De supermarkt
• Albert Heijn heeft jarenlang de prijzen in zijn supermarkten moeten verhogen omdat moederbedrijf Ahold geld nodig had voor buitenlandse overnames. De kasstroom moest jaarlijks met 15 procent omhoog. De winstmarge werd opgevoerd. Doordat marktleider AH steeds duurder werd, verhoogde ook de concurrentie de prijzen en beleefde de branche gouden jaren. 'Er is optimaal gebruikgemaakt van de bereidwilligheid van consumenten ten tijde van hoogconjunctuur om meer te betalen', zegt een woordvoerder van Laurus (Volkskrant 3 jan 2004).
• Elke woensdagochtend rennen de koopjesjagers bij Aldi-supermarkten naar de schaarse aanbiedingen: computers, hometrainers en televisies. Aldi is een van de aanjagers van de recente prijzenoorlog. De Duitse keten is spotgoedkoop omdat hij zijn fabrikanten dreigt geen producten meer af te nemen als ze hun prijzen niet verlagen. Een maand voor het aflopen van het contract vraagt Aldi drie concurrenten of ze een vergelijkbaar product goedkoper kunnen maken. Als de eigen fabrikant dan niet meegaat, neemt Aldi geen artikelen meer af. Tot halverwege de jaren negentig liet Aldi op deze manier fabrieken failliet gaan. Nu hanteert het bedrijf een overgangsperiode (NRC 10 jan 2004).
• Aldi heeft een 49-jarige chauffeur ontslagen omdat hij zich voor het Radio 1-Journaal publiekelijk negatief over de arbeidsverhoudingen bij het bedrijf heeft uitgelaten. De directie zou werknemers intimideren en valselijk van diefstal beschuldigen. Aldi geeft geen commentaar; het bedrijf praat principieel niet met de pers (Volkskrant 24 jan 2004).
• Aldi laat de filiaalhouders wekelijks 45 uur werken, in plaats van de 40 uur die de CAO voorschrijft. Het gerechtshof in Arnhem verklaarde de arbeidscontracten nietig. De extra uren die de filiaalhouders maken, moeten worden beschouwd als overuren en als zodanig worden betaald. De CNV Dienstenbond diende in mei 2001 een klacht in over Aldi bij de CAO-commissie. De supermarktketen zette volgens de bond filiaalhouders in Noord-Nederland onder druk om in te stemmen met een slechter arbeidscontract. Mensen werden bijna gedwongen 45 uur per week te werken in plaats van de 37 of veertig uur die in de CAO staan, doordat in het loon allerlei bonussen waren verrekend (Volkskrant 11 feb 2004).
• Supermarkten pesten hun oudere personeel steeds vaker weg, aldus FNV Bondgenoten. Ouderen worden bijvoorbeeld vals beschuldigd van diefstal of worden verplicht overgeplaatst. Dat gebeurt dan onder het motto 'je bent te duur voor dit filiaal'. 'Er wordt momenteel bij alle ketens een sluipende reorganisatie doorgevoerd. Het oudere personeel in de winkels wordt onder druk gezet om het bedrijf te verlaten om zo op arbeidskosten te besparen. Oudere werknemers, die al jaren in een filiaal werken, worden zomaar overgeplaatst. Werknemers die altijd tot tevredenheid hebben gefunctioneerd, krijgen nu plotseling te horen dat ze niet voldoen. Er wordt geen rekening gehouden met kinderopvang, roosters worden zonder overleg omgegooid en wie het niet bevalt, weet waar de deur is. Winkels worden op sommige uren gerund door scholieren. Als je twintig wordt, dan ben je al te duur.' In ruim de helft (58 procent) van de filialen komt dit soort praktijken voor. Vooral Albert Heijn en C1000 springen er negatief uit (Volkskrant 23, Parool 27 apr 2004).
• Lidl heeft in stilte de 'menstruatieband' afgeschaft. Vrouwelijke medewerkers van Lidl moesten een hoofdband dragen tijdens hun menstruatieperiode, zodat de filiaalleiding duidelijk kon zien wie ongesteld is, en wie niet. De maatregel was bedoeld om overbodige plaspauzes van medewerksters te voorkomen: menstruerende vrouwen mochten onbeperkt plassen, de overige medewerkers alleen tijdens de officiële lunchpauze. Of menstruerende vrouwen nu alleen nog naar het toilet mogen tijdens de pauze, of dat alle medewerkers nu onbeperkt mogen plassen, is niet bekend. Lidl weigert ieder commentaar. Het bedrijf praat principieel niet met de pers (Volkskrant 10 sep 2004).

Makelaars manipuleren woningaanbod - De huizenmarkt wordt te rooskleurig voorgesteld. Makelaars in heel Nederland halen te koop staande huizen van de markt om deze later als 'nieuw' aanbod te presenteren. Eerder keurde de makelaarsorganisatie NVM deze praktijk nog af en stelde dat de praktijk alleen in Amsterdam voorkomt. De NVM wil nu geen commentaar geven. 'Iedereen doet het. Als een woning te lang te koop staat, wordt er niet meer naar gekeken' zeggen twee makelaars. 'Je dient rekening te houden met je opdrachtgever. Daarbij zijn alle middelen geoorloofd' (NRC 3 jan 2004).

