenderde van alle huishoudens staat vaak of structureel rood bij de bank. Ook de hogere inkomens hebben problemen. Miljoenen Nederlanders hebben moeite om een stapje terug te doen en zijn niet in staat om bijvoorbeeld de dure auto de deur uit te doen (Volkskrant 18 mei 2004).

De financiële bijsluiter die consumenten moet informeren over ingewikkelde financiële producten, wordt in zijn huidige vorm afgeschaft. De financiële bijsluiter werd twee jaar geleden verplicht gesteld om kopers te informeren over de risico's van 'complexe' financiële producten, zoals beleggingshypotheken en levensverzekeringen. Maar het proza waarin de bijsluiters zijn opgesteld is zelfs voor financiële experts moeilijk te begrijpen. Het versimpelen van de financiële bijsluiter is onderdeel van een grotere campagne om de administratieve lasten voor het bedrijfsleven te verlagen (Volkskrant 18 mei 2004).

Outsourcing en offshoring
• Nederland raakt steeds meer hoogwaardig werk kwijt aan lagelonenlanden. Deskundigen schatten het banenverlies op vele tienduizenden per jaar. Exacte cijfers ontbreken, omdat bedrijven zich in mist hullen uit angst voor negatieve reacties van consumenten en werknemers. ABN Amro Nederland wil de eigen IT-activiteiten uitbesteden in lagelonenlanden. De uittocht van banen naar India en China speelt een grote rol in de Amerikaanse presidentsverkiezingen. Ook in het Verenigd Koninkrijk lopen de gemoederen hoog op. Vooral IT'ers vrezen blijvende werkloosheid. Nederlandse bedrijven zijn terughoudend met informatie over het werk dat ze (willen) uitbesteden. Er zijn minimaal tweehonderd Nederlandse bedrijven die werk laten doen of hebben laten doen in India, waaronder KLM, ING, ABN Amro, Fortis, Philips, Heineken en KPN. Reed Elsevier laat data digitaliseren in de Filipijnen (Volkskrant 20 mrt 2004).
• Outsourcing is goed voor de amerikaanse economie. De werkgelegenheid in de Verenigde Staten zal toenemen, zo concludeert onderzoeksbureau Insight. Het onderzoek werd uitgevoerd in opdracht van de Information Technology Association of America (ITAA), een lobbygroep die - niet geheel toevallig - pleit voor het uitbesteden van banen naar het buitenland. Andere onderzoekers zijn niet overtuigd. Richard Ellis, een onderzoeker die de markt voor it-werknemers heeft bestudeerd, meent dat de ITAA de buikspreekpop van de technologie-industrie is. 'Hun onderzoeken komen altijd tot dezelfde conclusies.' Veel Amerikanen maken zich zorgen dat arbeidsplaatsen voor hoogopgeleiden naar het buitenland verdwijnen (webwereld 9 apr 2004). Een onderzoeksbureau vorspelt dat in 2015 3,4 miljoen banen in Amerika naar het buitenland zullen zijn verdwijnen (webwereld.nl 18 mei 2004).
• Door de verplaatsing van ICT-activiteiten naar lagelonenlanden gaan in Nederland naar schatting enkele tienduizenden banen verloren. De markt voor het uitbesteden van werkzaamheden groeit naar verwachting van 1 procent in 2003 tot 9 procent in 2007. Dit zegt Peter Vermeulen van onderzoeksbureau IDC op basis van een studie naar outsourcing in Europa. Onlangs kwamen ABN Amro en Shell in het nieuws omdat zij ICT-werkzaamheden, waaronder het ontwikkelen van computerprogramma's, willen verplaatsen naar lagelonenlanden zoals India. Volgens research manager Benelux Peter Vermeulen van IDC zijn alle in Nederland gevestigde grote bedrijven bezig met het verplaatsen van activiteiten naar het buitenland. 'De hoogste financiële man verordonneert dat de kosten omlaag moeten. Dat vertaalt zich in uitbesteding naar lagelonenlanden'. In de overige Europese landen, het Verenigd Koninkrijk voorop, groeiden de outsourcingscontracten met dienstverleners vorig jaar sterk. De honderd grootste contracten stegen met 74 procent in waarde tot een bedrag van 44 miljard dollar (Volkskrant 5 mei 2004).
• De vakbonden willen hun achterban afhouden van looneisen bij ABN. Daarmee protesteren zij tegen het plan van de bank om automatiseringsbanen vanuit Amsterdam te verplaatsen naar India. 'De actie is ook bedoeld om het personeel duidelijk te maken dat zij er zèlf door looneisen voor zorgen dat de bank het werk hier weghaalt.' De vakbonden vrezen dat ABN Amro de komende jaren meer dan de helft van de ict-banen wil overhevelen naar India. Volgend jaar zouden er 2800 banen bij ABN naar India verdwijnen (Parool 18 mei 2004).
• De Nederlandse economie wordt bedreigd door de uittocht van werk naar lagelonenlanden, meent voorzitter Henk van der Kolk van FNV Bondgenoten. Hij vindt dat bedrijven die banen willen verplaatsen, daarvoor moeten betalen. Zo'n jaar geleden begon het regiobestuurders van FNV Bondgenoten te dagen dat veel bedrijven weliswaar productie verhuisden naar Azië of Oost-Europa, maar dat er - in tegenstelling tot voorheen - geen banen voor in de plaats kwamen. Bedrijven verplaatsen hun werkzaamheden niet alleen omdat de lonen elders lager zijn. Het werk verdwijnt naar landen die beschikken over hoogwaardig opgeleide inwoners en een groeiende vraag. 'Nu dreigt ook hoogwaardig werk uit Nederland te vertrekken.' Toeleveranciers, banken en verzekeraars, IT-bedrijven en zelfs consultancies verdwijnen naar India, China en omgeving. 'Het is blijkbaar mogelijk productieprocessen zodanig op te splitsen dat je het beheersmatige werk kunt verplaatsen. Dat is een wezenlijk verschil met vroeger, toen productie fysiek gebonden was en veranderingen zich langzaam voltrokken. Het is fluïde geworden, werk kan zomaar komen en verdwijnen.' De vertrouwde reactie van werkgevers en politici luidt: loonmatiging. We moeten langer en harder werken voor hetzelfde salaris, bepleitte DNB-president Wellink vorige week nog. Van der Kolk: 'Alsof wij in loonkosten kunnen concurreren met India! Als ik moet meewerken aan de halvering van de lonen kun je de vakbeweging beter opheffen.' Als bedrijven dan toch vertrekken naar lagelonenlanden, wil Van der Kolk met hen afspreken dat ze zich houden aan internationale codes voor goed werkgeverschap. 'Wij vinden dat ze alhier moeten verklaren dat ze zullen onderhandelen met de lokale vakbonden, dat ze geen kinderarbeid zullen toestaan en dat ze de elementaire arbeidsvoorwaarden zullen toepassen' v(Volkskrant 2 jun 2004).
• Bijna de helft van de vijfhonderd grootste Europese bedrijven overweegt om diensten naar het buitenland te verplaatsen. Ongeveer 40 procent van de bedrijven heeft met offshoring van diensten reeds ervaring (Volkskrant 16 jun 2004).

Bank gooit roer om - Klanten van banken hebben genoeg van call centers en internet-contacten. Zij willen weer gewoon bij de kas geld halen contact van mens tot mens, of toch op zijn minst rechtstreeks hun vertegenwoordiger van de lokale bank direct aan de telefoon kunnen krijgen. Door het sluiten van kantoren en het schrappen van medewerkers is de afstand tussen de bank en de klant veel te groot geworden, zo concludeert de ING Bank. En dus gaat de bank het kantorennet weer uitbreiden en extra personeel aannemen. Het roer gaat helemaal om, dankzij de nieuwe topman van ING. Daarmee komt een einde aan het geijkte patroon van sluitende kantoren en krimpend personeel. In Nederland werden honderden vestigingen gesloten en werden tienduizenden bankmedewerkers de laan uitgestuurd. De service, vroeger heel gewoon, wordt door de bank gepresenteerd als nieuw. De financiële specialisten van ING willen hun klanten geregeld oproepen voor een 'financiële APK-keuring'. Voor de bijbehorende reclamecampagne haalt ING een gouwe ouwe van stal. Vijftien jaar geleden maakte NMB furore met de slogan 'de NMB denkt met u mee'. Met ING rijmt het ook (Parool 19 mei 2004).

Nederland telt 499.000 werklozen, 113.000 meer dan vorig jaar (Volkskrant 19 mei 2004).

Softwarepatenten
• Onlangs werd Microsoft veroordeeld omdat het door applets in zijn browser te verwerken een inbreuk zou maken tegen één van de softwarepatenten van Eolas Technologies. Dit bedrijf is een parasietbedrijf: het heeft één werknemer in dienst, produceert niets en bezit een handvol softwarepatenten. Niettemin telt het een honderdtal aandeelhouders en maakt het een aanzienlijke winst. Met een paar, overigens vrij triviale, patenten kan het parasiteren op een bepaald marktsegment. Kleinere bedrijven die belaagd worden door een parasietbedrijf gingen dikwijls failliet vanwege de gerechtskosten. In de VS is hiervoor zelfs een speciaal verdedigingsfonds opgericht (www.softwarepatenten.be/faq.html#10).
• EU-ministers stemmen voor softwarepatenten. De Duitse regering, die eerder had gezegd tegen softwarepatenten te zijn, stemde voor. Een 'potentiële overwinning voor de grote softwarebedrijven', zo omschrijft The Wall Street Journal het besluit van de Europese raad. Zo'n 250 duizend programmeurs in Europa tekenden een petitie tegen het plan van de vertrekkende Eurocommissaris Frits Bolkestein. Volgens minister Brinkhorst van Economische Zaken zijn de programmeurs ten onrechte ongerust. In de Verenigde Staten vragen bedrijven op de meest triviale software-ideeën een octrooi aan. Berucht is het 'one click'-patent van Amazon, waarmee mensen met één muisklik een product kunnen kopen (webwereld.nl, Volkskrant 19 mei 2004). De patentregels gaan niet over de mogelijkheid voor het octrooieren van software op zichzelf, maar over patenten op de uitvindingen die met software in computers kunnen worden toegepast, de zogenaamde 'computer-geïmplementeerde uitvindingen'. Echter, die uitdrukking is niets anders dan een newspeak voor software. Want een programma bestaat uit een schriftelijke neerslag in een programmeertaal van een idee (een algoritme). Om een programma op een computer te kunnen uitvoeren moet het vertaald worden naar machinetaal. In feite vertaal je het oorspronkelijke idee dus van de ene taal naar de andere. En of je een idee nu in het Nederlands of het Engels uitdrukt, het idee blijft toch hetzelfde? Een computer-geïmplementeerde uitvinding is gewoon een idee, uitgedrukt in machinetaal (www.student.kun.nl/dieter.vanuytvanck/swpat/faq.html#4). Amazon heeft destijds in de VS een octrooi gekregen voor een systeem waarmee je met één muisklik iets kan kopen via internet. Dit software-octrooi is het symbool geworden van de misbruiken waartoe octrooi-inflatie kan leiden. In het huidige voorstel wordt dan ook uitdrukkelijk gesteld dat dit soort octrooien niet zou toegekend mogen worden. Helaas zijn alleen politici overtuigd. Voorstanders van softwarepatenten, zoals octrooi-advocaten, maar ook hun tegenstanders menen dat het 1 click-octrooi door het Europees Octrooibureau toegekend ziy kunnen worden omdat de definitie van 'technische bijdrage' niet is vastgelegd. Het is een zeer rekbaar begrip (www.softwarepatenten.be/faq.html#10).
• Microsoft heeft het patent gekregen op de dubbelklik, waarin omschreven is hoe verschillende functies kunnen worden geactiveerd, afhankelijk van hoe een knop wordt gebruikt. Eind vorig jaar begon Microsoft royalties te vragen voor het gebruik van haar gepatenteerde File Allocation Table systeem (FAT), dat de fysieke locatie van bestanden op een (harde) schijf bepaalt. Het patent op FAT dateerde uit 1996 (Telegraaf 4 jun 2004). Microsoft heeft het gebruik van takenlijstjes in de broncode van software gepatenteerd. Het gaat daarbij om commentaar betreffende dingen die nog gedaan moeten worden (Telegraaf 9 hun 2004).
Het Engelse bedrijf British Technology Group (BTG) zegt zes octrooien te hebben op het downloaden van software. Volgens BTG zijn de octrooien erkend door het US Patent Office. Tegenstanders van octrooien op software vrezen dat het open karakter van internet in gevaar komt als algemene principes als downloaden en digitale lijstjes in handen komen van commerciële bedrijven (NRC 16 jun 2004).

Zonnestudio's - Amerikaanse tieners gaan vaak onder de zonnebank voor een eindexamenbal, vakantie of bruiloft, aldus eigenaars van de zonnestudio's. De bruiningsindustrie in de Verenigde Staten biedt werk aan 160.000 mensen en is goed voor een omzet van vijf miljard dollar per jaar. In Californië alleen zijn vijftienhonderd zonnestudio's (Telegraaf 21 mei 2004).

Schulden nemen sterk toe - Nederlanders dreigen te diep in de schulden te komen. Volgens de AFM, de toezichthouder op de financiële sector, komt dat onder meer onder meer door de enorme opkomst van geldschieters. De instantie zegt hier weinig tegen te kunnen doen. De gemiddelde schuld op consumptief krediet en de gemiddelde roodstand op betaalrekeningen is zijn in vijf jaar meer dan dertig procent toegenomen. Waarschijnlijk neemt het aantal personen dat door leningen in problemen komt, ook sterk toe. Vooral jongeren lenen vaker en gemakkelijker. Kredietverstrekkers spelen daarop in met wervende reclamecampagnes. Vooral consumenten met lagere inkomens hebben de creditcard en de winkelpassen ontdekt, waarmee het relatief makkeljk is om rood te staan, tegen een hoge rente. Ook het oversluiten van hypotheken is bij lagere inkomens populair (Parool 21 mei 2004).

Sociaal beleid
• Huishoudens met een laag inkomen gaan er dit jaar meer op achteruit dan het kabinet eerder voorspelde. Dat stelt het Nibud (Nederlands Instituut voor Budgetvoorlichting). Voor modale en hoge inkomens vallen de bezuinigingen juist mee. Zij gaan er onverwacht in koopkracht op vooruit of gaan er minder dan verwacht op achteruit. Vooral jonggehandicapten, AOW'ers en mensen die gebruik maken van thuiszorg gaan er fors meer op achteruit dan het kabinet eerder aangaf (tot 5,7%). Eerder rekende het kabinet voor dat de koopkracht van alleenstaande minima op peil zou blijven en en trok 110 miljoen euro meer uit om deze groepen te compenseren. Premier Balkenende moest toen zijn woorden terugnemen dat minima er niet meer dan 1 procent op achteruit zouden gaan. Hij sprak de dag na Prinsjesdag over gemiddelden, niet over individuele gevallen, was zijn verdediging. Minister De Geus (CDA) van Sociale Zaken zegt het beeld van denivellering niet te herkennen (Volkskrant 26 mei 2004).
• De VVD wil het minimumloon voor mensen uit de bijstand die weer gaan werken tijdelijk verlagen. Bijstandsgerechtigden zouden in het eerste jaar 80 procent en in het tweede jaar 90 procent van het minimumloon moeten verdienen (2 jun 2004).
• Werkloze jongeren komen moeilijk aan een baan. In Nederland is inmiddels 6,6 procent van de beroepsbevolking werkloos. Onder jongeren zit 13 procent zonder baan. Werkgevers, ook de overheid, zijn onvoldoende overtuigd van de noodzaak jongeren aan het werk te helpen. 'Het sociale argument - we hebben straks te kampen met een verloren generatie - slaat niet aan, maar ook het grote eigenbelang lijken werkgevers niet te zien (Volkskrant 2 jun 2004).
• Ex-CDA-minister Bert de Vries hekelt het beleid van Balkenende: 'De vakbeweging heeft aan macht ingeboet. VNO-voorzitter Jacques Schraven werkt toe naar een samenleving waarin de positie van de vakbeweging verder erodeert. Dat is een gevaarlijke ontwikkeling. Helaas werkt het kabinet mee aan de marginalisering van de vakbeweging. Als de partijen iets doen wat het kabinet niet zint, wordt er meteen ingegrepen. Terwijl juist de vakbeweging succesjes nodig heeft. De organisatiegraad is al zo laag.' De vergrijzing wordt als spookbeeld neergezet. Maar de huidige situatie is volgens De Vries niet zo nijpend als begin jaren tachtig. 'Er wordt ingegrepen in VUT en prepensioen. De man op de steiger heeft op z'n 55-ste echt een versleten rug. Gun die man zijn VUT, temeer als de branche zelf het prijskaartje wil betalen. Als de conjunctuur tegenvalt grijpen we meteen stevig in. Drie jaar later blijkt dat we te hard hebben bezuinigd en dat er geld over is. Dan staat staatssecretaris Wijn klaar om de vennootschapsbelasting voor bedrijven te verlagen. In elke cyclus wordt een nieuwe argumentatie opgebouwd om de verzorgingsstaat af te breken.' Over het minimum-uurloon, dat omlaag moet: 'Je kunt op je vingers natellen wat er gaat gebeuren. Eerst rekenen we het minimumloon om naar 40 uur. Dan stellen we vast dat de meeste mensen geen 40 maar 36 uur werken. Vervolgens merkt iemand op dat het heel raar is dat iemand met een uitkering voor 40 uur geld krijgt en iemand die 36 uur werkt tegen het minimumloon 10 procent minder. Conclusie: de bijstand gaat omlaag naar het bedrag voor 36 uur.' Tegenwoordig ligt de nadruk heel sterk op zelfredzaamheid en eigen verantwoordelijkheid. Het zijn de problemen van de tweeverdieners met een hoog welvaartsniveau. Kennelijk denken de meeste mensen dat ongeluk altijd hun buurman treft en niet henzelf. Er wordt getwijfeld aan de houdbaarheid van ouderdomspensioenen. 'Dat maakt het gemakkelijker om mensen aan te praten dat ze zich beter individueel kunnen verzekeren. Terwijl collectieve regelingen een veel beter resultaat opleveren, dat is ruimschoots aangetoond.' (Volkskrant 8 jul 2004).
• De kloof tussen rijk en arm in Groot-Brittannië is onder Tony Blair de afgelopen zeven jaar toegenomen. Eentiende van de Britten heeft nu 54 procent van de rijkdom in handen, tegen 47 procent tien jaar geleden. De rijkste 1 procent zag het vermogen verdubbelen tot 13 procent. Bij zijn aantreden in 1997 had Blair juist beloofd naar meer gelijkheid te streven (Telegraaf 2 aug 2004).

Huren flink omhoog - Minister Dekker van Volkshuisvesting wil de verhuurders toestemming geven om de huren geleidelijk op te trekken en hun vanaf 2008 zelfs de vrije hand geven, mits zij als tegenprestatie veel meer nieuwe woningen bouwen. De huren in 2005 zullen 0,4 procent boven op de inflatie van dat jaar stijgen, in 2006 is dat 0,8 procent en in 2007 1,2 procent. Het plafond kan in 2008 vervallen (Telegraaf 26 mei 2004).

Hypotheekadviezen niet in belang klant - Hypotheekadviseurs adviseren lang niet altijd wat het beste is voor de klant. Er zijn sterke aanwijzingden dat dit komt doordat adviseurs provisies ontvangen voor de producten die zij adviseren. Ook functioneert de prijsconcurrentie in de markt van hypotheekadviezen niet optimaal (Telegraaf 26 mei 2004).
Ook de banken geven hun klanten onthutsend slechte beleggingsadviezen. Zij raden aan risicovol te beleggen, proberen beleggers in de eigen huisfondsen te praten en nemen klanten die dertigduizend euro vrij te besteden hebben voor beleggingen, niet serieus. Alleen vermogenden die twee ton of meer meebrengen, tellen nog mee. De adviezen zijn vooral goed voor het rendement van de bank. Hoewel sommigen geen risico willen lopen, duwen de banken hen toch richting een wat 'meer offensief profiel' en krijgen zij de 'de huisfondsen' van de bank in de maag gesplitst, zo concludeert de Consumentenbond (Parool 12 jun 2004).

Globalisering helpt arme landen niet - De globalisering van de wereldhandel levert nauwelijks een bijdrage aan de bestrijding van de armoede en heeft mogelijk zelfs negatieve gevolgen voor de handelsbalans tussen arme en rijke landen. Dat staat in een VN-rapport over de liberalisering van de wereldhandel. 'Het idee dat het voor arme landen voldoende is om een vrijemarkteconomie te creëren en vervolgens de vruchten van een voorspoedige economische ontwikkeling te plukken, is vals'. Zelfs als arme landen profiteren van de liberalisering van de wereldhandel leidt dat niet direct tot de afname van armoede. Er is geen direct verband tussen het verbeteren van de economische positie van de armste landen in de wereldeconomie en een afname van armoede. Het bbp in de vijftig armste landen ter wereld bedraag 79 dollarcent per persoon per dag. De UNCTAD waarschuwt voor zeer negatieve langetermijneffecten van de globalisering als die niet gepaard gaat met een gestructureerd armoedebeleid (Telegraaf 28 mei 2004).

Zelfverrijking binnen top ministerie Onderwijs en Justitie - Topambtenaren van het ministerie van Onderwijs hebben elkaar onterecht promoties, salarisverhogingen, reiskosten en onkostenvergoedingen toegespeeld. Onvolledige declaraties werden goedgekeurd door onbevoegden. Oud-topambtenaren die al jaren op non-actief staan, krijgen nog altijd salaris doorbetaald. In een brief waarschuwen verontruste ambtenaren dat het 'graaien uit de ruif van gemeenschapsgeld' jarenlang kon doorgaan omdat er nauwelijks controle op was. De ambtenaren willen anoniem blijven uit vrees voor hun baan. Kritische medewerkers zouden onder het mom van een 'arbeidsconflict' zijn ontslagen. 'Iedereen die deze zaken heeft aangebracht bij de top is verdwenen'.
De Algemene Rekenkamer waarschuwt dat dezelfde praktijken zich ook bij andere ministeries kunnen voordoen. Vorig jaar ontdekte de Rekenkamer bij Justitie illegaal uitbetaalde toeslagen aan zestig ambtenaren. Die toeslag was toen al twee jaar afgeschaft. Ook kregen zeventig andere ambtenaren twee of meer toeslagen tegelijk. Ambtenaren boven salarisschaal 11 hebben geen recht op een overwerkvergoeding. Toch keerde Justitie in totaal 184 duizend euro uit aan 51 ambtenaren. Het afkopen van vakantiedagen-stuwmeren, wat niet is toegestaan, blijkt ook gebruikelijk. De meeste ministeries zijn niet grondig onderzocht (Volkskrant 28 mei 2004).
Het departement van Onderwijs heeft nu tegelijkertijd te maken met drie affaires die het imago aantasten. Uit de HBO-fraude bleek dat het ministerie jarenlang nauwelijks reageerde op misstanden. Dan is er de zogeheten Jamby-zaak, die drie ex-ambtenaren en directeur-generaal Hoger Onderwijs Jan Vrolijk dezeweek in de rechtszaal deed belanden. Het ministerie deed zaken met internetbedrijf Jamby (eigendom van onder anderen dj Adam Curry), maar vergat daarover iets op papier te zetten. Toen er uiteindelijk toch een zakelijk contract moest komen, bleek dat volgens de Europese aanbestedingsregels niet te kunnen. Vervolgens werd alsnog met Jamby afgerekend via een serie valse facturen. De ambtelijke correspondentie en agenda's ten tijde van de Jamby-zaak zijn uit de computer verdwenen (NRC, Volkskrant 27, 28 mei 2004).
De ambtelijke top van het ministerie van Onderwijs en Cultuur heeft zichzelf ten onrechte toelagen en bonussen toegekend. Negen topambtenaren kwamen terecht in een te hoge loonschaal. Maar minister van der Hoeven van Onderwijs stelt dat het vooral gaat om 'administratieve tekortkomingen' in de salarisadministratie. De fracties in de Tweede Kamer buitelden over elkaar heen om hun verontwaardiging uit te spreken over veel te riante beloningen. Stuitend, schokkend, of schrikbarend waren de kwalificaties. Een flink deel van de Tweede Kamer heeft grote twijfel over de maatregelen die minister Van der Hoeven heeft aangekondigd om zelfverrijking onder haar hoogste ondergeschikten de kop in te drukken. Uit eerder onderzoek bleek ook het ministerie van Justitie veel extraatjes uit te keren. En op Economische Zaken maakt de ondernemingsraad zich druk over de grotere kans op bonussen voor de topambtenaren (Volkskrant, Telegraaf 9 sep 2004).
Het mag geen graaien heten, ook geen fraude. De Tweede Kamer vergadert nu over de vraag hoe de 1,4 miljoen euro dan wel genoemd moeten worden, die onterecht bij OCW betaald werden aan toelagen, hoge loonschalen, vertrekpremies en ontslagvergoedingen aan topambtenaren. Negen ambtenaren kwamen in een te hoge loonschaal terecht, volgens topambtenaar Van der Steenhoven omdat het ministerie anders geen goede mensen kon aantrekken. Het ministerie haalde het verschil - creatief - uit de pot voor wachtgelden. Een ambtenaar, net in dienst, kreeg een extra periodiek wegens 'uitstekende functievervulling. De hele ambtelijke top, directeuren en directeuren-generaal, beloonde zichzelf in 2002 met voor ieder een illegale eenmalige toeslag van drieduizend euro, terwijl een verplichte verantwoording daarbij ontbrak. Ook bedacht de top een toelage van zesduizend euro voor 'zeer goed presterende directeuren', terwijl juist plechtig besloten was het maximum op 2500 euro te leggen. 'Bewust Belonen' heette dat besluit. Opvallend zijn de royale vertrekregelingen, al dan niet na gedwongen ontslag. Een ontslagen ambtenaar kreeg 54 duizend euro extra. Een ander werd werd vrijgesteld van alle verplichtingen om te reïntegreren in het arbeidsproces. Nog een ander kreeg 45 duizend euro mee, plus het recht om bij te verdienen tot 120 procent van zijn oude salaris, voordat zijn uitkering eronder zou lijden. De Rekenkamer constateert dat topambtenaren bij OCW niet 'slechter werden' van hun ontslag. Bij één ambtenaar dichtte het ministerie het hele pensioengat. In drie andere gevallen werd de pensioenuitkering aangevuld tot 100 procent van het oude inkomen. Bij vier topambtenaren heeft het ministerie bewust het 'pensioengevend inkomen' verhoogd. Of er op het ministerie niet toch sprake is geweest van regelrechte fraude? De Rekenkamer constateert dat een aantal 'hogere ambtenaren' zijn declaraties liet ondertekenen door ondergeschikten. Een 'onafhankelijke beoordeling' ontbrak. Veel declaraties zijn zoek of de verplichte omschrijving is zo summier ingevuld, dat een oordeel daarover bijna onmogelijk is (Volkskrant 14 sep 2004).

Curruptie Antillen - Prominente politici van de grootste partij van de Nederlandse Antillen (FOL) hebben volgens de Antilliaanse justitie in ruil voor smeergeld de internationale drugshandel geholpen. De in april afgetreden minister van Justitie Ben Komproe zou zijn omgekocht. Komproe hield de corrupte FOL-adviseur Nelson Monte uit de gevangenis en gaf opdracht om drughandelaren vervroegd vrij te laten. Door toedoen van Komproe konden ook honderden Zuid-Amerikaanse prostituees zonder verblijfsvergunning in een bordeel aan de slag. Het bordeel speelde een rol bij het witwassen van drugsgelden. Verder heeft Komproe gepoogd in te grijpen in een strafrechtelijk onderzoek tegen zijn broer Hedwig Komproe en Nirayca Luisa, dochter van de premier (NRC 29 mei 2004). Beiden zijn verdachte in een fraudezaak waarbij 350 duizend euro aan overheidsgeld is verduisterd. De fraude speelde zich af bij het Antilliaanse postbedrijf Post NV, waarvan H. Komproe directeur was (Volkskrant 15 mrt 2004). In februari hielden 4000 Antillianen een mars tegen corruptie, intimidatie en discriminatie. Maar FOL-leider Anthony Godett, zelf wegens corruptie veroordeeld tot een jaar cel, wil zijn zetels in het parlement van de Antillen en in de eilandsraad van Curaçao niet opgeven (Telegraaf 14 feb 2004). In 2003 gaf Komproe opdracht om het door Nederlandse rechercheurs gedomineerde Recherchesamenwerkingsteam (RST) geen fraudeonderzoek meer te laten verrichten uit naam van de 'antillianisering' van de overheid (Telegraaf 3 okt 2003). Komproe wilde dat het fraudeonderzoek verricht wordt door de Landsrecherche. Ook het reeds lopende strafrechtelijk onderzoek naar diens broer, voormalig Post-directeur H. Komproe mocht de RST niet afronden. Het RST legde een omvangrijk fraude- en omkoopnetwerk op de Antillen bloot, waarbij partijgenoten van Komproe, maar ook leden van andere politieke als verdachten werden aangemerkt. Ook FOL-leider Anthony Godett was betrokken bij de oplichting van het overheidsbedrijf NV Post, waarbij smeergeld werd doorgesluisd naar de stichting Papa Godett. Godett was zelf voorzitter van die stichting, die ooit is opgericht voor hulpverlening aan armen. Van het smeergeld werd vervolgens grond gekocht voor een nieuw partijbureau voor de FOL. Godett is veroordeeld tot een jaar celstraf wegens valsheid in geschrifte, het aannemen van smeergeld en het witwassen van gelden. Maar ook de andere partijen zijn niet vrij van blaam. Het corruptieonderzoek begon tijdens de regering van de PAR (Partido Antia Restruktura). Twee voormalige gedeputeerden van coalitiepartij PNP, R. Chong en H. Abraham, stonden eveneens in de beklaagdenbank (NRC 15, 22, 23 dec 2003). Na een bezoek aan de Antillen waarschuwden fractievoorzitters van de Tweede Kamer voor verdere verloedering van de eilanden. Ze hadden hun buik vol van de 'Godett-show' en vrezen dat de Antillen afglijden naar een narcotica-economie. Als er niks gebeurt, stevent het land op een bankroet af. Godett is volgens hen alleen maar uit op publiciteit. Het is volstrekt onduidelijk wat zijn toekomstplannen met de Antillen zijn (Telegraaf, Parool 2 sep 2003). Mei 2003 won de arbeiderspartij FOL met ruime meerderheid de verkiezingen terwijl de leider van die partij, Anthony Godett, vastzat op verdenking van het aannemen van smeergeld. Na de verkiezingsoverwinning verklaarde hij dat het resultaat een overwinning is voor de arbeidersklasse en de sociaal zwakkeren op Curaçao. Volgens de leider van de LNPA, Nelson Pierre, is de uitslag een drama voor Curaçao. 'Corruptie heeft de verkiezingen gewonnen. Curaçao is de enige plek in de wereld waar de bevolking doelbewust op corrupte partijen stemt' (Telegraaf 10 mei 2003). Justitie op Curaçao heeft voor de tweede keer binnen een week een agent van het zogeheten Hato-team, dat de de stroom drugskoeriers moet indammen, aangehouden op verdenking van drugssmokkel en het aannemen van steekpenningen (Volkskrant 12 jun 2004).
Anthony Godett en de minister van Justitie in de vorige Antilliaanse regering, Ben Komproe (FOL), zijn gearresteerd. Komproe wordt ervan verdacht dat hij als minister besluiten heeft genomen die in strijd zijn met de wet. Samen met een medewerker en de moeder van de eigenaar van Campo Alegre, het grootste openluchtbordeel in het Caribisch gebied, zou Komproe verder een criminele organisatie hebben gevormd. Komproe gaf als minister een verblijfsvregunning aan tientallen prostituees uit de Dominicaanse Republiek en Colombia, maar hij had hiervoor geen bevoegdheid. Ook Godett, die eerder werd veroordeeld wegens omkoping, valsheid in geschrifte en het witwassen van geld, wordt verdacht van betrokkenheid bij de mensensmokkel. Er zijn aanwijzingen dat de zaak ook vertakkingen heeft naar Nederland. In Amsterdam werken Zuid-Amerikaanse prostituees die via Curaçao konden binnenkomen. Godett kwam deze zomer naar het Kwakoefestival in de Bijlmer om geld voor zichzelf in te zamelen. Eerder verrichtte het OM al huiszoekingen bij FOL-adviseur Nelson Monte, die een straf uitzit van vier jaar voor omkoping en het witwassen van geld, en bij bordeeleigenaar Giovanni van Ierland, die vastzit voor drugshandel en het witwassen van geld. Komproe was enige tijd premier van de Nederlandse Antillen, omdat zijn politiek leider Anthony Godett deze functie wegens betrokkenheid bij fraude niet mocht uitoefenen. (Volkskrant 7, Parool 8 sep 2004).
De voormalige coördinator van het Hato-team, dat op de Curaçaose luchthaven drugssmokkelaars controleert, is gearresteerd. Hij wordt ervan verdacht dat hij tegen betaling drugskoeriers op de luchthaven vrije doorgang heeft gegeven. Vier andere leden van het Hato-team werden de afgelopen maanden al opgepakt (Telegraaf 4 okt 2004).

Veiligheid veerdiensten - De financiële positie van Nederlandse veerdiensten is vaak zorgwekkend. Investeringen in de modernisering van de vloot blijven daardoor uit. Op den duur kan de veiligheid in het gedrang komen, zo concludeert de Erasmus Universiteit. Minder dan de helft van de veerdiensten, uitgebaat door particulieren, behaalt jaarlijks een mager bedrijfsresultaat. De meerderheid, geëxploiteerd door Rijk, provincies en gemeenten, heeft een tekort van in totaal 18 miljoen euro (Telegraaf 3 jun 2004).

246 miljoen voor ongeluk - Ford moet een 49-jarige vrouw uit San Diego 246 miljoen dollar schadevergoeding betalen omdat zij verlamd is geraakt bij een ongeluk met haar terreinwagen (dft.nl 4 jun 2004).

Productie naar buitenland, minimumloon te hoog - De afgelopen twee jaar verplaatsten steeds meer Nederlandse industriële bedrijven hun productie naar het buitenland. Favoriete landen zijn China, Polen en Tsjechië (dft 3 jun 2004). De VVD wil het minimumloon voor mensen uit de bijstand die weer gaan werken tijdelijk verlagen tot 80 procent in het eerste jaar en 90 procent in het tweede jaar. Volgens Kamerlid Blok van de VVD verdwijnen te veel banen naar het buitenland omdat het personeel te duur zou zijn (Volkskrant 2 jun 2004).

GlaxoSmithKline aangeklaagd - Het Britse farmacieconcern GlaxoSmithKline (GSK) staat terecht omdat het negatieve onderzoeksresultaten over zijn antidepressivum Paxil heeft achtergehouden. Dat zegt de openbaar aanklager van de staat New York. Het medicijn zou niet werken en schadelijke bijwerkingen hebben. GSK zou daar sinds 1998 van hebben geweten. Van de vijf studies naar de werking van Paxil heeft GSK er maar een gepubliceerd. Over bijwerkingen als een toenemende neiging tot zelfdoding zweeg GSK. Paxil was tot vorig jaar, toen het patent erop afliep, het best verkochte medicijn van het farmacieconcern (Volkskrant 3 jun 2004).

Koningin claimt Wilhelmus - In het diepste geheim strijden ministers met koningin Beatrix om de rechten op het volkslied. 'Het Wilhelmus is van mij', zo verdedigt koningin Beatrix haar privilege. Als zij er zelf niet aanwezig is bij hoog buitenlands bezoek, dan mag het volkslied niet worden gespeeld. Onder Juliana mocht dit nog wel. Zes jaar nadat Beatrix het koningschap had aanvaard, werd hierin ineens verandering gebracht (Volkskrant 5 jun 2004).

Belgen demonstreren tegen Bolkestein - Een kleine 4000 mensen demonstreren tegen het voorstel van de Nederlandse eurocommissaris Bolkesten om allerlei diensten in Europa te liberaliseren. Volgens de organisatoren leidt het voorstel tot gedwongen privatisering van overheidsdiensten. De demonstratie keert zich tegen liberalisering in zijn algemeenheid en pleit voor behoud van sociale wetten (Telegraaf 5 jun 2004).

Multinationals willen beter fiscaal klimaat - Zes grote bedrijven (Philips, ING, Schiphol, Akzo Nobel, Unilever en Shell) pleiten in een brief aan premier Balkenende voor verbetering van het fiscale klimaat. 'Nederland is op fiscaal terrein weer het braafste jongetje van de klas geworden', zegt directeur Rein Willems van Shell Nederland. De lijst met suggesties aan het kabinet is lang. Zo moet het salaris van een technische hoogleraar omhoog. De vergunning voor een Indiase IT'er moet sneller worden afgegeven. En het belastingtarief voor winst uit een innovatieve licentie moet drastisch omlaag (Volkskrant 7 jun 2004).

De prijs van burgeroorlogen - Gemiddeld ontstaan er twee burgeroorlogen per jaar, die per oorlog 64 miljard dollar kosten. Het duurt gemiddeld 21 jaar voordat de economie van een land de gevolgen van een burgeroorlog volledig te boven is. Een groot deel van de kosten komt ten laste van buurlanden die te maken krijgen met een lager bruto binnenlands product, een stijging van de defensie-uitgaven, een verslechtering van de gezondheidssituatie, en een toename van corruptie in het overheidsbestuur. Burgeroorlogen ontstaan minder vaak door historische, etnische, of religieuze spanningen, dan door armoede en conflicten over de verdeling bodemschatten zoals olie of diamanten (Volkskrant 9 jun 2004).

Arbeidsmigranten voor EU - Oud-premier Kok stelt dat de Europese Unie meer arbeidsmigranten nodig heeft. Kok is in Brussel benoemd tot voorzitter van een werkgroep die voor de Europese Commissie en de 25 lidstaten beoordeelt wat er moet gebeuren om van de EU in 2010 's werelds meest concurrerende kenniseconomie te maken. Sinds in 2000 deze ambitie in Lissabon werd afgesproken, heeft de EU echter enkel terrein verloren op de VS en Zuidoost-Azië. Ook moeten ouderen langer aan het werk blijven en meer vrouwen een baan zoeken (9 juni 2004).

Huurders in de geliberaliseerde sector - Ongeveer een kwart van de 210.000 huurders van huizen met een geliberaliseerde huurprijs kan niet rondkomen, zo concludeert de Woonbond. De huurders moeten bezuinigen op vakantie, kleding, boodschappen en vervoer. Bij ruim 40 procent van deze huurders gaat meer dan 30 procent van het inkomen op aan huur. De liberalisatie van een deel van de huurmarkt werd in 1989 ingevoerd. Volgens de Woonbond jaagt die maatregel huurders onnodig op kosten terwijl de kwaliteit van hun huizen niet beter is dan die van andere woningen. Ook hebben huurders met een vrije huurprijs minder huurbescherming dan andere huurders. Koepelorganisatie van woningcorporaties Aedes ontkent dit (Telegraaf 9 jun 2004).

Wagonlading drugs en wapens - In een woning in Amsterdam Zuidoost heeft de politie ruim tweehonderd kilo xtc aangetroffen, samen met een uitzonderlijk wapenarsenaal: vier handvuurwapens, vier pistoolmitrailleurs, drie antitankwapens, munitie en een kist met negen handgranaten (Parool 12 jun 12004).

Amsterdam duurder - Amsterdam steeg 26 plaatsen op de wereldranglijst van dure steden en is daarmee de snelste stijger. Het onderzoek bevestigt het vermoeden van veel consumenten dat het leven sinds de invoering van de euro fors duurder is geworden. Vooral kleding en voedsel werden duurder. Zo kostte een spijkerbroek in 2003 gemiddeld 89 euro, nu 107 euro. Een etentje voor twee personen kost gemiddeld 75 euro, vijftien procent meer dan vorig jaar. Een fastfoodmaaltijd kost inmiddels gemiddeld 7,20 euro (Parool 12, Volkskrant 14 jun 2004).

Babyboomer laat geld rollen - Consumenten in hun gouden jaren, zo tussen 55 en 65, zijn actief, hebben veel tijd en geld. Zij geven het uit aan zichzelf. De kinderen zijn de deur uit, de carrière wordt minder belangrijk. Ze zijn veeleisend, helemaal niet van plan om veel te sparen voor de generatie na hen. Zij ruilen hun nog goedkoop gekochte huis in voor een luxe-appartement, erven het opgespaarde geld van hun nog wel spaarzame ouders. De gemiddelde Harley Davidson-koper is tussen 57 en 59 jaar. Zoek naar een manier om ze te verleiden. Kijk de kunst af van Bertolli, Nivea, Virgin Express en Danone. Kom met een aanbod dat aantrekkelijk is voor deze groep, maar communiceer dat het voor iedereen leuk is. Realiseer je dat je met ervaren consumenten te maken hebt. Bekijk dertig jaar reclamefilmpjes van je merk en vraag je dan af wat je nog geloofwaardig kunt vertellen aan iemand die dit allemaal gezien heeft (marketing-online.nl adivseert, 14 juni 2004).

Bedrijfsleven vergeven van de ratten - Rattengedrag komt het meest voor bij banken en verzekeraars, in de transport- en communicatiesector en in de bouw, zo concludeert Muel Kapteijn van de Erasmus Universiteit in Rotterdam. Onder rattenstreken wordt verstaan roddelen en lobbyen, het spelen van politieke spelletjes, liegen, strategisch partij kiezen in conflicten, vernederen, kwetsen en omkopen. Liefst 84 procent van de respondenten legt de schuld van rattengedrag in de onderneming bij de leidinggevenden. Die geven het verkeerde voorbeeld. Vooral twintigers en dertigers zijn daar gevoelig voor. Bij veertigers en vijftigers is jaloezie de voornaamste drijfveer. Ook het meten met twee maten door leidinggevenden, beloningsverschillen, onderlinge concurrentie en onduidelijke regels zetten mensen aan tot dubieus gedrag (intermediair.nl 15 jun 2004).

Variabele rente bij hypotheek vaak vast - Banken en andere hypotheekverstrekkers voeren renteverlagingen langzamer door dan renteverhogingen. Daardoor betalen consumenten meer dan zij bij het sluiten van hun hypotheek hadden ingeschat. De meeste banken en verzekeraars geven een eigen invulling aan het begrip 'variabele' rente en baseren zich niet de officiële basisrente die banken onderling hanteren. Zo heeft ABN Amro de variabele rente op de aflossingsvrije hypotheek het afgelopen jaar voortdurend gehandhaafd op 3,7 procent, terwijl de basisrente daalde. 'Wij baseren ons renteniveau op een stabieler rentetarief', zegt de bank (Volkskrant 17 jun 2004).

Mobiele telefoon - Een rechter in de staat Oregon stuurde een advocaat de gevangenis in omdat deze zijn mobiele telefoon uit had staan tijdens de lunch. De rechter was woest omdat hij de advocaat, die weigerde zijn mobieltje aan te zetten, niet kon bereiken (Telegraaf 21 jun 2004).

De stuntprijzen van KPN - De ware prijs van een sms'je behoort tot de best bewaarde geheimen van de telecomindustrie. Ondanks de ongekende groei zijn de prijzen van sms-berichten constant gebleven op pakweg 23 eurocent per bericht. De kostprijs zou tussen de 3 en 1 cent liggen. Aanbieders hebben slechts een sms-centrale nodig die voor een paar ton is te bestellen. Winstmarges van 1000 procent lijken het absolute minimum. KPN, dat sms-marktaandeel verloor, verlaagt de tarieven voor sms'jes nu dan van 23 naar 9 cent per bericht. De concurrentie beraadt zich (Volkskrant 22 jun 2004).
Nederlandse vakantiegangers betalen veel te veel voor hun mobiele telefoongesprekken en sms'jes in het buitenland omdat lokale telefoonbedrijven zoals Vodafone en O2 woekertarieven in rekening brengen voor internationale verbindingen (Telegraaf 27 jul 2004.

Taxi moet goedkoper - Vanaf volgend jaar moet in Amsterdam het taxitarief omlaag. Alleen chauffeurs die extra kwaliteit bieden, mogen meer vragen. In Amsterdam zijn de taxi's sinds de liberalisering van de taximarkt in 2000 duurder en slechter geworden, zegt wethouder Mark van der Horst. De markt moet weer strenger gereguleerd worden. Voor de hoge tarieven geldt dan dat 'we gaan kijken naar de straten- en talenkennis, maar ook naar de presentatie van het product: is de chauffeur netjes gekleed en geschoren en hoe is de staat van zijn auto? Een normale taxi is voor het Centraal Station niet te krijgen. Hoe zou het stelletje ongeregeld dat er nu staat overkomen op de bezoekers van de stad?' (Parool 22 jun 2004).

Wal-Mart - De grootste en snelstgroeiende hypermarktketen ter wereld, het Amerikaanse Wal-Mart, houde promotie voor vrouwen tegen. Ook verdienen vrouwen er minder verdienen dan hun mannelijke collega's. Het bedrijf werd eerder aangeklaagd omdat werknemers die lid waren van een vakbond minder verdienden dan collega's die zich niet organiseren. Er werden bloesjes verkocht die door Aziatische kinderhandjes werden vervaardigd. Op het label stond: Made in America. De keten heeft als geen ander ondernemers in stadskernen kapotgeconcurreerd. Een 'charme-offensief' van directielid Lee Scott, vorige maand in Brussel, moest de gemoederen jegens verdere expansie van Wal-Mart in Europa gunstig stemmen. Europa was al huiverig voor die agressieve overnamemachine met zijn winkels van soms wel vier voetbalvelden groot. Alles is er te koop: van verse aardbeien tot pistolen en van tropische vissen tot terreinwagens. Wal-Mart wil 'overal in Europa' nieuwe winkels openen en Europese warenhuisketens opkopen (Volkskrant 26 mei, 24 jun 2004).

Geen no cure no pay voor advocaten - Minister Donner verbiedt een vijfjarig experiment met 'no cure no pay' in letsel- en overlijdensschadezaken, omdat de advocaten dan praktisch partij zijn in een procedure. Donner is bang dat advocaten alleen nog zaken zullen aannemen waarin ze brood zien of waar grote bedragen mee zijn gemoeid. Daardoor zou het maatschappelijk belang van goede rechtsbijstand in het gedrang komen. De ANWB had eerder gewaarschuwd dat advocaten bij zaken die het slachtoffer toch wel zou winnen hun cliënten lucratieve no cure no pay-contracten zouden aanbieden. De Nederlandse orde van Advocaten (NovA) en de Consumentenbond zijn teleurgesteld. Jeroen Brouwer, algemeen deken van de advocatenorde: 'De advocaat die gewoon werkt voor een uurtarief kan nu in principe ook uit eigenbelang de rekening opschroeven door de boel te rekken. Dat gebeurt doorgaans niet. Nu doen advocaten ook genoeg zaken die niet altijd lucratief zijn.' De orde vindt dat het verbod de beroepsgroep bloot stelt aan oneerlijke concurrentie. Letselschadespecialisten die geen advocaat zijn mogen immers wél al jaren volgens dit principe werken (Volkskrant 24, Parol 25 jun 2004).

De verzelfstandiging van overheidsdiensten van meer dan vierhonderd overheidsorganisaties moet worden teruggedraaid, zo adviseert een werkgroep onder leiding van Eerste-Kamerlid en voormalig D66-staatssecretaris Kohnstamm. De verzelfstandiging van overheidsorganen heeft tot ondoorzichtigheid geleid, zodat parlement en ministers niet goed meer weten waar de verantwoordelijheden liggen. Het is onduidelijk of het kabinet het advies zal overnemen. Ook ambtenaren 'zullen op hun achterste benen gaan staan' (Volkskrant 24 jun 2004).

Witte mars - Een kwart miljoen in het wit geklede inwoners van Mexico Stad betoogden in het centrum van de stad tegen de criminaliteit en het onvermogen van de regering die aan te pakken. Het was de grootste demonstratie in Mexico in tien jaar (NRC 28 jun 2004).

Joekos Oil - De tweede olieproducent van Rusland dreigt failliet te gaan. De maatschappij moet een boete en belastingnaheffing van 3,4 miljard dollar betalen. De voormalige topman Michail Chodorkovski (41), verreweg de rijkste man van Rusland, zit sinds vorig jaar oktober in de gevangenis op verdenking van belastingfraude en omkoping van parlementsleden. Net als andere Russische oligarchen vergaarde Chodorkovski zijn rijkdom na het uiteenvallen van de Sovjet Unie dankzij handige en schimmige zakendeals. In 1996, toen de communisten aan de macht dreigden te komen, financierde een groepje rijke zakenmannen de herverkiezing van Jeltsin in ruil waarvoor zij de grondstoffenindustrieën voor een prikkie in handen kregen. Chodorkovski betaalde 309 miljoen dollar voor Joekos Oil, op een veiling georganiseerd door zijn eigen bank Menatep. Er wordt gespeculeerd waarom justitie juist nu haar pijlen op Chodorkovski richt. Een verklaring is dat Chodorkovski te machtig en te arrogant is geworden. Hij uitte openlijk kritiek op het Kremlin en sponsorde de oppositie bij de parlementsverkiezingen. Daarnaast probeerde hij het staatsmonopolie op oliepijpleidingen te ondermijnen. Joekos lobbyde voor een eigen pijpleiding van Siberië naar China (Volkskrant 30 jun 2004).

Arbeidsconflict Noordned - De ondernemingsraad van vervoersbedrijf Noordned, dat bus- en treindiensten in Groningen en Friesland onderhoudt, heeft zijn directie en de Raad van Commissarissen van moederbedrijf Arriva voor de rechter gedaagd. De OR vindt dat directeur Koos Braam zich onvoldoende aanpast aan de cultuur van het bedrijf. 'Je hoort je aan te passen, maar hij kwam uit het beton', zegt OR-voorzitter over Braam, die eerder bij bouwbedrijf Ballast Nedam werkte. Hij is niet van plan te vertrekken. De top van moederbedrijf Arriva gaat in de tegenaanval. Directeur Onno Hettinga van Arriva Nederland heeft meer dan genoeg van de overlegcultuur bij het bus- en treinbedrijf: 'Arriva is een commercieel bedrijf en moet winst maken. We leven niet in een socialistische heilstaat achter het IJzeren Gordijn. Wie zich in de cultuur bij Arriva niet thuisvoelt, is niet verplicht te blijven', schrijft hij in het bedrijfsblad. 'De cultuur van het oude openbaarvervoerbedrijf is er een van veel praten en overleggen, geen beslissingen of verantwoordelijkheden nemen en afspraken niet nakomen. De directies van Arriva bepalen hoe de cultuur behoort te zijn' (Volkskrant 2 jun 2004).

De verleiding van de notaris
• Steeds meer notarissen raken in financiële problemen. De concurrentie is toegenomen, de bedrijvigheid afgenomen. Notarissen leven op grote voet. 'Als privé de nood aan de man komt, kan het voor notarissen heel gemakkelijk zijn het kantoorvermogen aan te spreken', zegt een insider. De financiële organisatie van eenderde van de onderzochte notariskantoren is ondoorzichtig: 'Wie kwaad wil, heeft binnen de kortste keren enorme geldbedragen weggesluisd.' Een hoogleraar: 'Veel notarissen komen in de verleiding om lucratieve afspraken met louche ondernemers te maken. Dat is geheel in strijd met hun ambt' (Volkskrant 3, 4 jul 2004).
• Steeds meer notarissen maken verboden afspraken met makelaars, banken en projectontwikkelaars. Er loopt een aantal stevige tuchtzaken. 'Notarissen overtreden willens en wetens de wet door geld of diensten aan te nemen van makelaars, hypotheekverkopers en andere geldbeluste lieden. Het ambt wordt uitgehold omdat steeds meer notarissen zich puur als ondernemer opstellen', zegt Martin van Mourik, professor Notarieel Recht. 'Notarissen zijn steeds meer geneigd om de oren te laten hangen naar mensen voor wie het respecteren van de wet weinig prioriteit heeft. Dat leidt tot grote misstanden, vooral op de onroerend-goedmarkt.' Notarissen betalen provisies aan makelaars, hypotheekadviseurs en projectontwikkelaars. In ruil voor deze provisies, sturen deze lieden hun klanten naar de notaris. 'Daarmee is het gedaan met zijn onafhankelijkheid. Het notariaat heeft de rol van ondernemer opgedrongen gekregen door de overheid, die in 1999 de notaristarieven heeft vrijgegeven. Tegelijkertijd komen steeds meer collega's in financiële problemen. Dat vergroot de verleiding om met de markt mee te denken, in plaats van onkreukbaar te zijn. De rol van ondernemer is niet verenigbaar met het ambt van notaris. De verloedering gaat almaar verder. Van het zelfreinigend vermogen heb ik geen hoge pet op. Het huidige toezicht faalt van alle kanten. De meeste klachten blijven liggen. En ondertussen glippen foute notarissen - terwijl iedereen weet wie dat zijn - door de mazen van het net. Als ze al voor de Kamer van Toezicht komen, dan eindigt het op zijn hoogst met een berisping' (Volkskrant 5 jul 2004). De jaarvergadering van de Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie (KNB) werd overschaduwd door interne ruzies. De KNB ligt zwaar onder vuur, omdat een aantal prominente notarissen, onder aanvoering van martin van Mourik, hardop de positie van de KNB ter discussie stelt en de 'verloedering van het ambt'. Jonge (kandidaat-)notarissen, veelal vrouwen, vinden dat Van Mourik en de zijnen een ouderwetse discussie voeren. Zij zien bijvoorbeeld weinig kwaad in zakelijke afspraken met banken of makelaars, waar Van Mourik zich tegen verzet. Maar de meeste oudere notarissen - doorgaans mannen - staan achter de Nijmeegse professor, en zijn pleidooi voor strikte onafhankelijkheid. 'De collegiale verhoudingen zijn totaal verziekt', zegt een van hen. 'Je kunt nauwelijks meer met een collega praten over het vak. Die kijkt je aan en denkt dat je op zijn klanten aan het azen bent' (Volkskrant 9 okt).

Boiler rooms - De financiële toezichthouders en opsporingsinstanties maken zich grote zorgen over de activiteiten van boiler rooms. Dat zijn locaties, veelal in het buitenland, van waaruit mensen worden opgebeld om aandelen of andere effecten te kopen. Daarbij worden vaak hoge rendementen voorgespiegeld, via investeringen in bijvoorbeeld Hongkongse aandelen of Amerikaans vastgoed. Bij nader inzien blijken die niets waard te zijn. Het geld is verdwenen, net als de boiler room zelf. De aanpak van deze activiteiten loopt om tal van redenen spaak. De wetgeving is onvoldoende, de opsporingsbevoegdheden van AFM en DNB schieten tekort, en procedures duren te lang. Daardoor zijn oplichters vaak al lang verdwenen voor de autoriteiten in actie kunnen komen. Ook wordt vaak zwart geld gebruikt om in de nepbeleggingen te investeren. Degenen die worden opgelicht hebben dan weinig zin om aangifte te doen (Volkskrant 6 jul 2004).

Cor Boonstra - Justitie heeft nog een 'nieuw hard bewijs' opgespoord in de vorm van een telefoongesprektussen Boonstra en zijn bank, KBC, over de omstreden aankoop van aandelen Endemol. Boonstra werd vorig jaar vrijgesproken van handel met voorkennis. Wel werd hij veroordeeld omdat hij de regels had overtreden bij de verkoop van een pakket Ahold-aandelen. Beide partijen gingen in beroep (Parool 7 jul 2004).

De dakloze, de pater, de bewoners en de containereigenaar - Pater André Laurier (59) is doodgestoken. Een verslaafde dakloze, die inwoonde in het klooster in Berg en Dal, is de vermoedelijke dader. De pater was de jongste van de orde der Montfortanen. De paters zien het als hun taak om mensen in nood te helpen. Toen het afgelopen winter koud werd, had Pater Laurier de jonge man onderdak geboden, mede op verzoek van de dorpsbewoners, die niet wisten wat ze met de dakloze aan moesten. De zwerver had daarvoor in een container gewoond, die diende als hooiopslag voor de paarden. De eigenaar van de container heeft deze vervolgens laten verwijderen, opdat die niet weer door een dakloze zou worden betrokken. Pater André was geliefd. Hij verzorgde soms kerkdiensten en kwam wel eens in het café. Omwonenden vrezen dat de dood van de pater het voortbestaan van het klooster bedreigt. Het grote landhuis heeft al eerder te koop gestaan vanwege het krimpen van de orde (Volkskrant 9 jul 2004).

Betaalgedrag van ondernemers - Meer dan de helft van de Nederlandse ondernemers betaalt zijn rekeningen bewust te laat. Met dit 'gratis' krediet brengen zij andere ondernemers schade toe. Kleine bedrijven komen in betalingsproblemen en gaan daardoor soms failliet. Diezelfde bedrijven lopen eerder tegen hun kredietlimieten aan. Ook gaat er veel tijd zitten in incassoactiviteiten. Een onderzoeksbureau schat dat het slechte betalingsgedrag per jaar mogelijk 25 duizend banen kost (Volkskrant 9 jul 2004).

Aldephia Communications - De familie Rigas plunderde het eigen kabelbedrijf Aldephia Communications. John Rigas en zijn zoon Timothy zijn schuldig verklaard aan fraude en samenzwering. Zij beschouwden het enorme kabelbedrijf als 'een persoonlijke pinautomaat', waarbij de grens tussen persoonlijk gewin en bedrijfsbelang veelvuldig werd overschreden. Er verdween voor 2,3 miljard dollar in de zak van de familie. Het geld ging naar golfbanen, jachten, privé-vliegtuigen en huizen. De winstcijfers werden opgeblazen en er werd gelogen tegen beleggers en banken over de gezondheid van het bedrijf. De familie werd ook beschuldigd van nepotisme. De verdachten hebben consequent ontkend vanaf het begin van het proces in 2002, nadat Adelphia in 2001 was ingestort (Volkskrant 10 jul 2004).

Fusies Las Vegas - Voor de tweede keer binnen een maand staat het gokwalhalla Las Vegas een grote machtsconcentratie te wachten, de fusie van Harrah's Entertainment en Caesars Entertainment. Daarmee zou 's werelds grootste gokconcern ontstaan met een jaaromzet van 8,8 miljard dollar. Caesars is vooral bekend van het casinohotel Caesar's Palace. Harrah's is groot geworden met drijvende gokpaleizen en het exploiteren van casino's in indianenreservaten (Telegraaf 15 jul 2004).

Watermeloenpromotie - In de Italiaanse stad Parma werd het kampioenschap watermeloen-eten in de wacht gesleept door een man die in 1 minuut 840 gram meloen at. In totaal aten de deelnemers 2 ton watermeloen. Het kampioenschap is bedoeld om de watermeloen te promoten. De vrucht is niet geliefd bij jongere Italianen omdat de meloen te veel plaats inneemt in hun koelkast (Telegraaf 27 jul 2004).

Nuon dijft klant tot razernij - Ze stapte over naar Eneco. Overstappen naar een andere energieleverancier is volgens Nuon een kwestie van 'even regelen'. Maar zij kreeg zeven facturen van Nuon die iedere keer een andere eindstand aangaven, uiteenlopend van 46,12 tot 389,05 euro. Ze protesteerde, waarna Nuon het incassobureau op haar afstuurde. Dat bureau reageerde niet inhoudelijk op haar vragen, maar stuurde slechts nieuwe dreigbrieven. Ook haar advocaat kan niet doordringen tot Nuon. Het bij de Kamer van Koophandel vermelde nummer bleek van een dochterbedrijf. Nuon staat al een tijd in de topvijf van bedrijven waarover klachten binnenkomen bij de Consumentenbond (Volkskrant 28 jul 2004).

Het Zomercarnaval in Rotterdam is een 'bedachte traditite' met een bewogen geschiedenis. Het Antilliaanse volksfeest werd geteisterd door ruzies, drugsconnecties en financiële malversaties. Dit jaar werd een aspirant-koningin gediskwalificeerd omdat zij ooit betrapt was met een paar kilo heroïne. De competitie tussen de carnavalsgroeperingen is zo fel, dat er dit jaar doodsbedreigingen zijn geuit. Het Zomercarnaval begon in 1983 als een brutale witwas-operatie. De 'organisator', een zekere Nick Phillips uit Trinidad, eigenaar van een reisbureau en discotheek, wierp zich op als sponsor en misleidde Rotterdamse gemeenteambtenaren toen hij claimde dat hij zes ton in de sponsorkas had en alle carnavalsgroepen achter hem stonden. Phillips, door Rotterdamse ambtenaren om zijn daadkracht ten voorbeeld gesteld, stak een half miljoen van zijn drugskapitaal in het festival in de hoop dit terug te verdienen en wit te wassen via drankverkoop, eten en toegangskaartjes. Maar het liep fout. Bij de koninginneverkiezing werd een man doodgeschoten. Groepen haakten af. Phillips kreeg ruzie met zijn kompaan Gordon Baynes, die het geld van Phillips in eigen zak had gestoken, waarop Phillips Baynes op klaarlichte dag pal voor zijn reisbureau liet ontvoeren en martelen. De politie vond in Baynes' woning voor 200 duizend gulden aan cocaïne. In 1986 nam de gemeente Rotterdam het initiatief voor een herstart (Volkskrant 31 jul 2004).

Brandend winkelcentrum houdt deuren dicht - De eigenaar van het verbrande winkelcentrum in de hoofdstad Asusción van Paraguay, wordt ervan beschuldigd kort na de brand de deuren met opzet te hebben gesloten, om te voorkomen dat er geplunderd zou worden of dat mensen het winkelcentrum zouden verlaten zonder af te rekenen. Bij de brand kwamen honderden mensen om het leven, en evenzovelen raakten gewond, vooral als gevolg van het sluiten van de deuren (Telegraaf 3 aug 2004).

De oliespeculanten - De oliepompen in bijna alle OPEC-landen draaien op volle toeren maar de olieprijs bereikt steeds nieuwe records, gisteren 41 dollar per vat. Door economische groei in de Verenigde Staten en vooral in China slokken deze landen veel olie op. Maar dat is slechts een deel van de verklaring. De stijgende olieprijs wordt mede veroorzaakt door beleggers en speculanten. Traditioneel waren op de oliebeurzen vooral partijen actief die daadwerkelijk olie aanboden of nodig hadden. 'Er is heel veel geld op de wereld naarstig op zoek naar rendement', zegt een handelsspecialist bij ABN Amro. 'Er zijn veel fondsen bijgekomen die in grondstoffen beleggen. Ook banken zijn geïnteresseerd.' Het pensioenfonds voor ambtenaren ABP is voor miljarden in olie gestapt. Het meeste nieuwe geld op de oliebeurzen komt van zogeheten hedge funds, die met onorthodoxe strategieën geld proberen te verdienen. Sommige analisten vermoeden dat de hedge funds met een belegd kaptiaal van 800 tot duizend miljard dollar, verantwoordelijk zijn voor een stijging van maar liefst tien dollar per vat (Volkskrant 5 aug 2004). De hoge olieprijs bedreigt het herstel van de wereldeconomie, met name in ontwikkelingslanden (NOS-journaal 4 aug 2004). Het IMF wil dat er meer trasnparantie komt op de oliemarkt (Volkskrant 4 okt 2004).

Man en kapitaal - Mannen zijn kapitalistischer dan vrouwen en veel mannen vinden geld erg belangrijk in hun leven. 22 gelooft dat geld alle problemen kan oplossen. 35 procent gelooft dat geld het enige is dat altijd uitkomst biedt. Die percentages liggen beduidend lager voor vrouwen. Van de mannen zegt 28 procent merkartikelen erg belangrijk te vinden, tegen 8 procent van de vrouwen. Huishoudens met een inkomen boven de 1800 euro per maand hebben vaker conflicten over geld dan paren die minder verdienen (NOS Journaal 11 aug 2004).

Grootste bank op aarde - De Japanse banken Mitsubishi Tokyo en UFJ gaan fuseren. Het gezamenlijk bezit bedraagt 1425 miljard, meer dan drie keer de omvang van de Nederlandse economie. UFJ kampt met problemen. Vorige maand erkende de bank dat het stelselmatig documenten had vervalst om de toezichthouder te misleiden (Volkskrant 13 aug 2004).

Ringtone-concert - T-Mobile wil bij de opening van zijn eerste eigen winkel een ringtone-concert organiseren op de Grote Markt in Nijmegen. Tijdens het 'ringtone-spektakel' zullen acteurs zal publiek uitnodigen om hun mobiele telefoons te gebruiken als muziekinstrument (webwereld.nl 16 aug 2004).

De strijd om oranje - Er dreigt een slaande ruzie en een rechtszaak in de telecomindustrie over wie recht heeft op de kleur oranje. Telecomoperator Orange, dochter van France Telecom, gebruikt al jaren oranje en heeft het gebruik van de kleur Pantone 151 in 1994 vastgelegd in het Britse merkenrecht. Stelios Haji-Ioannou, de directeur van de EasyGroup, kondigde vorige week aan dat zijn bedrijf in december de Britse mobiele-telecommarkt wil bestormen met EasyMobile.com. Huiskleur van de EasyGroup is de oranjekleur Pantone 21, die bijna overeenkomt met Pantone 151. Het bedrijf bezit hierop het recht sinds november vorig jaar. 'Ik denk dat wij het recht hebben op het gebruik van de kleur oranje en dat verdedig ik zonodig in de rechtbank', zegt Haji-Ioannou (webwereld.nl 17 aug 2004).

De nieuwe Europese Commissaris van Mededingingszaken - Neelie Kroes, binnenkort Europees Commissaris van Mededingingszaken, prees Bill Gates in 1996 nog voor zijn monopoliepositie met Windows, toen hij een eredoctoraat kreeg de Universiteit Nijenrode, waar Neelie Kroes directeur was. Zij complimenteerde de Microsoft-topman voor het feit dat negen op de tien computers op Windows werken en vond dat hij goede zaken deed. Haar huidige standpunt ten opzichte van Microsoft wilde Kroes, voorstander van concurrentie en open markten, niet toelichten: 'Ik ben nu nog geen eurocommissaris.' De huidige eurocommissaris van Mededinging, Mario Monti, veroordeelde Microsoft in maart tot een boete van 497,2 miljoen euro. Ook moest het bedrijf binnen 120 dagen meer broncode openbaar maken voor de concurrenten van serversoftware en een versie van Windows zónder Media Player op de Europese markt brengen (webwereld.nl 23 aug 2004).

Nieren te koop - De handel in organen floreert op internet. In Turkije is die handel voor de maffia een belangrijke inkomstbron. Nu het aantal internetaansluitingen ook in armere landen groeit, kan de 'middleman', zelf met zijn nier, lever of testikel het internet op. Op de website van OrganKeeper.com worden veel berichten geplaatst van mensen die wel met één zaadbal door het leven willen. 'Ik ben bereid een van mijn testikels te verkopen. Als de prijs goed is, wil ik ze ook allebei verkopen. Ik heb drie kinderen, dus ik weet dat ze werken.' De Roemeen Daniel vraagt 15.000 tot 18.000 dollar voor zijn nier, om zijn moeder te helpen. Onderhandelen is mogelijk. In november 2003 bood een Ierse vrouw als eerste westerling een orgaan voor 85.000 pond, om een flat te kunnen kopen. Veilingsite Ebay.com heeft al twee keer een advertentie voor een nier moeten verwijderen. Voor een nier werd vijf miljoen dollar geboden. In Nederland beloopt de wachttijd voor een donornier ongeveer viereneenhalf jaar. Maar wie naar de Filippijnen gaat, kan binnen tien dagen een transplantatie krijgen. Kosten: tussen 35.000 en 85.000 dollar. Een lever doet tussen 150.000 en 250.000 dollar. De artsen beweren zowel in de Filippijnen als in de VS en Groot-Brittanië te zijn erkend. Dit is legaal in de Filippijnen, zegt een website. Nadere informatie per e-mail volgt: 'U wordt niet vervolgd, aangezien het gebeurt onder Filippijnse wetgeving. Daarbij: niemand hoeft ervan te weten. U hoeft alleen maar te vertellen wat u wilt vertellen.' Gaat het geld naar de levende donors? De e-mail stelt: 'Als u zo bezorgd bent over de financiële situatie van de donors, kunt u hen aan een werkvisum helpen in Nederland.' De website vermeldt alleen een e-mailadres en een faxnummer. In Nederland wachten ongeveer vijftienduizend mensen op een orgaan. Ook in Nederland, op nierdonor.nl van nierdonor R. Wissinkover, en op de site van de Nierpatiëntenvereniging Nederland, worden nieren voor geld aangeboden. Er is aangifte gedaan bij de politie, maar die doet er niets mee omdat een vraagprijs ontbreekt. Justitie rekent het niet tot haar taak de aanbieders te waarschuwen dat het niet kan wat ze doen. Twee aanbiedingen kwamen van mensen uit Assen en Hoofddorp, een derde uit België. Wissinkover vindt dat er in tijd van schaarste aan organen gekeken moet worden naar mogelijkheden om nieren gecontroleerd voor geld aan te bieden (Parool 18, 19 aug 2004).

Drugsmaffia in Suriname - Half november 2003 werden bij het stadje Nickerie in Suriname 341 kilo cocaïne, geld, wapens en vliegtuigen in beslag genomen. Elf verdachten werden aangehouden. De hoofdverdachte Pritam Hira, een van de belangrijkste drugsdealers van Suriname, wist te ontsnappen. Vrijwel direct na hun arrestatie werden zes van de elf verdachten vrijgelaten wegens gebrek aan bewijs. Door een vormfout bij het Openbaar Ministerie werden ook de andere vijf vrijgelaten. Volgens critici wijst de vrijlating op de invloed van de drugsmaffia op het justitiële apparaat. Het was niet de eerste keer. Drugsbaronnen ontsnappen regelmatig met behulp van gevangenispersoneel en rechters. Officieren die drugszaken behandelen worden bedreigd. Casino's schieten als paddestoelen uit de grond. Er worden veel luxe villa's gebouwd. Het aantal dure auto's in Paramaribo is enorm, terwijl een meerderheid van de bevolking onder de armoedegrens leeft (Parool 20 aug 2004).

China netto voedselimporteur - De voedselproductie in China staat onder druk. Het land is in toenemende mate aangewezen op landbouwproducten uit het buitenland en het voert inmiddels meer landbouwproducten in dan dat het exporteert. De import steeg in een jaar met 62,5 procent. Een van de oorzaken is waterschaarste. Een andere oorzaak is het verdwijnen van landbouwgrond door grote bouwprojecten, zoals de aanelg van wegen en industrieterreinen. Sinds 1998 zijn de graanoogsten elk jaar kleiner geworden. De import van graan steeg vorig jaar met bijna 100 procent (dft.nl 23 aug 2004).

De makelaars van Amsterdam - Door de stagnerende huizenmarkt en het sterk gegroeide woningaanbod krijgen makelaars steeds minder zoekopdrachten. Potentiële kopers zoeken liever zelf op de landelijke website Funda naar een geschikt huis. De onvrede van de Amsterdamse makelaars zit diep. Ze gaan een eigen website promoten, omdat het Amsterdamse aanbod onvoldoende aandacht zou krijgen op Funda, de site van hun eigen brancheorganisatie NVM. 'En als we aan de poten van Funda zagen, dan zij dat zo. Het is toch te gek dat we niet de baas zijn over iets dat van onszelf is?' De NVM is vreest de concurrentie echter niet en vindt: 'Consumenten mogen niet de dupe worden van het Amsterdamse verlangen om de eigen woningmarkt te controleren' (Volkskrant 24 aug 2004).

De spermashows van Endemol - Televisieproducent Endemol ontwikkelde twee tv-formules met sperma in de hoofdrol. In 'Sperm Race', bedoeld voor de Duitse markt, zoeken de programmamakers naar een Duitser die over de beste kwaliteit sperma van het land beschikt. In 'Make me a mum' worden vrouwen zwanger gemaakt. Endemol is er, 'mede door de slappe vakantieperiode', nog niet in geslaagd ideeën voor de spermashows te verkopen aan buitenlandse tv-zenders. Het CDA stelde kamervragen over de spermashows aan staatssecretaris Van der Laan (Media). Zij antwoordde woensdag dat zij dergelijke initiatieven niet kan verbieden: 'Het hanteren van normen en waarden, in dit geval met name ethische principes, behoort tot de verantwoordelijkheid van mediabedrijven en deze behoren daarop ook te worden aangesproken. Het is evenwel niet zo dat de overheid op de stoel kan gaan zitten van degenen die verantwoordelijk zijn voor mediaproducten.' Wel deelt de bewindsvrouw de kwalificaties 'wansmaak', 'waardeloos' en 'walging' die de CDA-vragenstellers aan de initiatieven hebben gegeven (Volkskrant 25 aug 2004).

Armoede in VS - De laatste drie jaar stijgt het aantal Amerikanen dat onder de armoedegrens leeft. In 2003 naam het aantal toe met 1,3 miljoen tot een totaal van 35,8 miljoen. Dat is 12,5 procent van de totale bevolking. Van de kinderen leeft zelfs 17,6 procent onder de armoedegrens, bijna een procentpunt meer dan een jaar daarvoor (Telegraaf 26 aug 2004).

Armoede in Nederland - Niet alleen in de media, maar ook bij de landelijke overheid is armoede geen onderwerp. De landelijke overheid vermeldt nergens in haar beleidsplannen de term armoede (Volkskrant 14 sep 2004).

Bij het einde van de Spelen - Ooit vond men dat sport leuk moest zijn en moesten we jaloers zijn op degenen die voor volk en vaderland mochten strijden. Maar Athene bleek vooral een drama. Atleten vertelden verhalen over overleden vrienden, zieke ouders, politieke drama's, eenzaamheid en de offers die er waren gebracht. Het leed was te groot, de pijn ondraaglijk. Ze bleken ontroostbaar. Maar waarom dan sporten? Waarom doorgaan als het risico op falen zo groot is? Het Amerikanisme had dat de Spelen in zijn greep. Een sporter mag in de 21ste eeuw niet meer gelukkig zijn zonder gouden medaille. Atleten zijn bang om te falen. De mountainbiker Filip Meirhaeghe was zo geobsedeerd door goud dat hij verboden middelen nam. Hij gokte en verloor, net als 22 andere sporters die in Athene werden ontmaskerd, en al die gedrogeerde sporters die in Athene niét werden ontmaskerd. De olympische familie is doorgeschoten in het eren van de kampioenen. Een sportman kan niet meer gewoon een sportman zijn. Paul Hamm won de turnmeerkamp nadat de jury blunderde. Toen ze Hamm vroegen zijn gouden medaille terug te geven, weigerde hij. Zwemmer Michael Phelps (zes keer goud) voldeed niet omdat hij in Athene niet voor acht gouden medailles had gevochten. Dat werd voor hem bedacht en bepaald. Het wierp een smet op zijn bijzondere prestatie, want Mark Spitz (zeven keer goud) had hij niet overtroffen. Zijn verhaal was daarom zonder drama (Volkskrant 30 aug 2004).

Ryanair - De vakbond International Transport Workers Federation (ITWF) heeft dinsdag een website gelanceerd waar gefrustreerde medewerkers problemen op hun werk kunnen bespreken 'zonder dat hun bazen meekijken'. Het personeel moet onder meer zijn zelf de werkkleding betalen en het bedrijf ontmoedig lidmaatschap van een vakbond. Medewerkers die voor hun rechten opkomen en hiertegen protesteren, zijn bang dat ze hun baan zullen verliezen (webwereld 31 aug 2004).

Declaraties bij een krantenconcern - De onkostendeclaraties die Conrad Black, de voormalige eigenaar van het Britse Telegraph-krantenconcern, tussen 1997 en 2004 indiende bij zijn moederbedrijf, bedroegen 400 miljoen dollar. In een rapport werd zijn bestuur als 'zakelijke kleptocratie' omschreven. Systematisch werden privé-kosten bij het bedrijf in rekening gebracht, van miljoenenposten voor het salaris van butlers en ander personeel, tafelzilver, het gebruik van een straalvliegtuig, het verbouwen van de bedrijfs-Rolls-Rocye, tot en met de fooi van een paar dollar voor de hotelportier. Aandeelhouders willen Black, die samen met directeur David Radler 95 procent van de netto bedrijfswinst sinds 1997 plunderde, door middel van de rechter 1,25 miljard dollar schadevergoeding laten terugbetalen. De Amerikaanse beurstoezichthouder begint vermoedelijk eveneens een procedure, terwijl hem eveneens een strafzaak van de Amerikaanse justitie boven het hoofd hangt. Black noemde het rapport leugenachtig (NRC 1 sep 2004).

De dubbelrol van Roel Pieper - Als topman van Philips kreeg Roel Pieper een revolutionaire uitvinding onder ogen, die miljarden waard kon zijn. De televisiereparateur Jan Sloot had een apparaat ontwikkeld waarmee digitale informatie kon worden gecomprimeerd. Met zijn uitvinding ging hij naar Philips. Pieper, die de commerciële betekenis van de vinding doorzag, had eigenlijk veel meer zin om zelf te gaan investeren en dus ook zelf van de opbrengsten te genieten. Terwijl de onderzoekers van Philips nog aan de uitvinding snuffelden, liet Pieper weten bestuursvoorzitter te willen worden van het bedrijf dat de technologie op de markt zou brengen. Ook wilde hij een belang in die onderneming hebben en investeerde zelf mee. In mei 1999 vertrok hij bij Philips, zonder nadere toelichting. Twee maanden later overleed Jan Sloot plotseling. Zijn vinding nam hij mee in zijn graf. Pieper liet onlangs weten de politiek in te willen en daarbij zelfs het premierschap van Nederland niet uit te sluiten (Parool 6 sep 2004).

Ondernemen als schoolvak - Ondernemen moet als verplicht vak worden ingevoerd in het middelbaar, hoger en wetenschappelijk onderwijs in Nederland. Dit zei Philips-topman Gerard Kleisterlee bij de opening van het academisch jaar. Kleisterlee pleit voor een sterkere ondernemingsgeest en meer daadkracht op economisch gebied, nodig om Nederland er economisch weer bovenop te krijgen. Dat proces verloopt te traag, vindt Kleisterlee, terwijl de economieën van de VS en vooral China zich razendsnel ontwikkelen. 'We zijn gelost uit de mondiale kopgroep en als we niet oppassen dreigen we het museumstuk van Europa te worden.' Er is meer durf, doorzettingsvermogen en gevoel voor marketing nodig en de muur tussen onderwijs en bedrijfsleven moet worden neergehaald, zodat de scholen goede 'kenniswerkers' afleveren (Parool 7 sep 2004).
De universiteiten moeten zich weer gaan richten op onafhankelijk wetenschappelijk onderwijs en onderzoek. Stimulering van de kenniseconomie, onderlinge concurrentie en maatschappelijk nut van kennis zijn daaraan ondergeschikt, zo stellen de meeste universiteitsbestuurders bij de opening van het academisch jaar. Vorig jaar hoopten de universiteiten nog dat meer marktwerking en concurrentie de Nederlandse universiteiten bij de Europese top zouden brengen. De vraag 'wat koop ik ervoor' is nu minder belangrijk dan 'academische vorming zonder winstoogmerk'. De productie van economisch nuttige kennis moet gecombineerd worden met de vrijheid en onafhankelijkheid die kennisdragers tot intellectuelen maakt. Staatssecretaris Van Gennip (Economische Zaken) wil afspraken maken om ondernemerschap in het onderwijs op te nemen. Maar volgens collegevoorzitter H. van Oorschot van de Universiteit van Tilburg zijn niet de universiteiten, maar bedrijven er schuldig aan dat kennis te weinig wordt omgezet in innovaties en werkgelegenheid (NRC 6 sep 2004).

WAO duurder door privatisering - De privatisering van de WAO vanaf 2006 leidt tot hogere premies. De commerciële verzekeraars die in het gat willen springen, kampen met hoge aanvangskosten bij het opbouwen van reserves en daarom vallen hun premies hoger uit dan die van het UWV. Het UWV moet daarom, na een klacht van de verzekeraars over concurrentieachterstand, de komende jaren zijn 'te lage' premies kunstmatig met ettelijke miljarden euro moet verhogen (Parool 9 sep 2004). Verzekeraars staan te popelen om de nieuwe WAO uit te voeren. Hetzelfde geldt voor de verlofspaarregeling. Liefst met de mogelijk 50 miljard euro prepensioen die werknemers per 2006 bij hun pensioenfonds kunnen opvragen. In de ministerraad staan prepensioen, de verlofspaarregeling en de WAO op de agenda. Het gevecht om de markt was taai. Het UWV moet nu kunstmatig hoge premies vragen en mag van minister De Geus van Sociale Zaken alleen maar de wet uitvoeren. Ook na invoering van de nieuwe WAO moet het UWV zich beperken tot keuren en uitkeren. In tegenstelling tot het UWV mogen verzekeraars samenwerken met arbodiensten of reïntegratiebedrijven; ze bieden een heel 'WAO-pakket' aan, met arbozorg, reïntegratie-activiteiten en eventuele aanvullingen op uitkeringen. Voor werkgevers een verleidelijk aanbod: één loket voor alle verzekeringen. De sociale partners die in CAO's afspraken maken over de nieuwe WAO, lijken tot verzekeraars te zijn veroordeeld. Er zijn op dit moment al vrijwel geen onafhankelijke arbodiensten en reïntegratiebedrijven meer. Het gros is gelieerd aan een verzekeraar. Dan resteren voor het UWV in de WAO alleen de keuringen en het verlies van nog eens enkele duizenden banen - werknemers die zo naar verzekeraars kunnen om daar de WAO-uitvoering op te zetten. De WAO-keuring kan naar de Sociale Verzekeringsbank, de WW-toekenning naar het CWI, en de uitkeringsuitbetaling naar de Belastingdienst, waar de premie-inning al wordt ondergebracht - ook al kost dat 750 miljoen meer dan bij het UWV. Zo krijgen verzekeraars deze week de WAO-markt in de schoot geworpen. Een slordige acht miljard euro aan premie-omzet per jaar (Volkskrant 10 sep 2004).

De keuringsarts - Het Bureau Beroepsziekten van de FNV heeft namens een rsi-patiënt een klacht ingediend tegen een medisch adviseur van een expertisebureau. De arts zou feiten uit een dossier hebben verdraaid en daarna hebben geconcludeerd dat er geen sprake was van rsi, terwijl specialisten wel die diagnose hadden gesteld. De rsi-patiënt zit in de WAO en is voor meer dan 80 procent afgekeurd. Hij wil zijn werkgever aansprakelijk stellen, maar mede door het rapport is een minnelijke schikking over die aansprakelijkheid nu onmogelijk. De klacht tegen de medisch adviseur maakt deel uit van een breder offensief van het FNV-bureau. Onlangs maakte het een zaak aanhangig tegen een bedrijfsarts, die uitsluitend in het belang van de werkgever zou handelen (Telegraaf 9 sep 2004).

Wall Street's wonderboy in cel - De Amerikaanse zakenbankier Frank Quattrone krijgt anderhalf jaar gevangenisstraf omdat hij voor de rechtbank heeft gelogen over een e-mail aan collega's waarin hij vroeg om omstreden computer-archieven 'op te schonen'. Quattrone, ster-analist bij zakenbank Credit Suisse First Boston (CSFB), begeleidde in de jaren negentig op Wall Street en in Silicon Valley bedrijven naar de beurs. Zijn 'vrienden' waren rijke beleggers die miljoenen in nieuwe bedrijven staken en in ruil daarvoor vroegtijdige tips over lucratieve beursgangen kregen. De wonderboy-bankier boekte zulke grote successen en verdiende zulke ongehoorde bedragen (120 miljoen dollar in 2000), dat justitie zijn werk bij CSFB onder de loep besloot te nemen (Volkskrant 10 sep 2004).

Huizenprijzen - Vorig jaar bleven de huizenprijzen in Nederland vrijwel gelijk, nadat ze in 2000 nog met 20 procent waren gestegen. In vijftien andere landen stijgen huizenprijzen enorm. In tien landen zijn de huizen het afgelopen kwartaal meer dan 10 procent duurder geworden. In Hong Kong stegen de huizenprijzen met bijna 30 procent, in Zuid-Afrika met ruim 25 procent, in China met ruim 10,4 procent. Volgens De Economist is de wereldwijde prijsstijging mogelijk een zeepbel. Nooit waren de prijzen zo hoog in verhouding tot het gemiddelde inkomen in Amerika, Australië, Groot-Brittanië, Frankrijk, Nederland, Nieuw-Zeeland en Spanje. Als de huizenprijzen weer dalen, kunnen van consumptiegoederen niet langer betaald worden uit de overwaarde van het huis. Als deze zeepbel uit elkaar spat, is een nieuwe recessie nabij (Volkskrant 10 sep 2004).

Verpleeghuizen - De Tweede Kamer is geschokt. In 80 procent van de verpleeghuizen voldoet de zorg niet aan de minimale eisen. Maar volgens brancheorganisatie Arcares komt dit omdat dat de inspectie 'verkeerd meet'. De Kamer eist nu maatregelen van staatssecretaris Ross van Volksgezondheid. Ross, die het verheugend noemt dat een kwart van de instellingen desondanks aan de vereisten voldoet, vindt dit de verantwoordelijkheid van de verpleeghuizen en patiëntenorganisaties. Voor in Den Haag opgestelde kwaliteitsnormen voelt Ross niets: 'Niemand zit te wachten op een handboek van de staatssecretaris', en bovendien, 'Niet alle vereisten wegen even zwaar.' In tweederde van de verpleeghuizen worden bewoners regelmatig vastgebonden bij gebrek aan personeel. Op een kwart van de afdelingen ontbreekt het aan hulp bij het eten. De regeringspartijen CDA, VVD en D66 menen dat extra geld niet nodig is. Volgens de SP en de inspectie is er echter te weinig en onvoldoende geschoold personeel (Volkskrant 11 sep 2004).

Van vakbond naar werkgevers - Ella Vogelaar is lid geworden van het algemeen bestuur van ondernemingsorganisatie VNO/NCW. Vogelaar was jarenlang vice-voorzitter van de grootste vakcentrale FNV. In 1997 werd zij gepasseerd voor Lodewijk de Waal als FNV-voorzitter en vertrok met ruzie. Sindsdien werd Vogelaar onder meer commissaris bij de Nederlandse Unilever-bedrijven en voorzitter van de branche-organisatie van reïntegratiebedrijven Borea. Eerder dit jaar werd oud-PvdA-minister van Sociale Zaken, Willem Vermeend lid van het bestuur van VNO/NCW, als topman van verzekeringsagent Meeùs. Ook de nieuwe banen van oud-FNV-voorzitter Wim Kok baarden opzien. Hij werd commissaris bij onder meer Koninklijke Olie en ING, waar hij de salarisstijgingen aan de top verdedigde (Volkskrant 11 sep 2004).

De Leningman - Frits Bom moet van de Reclame Code Commissie stoppen met de tv-reclames waarin hij als de Leningman kredieten aanprijst van de firma Becam. Presentator Bom is bekend 'de Vakantieman' en 'de Consumentenman'. In die rollen trok hij zich het leed aan van de gedupeerde consument en de bedrogen vakantievierder. Het vertrouwen dat hij daarmee opbouwde is volgens de reclamecommissie niet te verenigen met zijn rol als Leningman. De studio waar de commercial is opgenomen, is niet te onderscheiden is van de studio's waar Bom in zijn consumentenprogramma's presenteerde (NOS Journaal 14 sep 2004).

55-Plusstad - Nederland moet een stad krijgen voor alleen 55-plussers. Twee bouwers presenteren hun plan voor een stad zonder scholen, hangjongeren, vandalisme of voorbijrazend verkeer, maar met genoeg artsen en medische voorzieingen. Vier miljoen ouderen zouden belangstelling hebben voor een huis in zo'n afgebakend gebied. Twee van Nederlands grootste bouwbedrijven (BAM en Heijmans), de grootste vastgoedbelegger van het land (ING Real Estate), een denktank van het ministerie van VROM, een Amsterdamse woningcorporatie en de opsteller van het rapport, adviesbureau Inbo praten met de provincie Zeeland over mogelijke locaties. Mogelijkheden voor vermaak moeten de toon voeren: bowlen, zwemmen, golfen, hobbyruimtes, groen. De kapitaalvlucht van vermogende ouderen naar Duitsland en België is groter dan ooit, en aan de Spaanse Costa's zijn Nederlandstalige zorgcomplexen ontstaan (NRC 15 sep 2004).

Handel met voorkennis - Er wordt zeer regelmatig flink gehandeld in de aandelen van bedrijven die op het punt staan te fuseren of overgenomen te worden, zegt Arnold Vastenhouw van de Amsterdamse beurs. De zeer drukke handel is een aanwijzing dat er met voorkennis is gehandeld. Vastenhouw getuigde in de strafzaak tegen twee voormalig directeuren van Veer Palthe Voûte (VPV), een vermogensbeheerder uit Gouda. De twee worden, net als het bedrijf zelf, verdacht van het handelen met voorkennis. VPV was in 1999 bezig een aantal houdstermaatschappijen (bedrijven met als enig bezit de aandelen van andere beursbedrijven) van de beurs te halen, en op die manier een grote klapper maken. De houdstermaatschappijen waren ooit om fiscale redenen in het leven geroepen en waren ondergewaardeerd, omdat zonder toestemming van het ministerie van Financiën de aandelen namelijk niet te gelde konden worden gemaakt. Rond het bekend worden van een gunstige en zeer koersgevoelige overeenkomst met Financiën hebben de mannen van VPV flink aandelen in de houdstermaatschappijen ingeslagen (Volkskrant 22 sep 2004).

Oud papier - Het oud papier en karton uit huishoudens is steeds meer vervuild met stoffen plastic, kunstoffolies waarin reclamefolders verpakt zijn, melk- en sappakken, koffiefilters en pizzadozen. Tussen 2001 en 2003 steeg de vervuiling van het oud papier met 63 procent. De vervuiling door 'ingesealed papier' verdubbelde. Daardoor ontstaan grote problemen bij de papierindustrie. Een deel van de vervuiling heeft 'ontwijkgedrag' als oorzaak: vooral in gemeenten waar per kilo ingeleverd afval betaald moet worden, neigen mensen ertoe zwaar afval tussen het oud papier te stoppen. In 2003 werd 1,3 procent minder oud papier ingezameld dan in 2002 (Telegraaf 22 sep 2004).

De nieuwe onderwijsfraude - Onderwijsinstellingen sjoemelen nog steeds met het aantal studenten dat ze opvoeren om geld van de overheid te ontvangen (Telegraaf 2 sep 2004).

Kerk versus wereldorde - De synode van de Protestantse Kerk in Nederland (PKN) gaat zich kritisch bezinnen op de wereldeconomie. Recent heeft de algemene vergadering van de Wereldbond van Hervormde en Gereformeerde Kerken (WARC) al een sterk antikapitalistische slotverklaring afgegeven waarin de 'de huidige economische wereldorde die ons door het wereldwijde neoliberale kapitalisme wordt opgelegd' wordt verworpen. Ook keert de verklaring zich tegen 'de cultuur van buitensporig consumentisme en wedijverende hebzucht en het egoïsme van de neoliberale wereldmarkt'. Behalve bijval ontmoette de verklaring bij de synodeleden ook kritiek (Telegraaf 25 sep 2004).

Fotofout - De verschillen tussen foto 1 en foto 2 waren overduidelijk, maar vreemd genoeg merkten de deelnemers aan het Griekse televisieprograma Fotofout ze niet op. Ondertussen bleven kijkers die achter hun televisies de verschillen wél zagen, het dure nummer maar bellen om in de uitzendig te worden toegelaten. Maar dat lukte hen nooit. Zo werden zij voor meer dan 10 miljoen euro opgelicht. Ook de politie belde het nummer en werd een kwartier lang in de wacht gezet. Daarna werd de verbinding verbroken. Telefoonkosten 250 euro. De fraudeurs achter het programma zijn ingerekend (Telegraaf 24 sep 2004).

Rooskleurige offertes - Veertig procent van de offertes voor beleggingshypotheken is te rooskleurig, zegt het Verbond van Verzekeraars. Volgens Peter Post, directeur van MoneyView - dat financiële producten analyseert - zitten de verzekeraars helemaal niet te wachten op de objectieve offertes. 'De branche heeft al in 1996 afgesproken dat ze consumenten eerlijk gaan voorlichten. We zijn vier rondes zelfregulering verder en het is nog steeds niet op orde.' De verzekeraars huilen krokodillentranen over wat de nieuwe eisen aan offertes hen kosten. 'De branche zegt zware lasten te torsen als gevolg van strenge regels van de overheid, maar ze hebben jarenlang de regels in hun eigen voordeel geplooid. Dat heeft niets met het populaire begrip van administratieve lastendruk te maken, maar alles met hun commerciële belangen. Ze hebben de hoge lastendruk volledig zelf gecreëerd'. De NBVA, een brancheorganisatie van financieel adviseurs, vindt het 'treurig dat de verzekeraars er maar niet in slagen eerlijke voorlichting te geven' (Volkskrant 28 sep 2004).

Radio - De veiling van de radiofrequenties in 2003 heeft geleid tot verschraling van het aanbod. Vrijwel alle zenders mikken op de doelgroep van 20- tot 49-jarigen, die voor adverteerders interessant is. Omroepen moesten te veel investeren, en dat geld is momenteel niet terug te verdienen. De veiling van de radiofrequenties was bedoeld om de schaarse etherfrequenties te reorganiseren en om de verscheidenheid in de ether te stimuleren. Dat is niet gelukt. Bijna alle omroepen presteren beneden verwachting. Met grote marketingbudgetten en de inzet van top-dj's proberen de stations hun marktaandeel te vergroten. Deze strategie leidt tot een homogeen aanbod. De luisteraar merkt het verschil amper. Volgend worden de de digitale frequenties geveild (Telegraaf 28 sep 2004).

Computer Associates - Het Amerikaanse softwarebedrijf Computer Associates heeft strafrechtelijke vervolging en vervolging door beurstoezichthouder SEC afgekocht middels een miljoenenschikking. De onderneming betaalt haar aandeelhouders 225 miljoen dollar in de deal. Tegelijkertijd met de deal werden twee voormalige topmanagers individueel aangeklaagd. Vier andere toplieden hebben al schuld bekend voor hun aandeel in het boekhoudschandaal, waarin 2,2 miljard dollar onterecht als winst in de boeken kwam. Dat brengt de fraude in de buurt van de geruchtmakende schandalen rond Enron, WorldCom, Tyco en Ahold. De twee aangeklaagde topmannen, Sanjay Kumar en Stephen Richards, rekenden tal van nog niet getekende contracten bij hun kwartaal- en jaarcijfers. Een andere veelgebruikte techniek was de 'maand van 35 dagen', waarbij interne accountants resultaten van het volgende kwartaal bij de cijfers van het vorige optelden. De onderneming met vijftienduizend werknemers stond eind jaren negentig bekend om slechte service en agressieve boekhoudtechnieken. Door het schandaal zakte het aandeel van Computer Associates van 75 dollar naar 7,60 dollar in juli 2002. Onderdeel van de schikking is dat het nieuwe management Justitie zal bijstaan om de riante bonussen aan de gedaagden terug te halen. In topjaar 1998 werd 1,1 miljard dollar uitbetaald, waarvan zeker 330 miljoen aan Kumar. Dat is een van de grootste bedragen die ooit eenmalig aan een Amerikaanse topmanager zijn uitgekeerd (Volkskrant 24 sep 2004).

Bij de dood van André Hazes - RTL viste achter het net. De TROS heeft de live-uitzending van de afscheidsceremonie voor de neus van RTL weggekaapt. De TROS: 'Bij RTL hebben ze gewoon zitten slapen. Wij waren de eersten die belden.' André Bedankt trok ruim vijf miljoen kijkers. RTL besloot de door platenmaatschappij EMI opgestelde regels omtrent de uitzending bewust te overtreden. Zo zond de zender fragmenten uit van Johan Cruijff en Paul de Leeuw, terwijl dit contractueel verboden was. 'De impact van de uitzending bleek zo groot dat het nieuws werd', verklaart adjunct-hoofdredacteur Marc Schreuder: 'Vrijdagochtend was er nog een sfeer bij EMI van: joh, alles kan. Maar hoe dichter bij de uitzending, hoe meer beperkingen er kwamen.' EMI weet nog niet of het juridische stappen onderneemt tegen RTL: 'RTL was in overtreding. Dat hebben we hun laten weten. Maar voorlopig zijn we hier nog even niet mee bezig. We vragen vooral respect' (Volkskrant 29 sep 2004).

SpaceShipOne - De eerste ruimtevlucht van SpaceShipOne is gelukt. Investeerder Paul Allen, mede-oprichter van Microsoft, heeft tot dusver 20 miljoen dollar in het ruimtetoerisme geïnvesteerd. Maandag kondigde de Britse ondernemer Richard Branson een iets grotere versie van de SpaceShipOne aan. Hij wil een bedrijf voor ruimtereizigers beginnen. Voor anderhalve ton (euro) kunnen passagiers een korte boogvlucht maken waarbij ze vijf minuten gewichtsloos zijn (Volkskrant 30 sep 2004).

Massale inhoudsvervalsing - Supermarktartikelen blijven weliswaar in prijs gelijk, maar de inhoud wordt steeds vaker verminderd. Hierdoor ontstaat een stiekeme prijsverhoging. Fabrikanten ontkennen echter dat er sprake is van 'inhoudvervalsing'. Zij stellen dat de inhoud inhoud weliswaar kan worden verkleind, maar dat daar kwaliteitsverbetering tegenover staat. Het product is dan 'vernieuwd'. De inhoud van de diepvrieszakken van AH ging van 75 naar 60 stuks, maar de dikte werd vergroot. Keukenrollen van Euroshopper werden lichter, maar zouden beter absorberen. De inhoud van Calvé dressing met tuinkruiden ging omlaag van 400 naar 300 ml. De eenliterverpakking van Robijn Color was goed voor 20 wasbeurten. Nu heet het Robijn Optimal Color, is het anderhalve liter geworden en € 1,80 duurder, maar nog steeds geschikt voor 20 wasbeurten. Grolsch 2.5 bier werd in nieuwe verpakking 90% duurder. Rollen toiletpapier zijn dunner geworden (Telegraaf 10 okt 2004).

Sociaal isolement - Een op de tien volwassen Nederlanders leeft in een sociaal isolement. Groepen aan de onderkant van de samenleving lopen het meeste risico op uitsluiting. Een derde van de alleenstaande ouders klaagt over een gebrek aan sociaal contact. In tien jaar tijd is het aantal eenoudergezinnen met 20 procent toegenoemen tot 435 duizend. Ook uitkeringsontvangers en niet-westerse allochtonen lopen een grote kans geïsoleerd te raken. Van de gezinnen die onder het bestaansminimum leven -veelal eenoudergezinnen - heeft 36 procent geen geld om de kinderen lid te maken van een (sport)vereniging. Sociaal isolement hangt ook samen met een slechte lichamelijke en psychische gezondheid (Volkskrant 18 okt 2004).

Burn-out - Een 57-jarige man had tien jaar structureel overgewerkt bij het mestbedrijf waar hij eerst als chauffeur en later als assistent-manager werkzaam was. Hij werkte vijftig tot zestig uur per week, vijftig weken per jaar en was vaak ook 's avonds, 's nachts en in de weekeinden beschikbaar. Thuis had hij een planbord aan de muur hangen voor al zijn werkzaamheden. Toen kreeg hij een burn-out. De rechter bepaalde dat zijn werkgever een schadevergoeding van zeventigduizend moest betalen aan de man. De FNV is blij met de uitspraak en vindt dat werkgevers moeten betalen voor problemen waaraan zij hebben bijgedragen. Juist nu de sociale voorzieningen voor werknemers die uitvallen wegens psychische problemen worden ingeperkt, is het belangrijk dat een werkgever zijn zorgplicht vervult. Van het totale ziekteverzuim wordt naar schatting 25 procent veroorzaakt door psychische problemen. In Amerika verkeert een op drie werknemers in een burn-outproces, in Nederland lijdt zo'n 10 procent aan emotionele uitputting. Het overkomt in veel gevallen juist de enthousiaste, hardwerkende, goed gemotiveerde werknemers. De vraag wie er verantwoordelijk is, is niet eenvoudig. Mensen zijn slachtoffer, medeplichtige en dader tegelijkertijd. Het slachtoffer kan geen nee zeggen, de medeplichtige voelt zich gevleid door een opdracht en de dader wordt gedreven door een verkeerde ambitie (Volkskrant 18 okt 2004).

De manager van het weefgetouwenbedrijf - In de drie jaar dat hij topman was bij het Belgische weefgetouwenbedrijf Picanol incasseerde de manager 22 miljoen euro. Met de president-commissaris had hij afgesproken dat zijn bonussen geheim zouden blijven. Hij kreeg een welkomstpremie van 6,1 miljoen euro, en daarnaast een bonus ter waarde van 3 procent van de koersstijging van het bedrijf, goed voor ruim zes miljoen euro bovenop zijn vaste miljoenensalaris. In het jaarverslag was maar een fractie verantwoord. Hij verdiende veel meer dan collega's bij veel grotere bedrijven. In zijn eentje streek de manager van het weefgetouwenbedrijf de helft van de jaarwinst op. Nu moet Jan Coene opstappen. Een deel van zijn onrechtmatige inkomsten zullen worden teruggevorderd. Het schandaal heeft onrust veroorzaakt onder het personeel van Picanol, dat onder Coene flink kort werd gehouden. De vakbonden zijn boos dat de raad van bestuur wel instemde met de superbonussen voor Coene, maar steeds een winstdelingsregeling voor de werknemers afwees. 'Blijkbaar is er veel meer geld beschikbaar dan men ons steeds heeft voorgespiegeld.' België werkt nu aan een wet die beursgenoteerde bedrijven moet dwingen openheid te geven over vergoedingen voor bestuurders en aandelentransacties. Eerder liet de regering-Verhofstadt een dergelijk wetsvoorstel liggen (Volkskrant 18 okt 2004).

Herschikking in het goud - De grootste Zuid-Afrikaanse goudproducent Harmony Gold Mining doet onverwacht een vijandig bod op branchegenoot Gold Fields, eveens in Zuid-Afrika. Na de overname, waarmee ruim 8 miljard dollar gemoeid is, zou de grootste goudproducent ter wereld ontstaan. De overname zal leiden tot een grondige herschikking van de machtsposities in de goudwinning, die nu niet langer uitsluitend in westerse handen zijn. De overnamepoging wordt gesteund door het Russische mijnbouwconcern Norilsk Nickel, in handen is van Vladimir Potanin, de Russiche oligarch die midden jaren negentig voormalige staatsbedrijven van de Sovjet-Unie tijdens de grootscheepse privatisering voor een schijntje bemachtigde. In maart kocht Potanin een belang van 20 procent in Gold Fields. Met de aankoop wilde Potanin zijn belangen spreiden en een deel ervan buiten het bereik van president Poetin brengen. De Russische oligarchen liggen onder vuur van het Kremlin om hun mogelijke politieke aspiraties. De Zuid-Afrikaanse wet bepaalt dat een buitenlandse partij alleen een bod in contanten mag doen, een bepaling die gericht is tegen kapitaalvlucht. Zoveel reserves heeft Potanin niet. Maar met het Zuid-Afrikaanse Harmony als bondgenoot kan Potanin nu wel een vijandig bod in aandelen uitbrengen (Volkskrant 19 okt 2004).

De koelkasjes van Coca-Cola - Onder grote druk van de antikarteldienst van de Europese Commissie gaat Coca-Cola zijn verkooppraktijken in de EU aanpassen. Vooral in kleinere winkels en in de horeca drukte het bedrijf concurrenten uit de schappen met bonussystemen en exclusiviteitscontracten. Winkeliers en kasteleins waren verplicht om, als ze Coca-Cola verkopen, ook het gelieerde Fanta in hun assortiment op te nemen. Nu mogen de winkeliers de koelkastjes die ze van Coca-Cola hebben gekregen, voor 20 procent vullen met frisdranken van de concurrent (Telegraaf 19 okt 2004).

Birma - De premier van Birma, generaal Khin Nyunt, moet plaatsmaken voor een vertrouweling van de junta, opperbevelhebber Than Shwe. Als hoofd van de militaire inlichtingendienst was Khin Nyunt al twintig jaar een van de machtigste figuren in het militaire bewind van Birma. Het conflict ging waarschijnlijk niet over democratische hervormingen, maar over zakelijke belangen en militaire macht. Bij een inval bij een grenspost werden grote hoeveelheden goud, jade en geld in beslag genomen. Meer dan honderd leden van de inlichtingendienst, de douane en de politie zijn sindsdien gearresteerd en verscheidene bedrijven die in handen waren van de militaire inlichtingendienst zijn gesloten. Veel hoge militairen hebben belangen in de illegale handel in tropisch hardhout, edelgesteenten, heroïne en methamfetamine (Volkskrant 20 okt 2004).

Marktwerking in de zorg - Concurrentie in de gezondheidszorg is slecht voor de patiënt en leidt tot hogere kosten, stellen bijna veertig hoogleraren, directeuren van zorginstellingen, artsen en specialisten in het manifest De zorg is geen markt. De ondertekenaars willen dat minister Hoogervorst van Volksgezondheid zijn plannen voor meer marktwerking wijzigt. Een zieke of bezorgde patiënt kan niet eerst drie weken rondkijken wat het beste 'product' is. Het manifest, op initiatief van epidemioloog Agnes Kant (SP), stelt dat de zorgvrager geen klant is, maar een zieke, of iemand die bezorgd is over zijn gezondheid. De zorgvrager is afhankelijk van de kennis van zorgverlener. Je kunt niet eerst drie weken rondkijken wat het beste 'product' is. Voor de heilzaamheid van de marktwerking in de zorg bestaat geen enkele aanwijzing, voor de negatieve effecten wel. Concurrerende zorginstellingen zullen minder samenwerken en de zorg zal daardoor versnipperen. Met name transmurale zorg wordt dan moeilijker. De zorg wordt duurder bij de huidige schaarste en stijgende vraag. Marktwerking werkt meer consumptie in de hand, zoals in de VS, waar 14,8% van het BBP aan zorg wordt uitgegeven, mede door hogere salarissen en winstgerichtheid. De kwaliteit zal afnemen door bezuinigingen, onder meer op scholing en arbeidsomstandigheden van het personeel. Doordat de marktspelers gedetailleerde verantwoording zullen eisen, zoals in de VS, zal er een meer bureaucratie ontstaan. Er is weinig oog voor de langere termijn en preventieve taken. De markt zal zich eerder richten op lucratieve zorg waar snel aan te verdienen valt en klanten die het kunnen betalen, zoals voorrangszorg voor werkgevers en mensen met hogere inkomens. Het risico bestaat dat wie niet bij kan betalen, langer moet wachten, kwalitatief minder zorg krijgt, of minder keuzevrijheid. Bovendien bestaat het gevaar van risicoselectie door zorgverzekeraars (Volkskrant 26 okt 2004).

Bedrijvenpoli KLM en ABN Amro - Zieke werknemers van KLM en ABN Amro kunnen vanaf vandaag direct terecht in het VU-ziekenhuis in Amsterdam. Over een half jaar wordt bekeken of voor deze nieuwe groep patiënten een aparte bedrijvenpoli moet komen. Dan zou voor het VU-ziekenhuis een extra bron van inkomsten opleveren. De zorg voor het bank- en luchtvaartpersoneel wordt vergoed door de verzekeraars waarmee KLM en ABN Amro collectieve contracten hebben gesloten voor zowel het ziekteverzuim als de ziektekosten. In de bedrijvenpoli, op zichzelf geen nieuw fenomeen, kunnen werknemers voor het eerst direct verwezen worden door de bedrijfsarts. Tot voor kort was dit verboden. Alleen de de huisarts mocht verwijzen. Dat deed hij vaak niet snel, met als gevolg hoge verzuimkosten voor bedrijven. Halverwege de jaren negentig werd de Ziektewet geprivatiseerd en kregen werkgevers financiële verantwoordelijkheid voor het ziekteverzuim van hun personeel. Bedrijven deden vervolgens veel moeite om hun zieke personeel zo snel mogelijk aan het werk te krijgen. In het Arnhemse ziekenhuis Rijnstate werden jaarlijks tweehonderd zieke werknemers behandeld van Nuon, Kema, Akzo Nobel en NS. De Arnhemse bedrijvenpoli werd door linkse politici verketterd, omdat hij zou leiden tot voorrangszorg voor werknemers, ten koste van anderen. Die kritiek klinkt nu weer. 'Voorkruipzorg' noemt Agnes Kant de nieuwe bedrijvenpoli (Volkskrant 1 nov 2004).

De lucht boven Peking - De Chinese hoofdstad kampt met ernstige luchtverontreining. Die is zo erg dat zware industrie en bedrijven moeten worden stopgezet. De autoriteiten in Peking, waar in 2008 de Olympische Spelen worden gehouden, hebben alarm geslagen omdat het aantal dagen met schone lucht ver achterblijft bij de doelstelling van 227 dagen. Eind oktober had de stad slechts 187 dagen waarop de blauwe lucht te zien was. In de winter neemt de smog boven Peking extra toe vanwege het gebruik van kacheltjes en koolovens (Telegraaf 4 nov 2004).

Verborgen camera's - De politie in Hongkong vermoedt dat bordeeleigenaren in het geheim filmopnamen maken van hun klanten om die vervolgens als pornofilms te verkopen op de zwarte markt (Telegraaf 4 nov 2004).

Bij de herverkiezing van Bush - De beurzen in Amerika bouwden woensdag een feestje na de hererkiezing van George Bush. De Dow Jones en de Nasdag eindigen 1 procent hoger. Beleggers verwachten van een Republikein een bedrijfsvriendelijker belastingklimaat. Hoewel de olieprijs licht steeg, bleken vooral beleggers in farmaceuten opgelucht bij de overwinning van Bush. Kerry wilde meer concurrentie en lagere prijzen in de medicijnmarkt. Pfizer won 2,8 procent, Johnson & Johnson kregen er 2,4 procent bij en Merck noteerde 3,6 procent hoger. Ook de defensiewaarden en vliegtuigbouwers als Boeing (+2,8 procent) en Lockheed Martin (+3 procent) noteerden hoger. Volgens sommige analisten zou de definitieve overwinning van Bush voor een rally tot het einde van dit jaar kunnen zorgen. Ook aandelen die te maken hebben met asbest-rechtszaken gingen omhoog. Aangenomen werd dat de regering Bush hier minder streng mee zou omgaan. Dow-fonds Honeywell International, verwikkeld in een dergelijke rechtszaak, steeg 1 procent (dft.nl 4 nov 2004).

Bemiddeling voor werklozen - De samenwerking tussen instanties die werklozen aan een baan moeten helpen, is slecht. Onduidelijk is hoeveel werkzoekenden naar een baan worden bemiddeld. De werkloze zelf heeft weinig in te brengen, terwijl het begrip 'eigen verantwoordelijkheid' hoog in het vaandel staat bij de instanties. Vooral het Centrum Werk en Inkomen (CWI, de voormalige arbeidsbureaus) en het Uitvoeringsorgaan Werknemersverzekeringen (UWV, dat de uitkeringen regelt) geven nauwelijks inzicht in wat ze doen om werkzoekenden aan het werk te helpen. Eenderde van de vestigingen die de Rekenkamer bezocht, liep achter met het geven van een bemiddelingsadvies. De achterstanden variëren van een maand tot een jaar. Niet alle werklozen krijgen de kans om workshops te volgen. Na een half jaar WW wordt de werkzoekende overgedragen aan het UWV. Vorig jaar meldde het UWV 59 procent van de werkzoekenden te laat aan voor de bemiddelingstrajecten die het UWV koopt bij commerciële reïntegratiebureaus. De informatie die de werkloze over de reïntegratiebedrijven krijgt is te mager. Sinds januari 2003 krijgt een reïntegratiebureau alleen volledig betaald als de werkloze daadwerkelijk werk vindt. Deze de no cure no pay-methode verplicht de bedrijven vooral bulkwerk te leveren en leidt ertoe dat reïntegratietrajecten te veel op elkaar lijken. Scholing, wat volgens adviseurs tot werk leidt, komt nauwelijks meer aan bod (Volkskrant 4 nov 2004).

'Bedrijfsovername' - Een drugsbende heeft een Britse familie uitgemoord om zo het familiebedrijf in handen te krijgen. De criminelen dwongen het familiehoofd zijn handtekening te zetten onder contracten en geruststellende boodschappen in te spreken voor zijn familie en het personeel. Hierna vermoordden ze de man en de rest van zijn familie. De lichamen werden in zee gedumpt (Telegraaf 9 nov 2004).

Ebay koopt Marktplaats op - Ebay neemt Marktplaats.nl over van Het Goed Beheer, dat in Nederland ook kringloopwinkels beheert. De Amerikanen betalen 225 miljoen euro in contanten. Binnen het Ebay-concern zal de veiling als zelfstandige activiteit worden voortgezet. Marktplaats krijgt nu toegang tot de enorme marketingbudgetten van Ebay, en kan daarmee de concurrentie jarenlang onder druk zetten. De site werd vijf jaar geleden opgericht als virtuele rommelzolder en groeide uit tot de populairste ontmoetingsplaats van kopers en verkopers van allerhande spullen. Sinds februari 2001 had Ebay ook een website die zich richt op Nederland, maar het veilinghuis kon niet opboksen tegen Marktplaats (Het Parool, 11 nov 2004).

De stankcirkel - De tandarts van van het Noord-Brabantse dorp Haaren dreigt naar Vught te verhuizen omdat hij zijn nieuwe praktijkruimte in Haaren van de provincie Noord-Brabant niet mag gebruiken. De praktijk ligt namelijk in de stankcirkel van een boerderij. De gemeente Haaren wilde de tandartsenpraktijk gedogen omdat op de plek van de boerderij een industrieterrein moet komen. Maar de provincie stak daar een stokje voor (Telegraaf 15 nov 2004).