Angst bij buschauffeurs - Een chaufffeur bij het Zaanse Connexxion kreeg een pistool tegen zijn hoofd en werd gedwongen een bepaalde route te rijden. En deze week werd een collega neergestoken. De chauffeurs legden het werk stil. Het gedonder op de bus draait altijd om vervoersbewijzen. Zes, zeven bestuurders hebben binnen een jaar al klappen gekregen. Er heerst angst. Wat te denken van de man die elke dag zijn abonnement iets dichter onder je neus houdt en het ten slotte tegen je gezicht aandrukt, zonder een woord te zeggen. Of de man die zijn abonnement zo houdt, dat tegelijkertijd de middelvinger omhoog wijst. Steeds weer. 'Je raakt je vertrouwen in passagiers kwijt. De mensen ontploffen veel sneller. Ik moest door de bloedplas van mijn collega lopen. Wat fijn is op de bus? De materiaalritten. Zo noemen we de rit als we de bus naar huis brengen. Dan zitten er geen passagiers in en daar kijk ik gewoon naar uit' (Volkskrant 7 jan 2004).

De Woonzeker Plus Hypotheek van Triple Plus - Verzekeraar Avéro, een dochter van zorgverzekeraar Achmea, verkocht hypotheken in combinatie met het beleggingsproduct Triple Plus van een Zwitserse beleggingsfirma. Beleggers werd een gegarandeerde opbrengst tot 2 procent per maand beloofd. In combinatie met een hypotheek zouden huiseigenaren gratis wonen, of zelfs geld verdienen aan hun Woonzeker Plus Hypotheek. Er werden bijeenkomsten belegd waar mensen van Triple Plus samen met afgevaardigden van Avéro het product aan tussenpersonen probeerden te verkopen. Mei 2001 ging Triple Plus 2001 failliet. Al het betalde premiegeld was verdwenen. Op datzelfde moment startten de mensen achter Triple Plus het bedrijf Plentium dat een vergelijkbaar beleggingsproduct aan de man bracht. Behalve Avéro hebben ook Fortisdochter Direktbank en ABN Amro-onderdeel Albank producten van Triple Plus aangeboden (Volkskrant 7 jan 2004).

Amsterdam tobt met sociale huur - De bouw van sociale huurwoningen in Amsterdam blijft achter bij de doelstelling van 30 procent van het totale nieuwe woningaanbod. Met name Oud-West, De Baarsjes, Geuzenveld-Slotermeer, Oost/Watergraafsmeer en Oud-Zuid scoren laag, tussen de vier en 19 procent. Sommige stadsdeelbesturen de eenzijdige woningvoorraad afwisselen met woningen in de marktsector, maar ook de moeilijke financiering en vertraging van sociale nieuwbouwprojecten spelen een rol. Het komt geregeld voor dat een project in de sociale huursector wordt omgezet naar de marktsector (Parool 7 jan 2004).

Natuur, milieu, ruimtelijke ordening en dierenwelzijn (vervolg van 2003)
• Door de opwarming van de aarde kunnen in 2050 meer dan een miljoen (tussen 15 en 37 procent) planten en landdieren zijn uitgestorven, aldus Nature (Telegraaf 7 jan 2004). Ook twee Britse onderzoeken in Science wijzen erop dat de diversiteit van planten- en diersoorten afneemt. Eenderde van alle soorten in Groot-Brittannië is op zijn retour. Deze ontwikkeling zou wereldwijd door te trekken zijn. Uit ander onderzoek blijkt dat er een rechtstreeks verband is met de toename van stikstof in het milieu, als gevolg van kunstmest en fossiele brandstoffen (Volkskrant 19 mrt 2004).
• Een deel van de biologische varkensboeren gaat zijn bedrijf weer omvormen tot een 'gewone' varkensboerderij. Albert Heijn en de Groene Wegslagerijen verkopen minder biologisch vlees dan verwacht, waardoor sprake is van overcapaciteit. Omdat niet-biologisch varkensvlees minder opbrengt, krijgen de boeren compensatie (Volkskrant 10 jan 2004).
• Het ondergrondse vechthondencircuit in de Verenigde Staten is de laatste jaren enorm gegroeid dankzij internet. Via websites, forums, mailingslijsten en chatboxen worden locaties afgesproken voor hondengevechten, honden verhandeld en spullen gekocht en verkocht. De honden, meestal pit bull terriers, worden onder erbarmelijke omstandigheden gefokt. Honden die niet sterk genoeg zijn bezwijken aan hun verwondingen of worden door de eigenaar afgemaakt (NRC 15 jan 2004).
• Vierentwintig soorten akkervogels zijn sinds 1980 met meer dan 30 procent in aantal teruggelopen als gevolg van het EU-landbouwbeleid, dat in vrijwel alle landen tot intensivering van de landbouw heeft geleid. Een groot aantal voorheen natuurrijke gebieden is nu vrijwel leeg. Het zijn ecologische woestijnen geworden met eenvormige gewassen. In het voormalige Oostblok was de achteruitgang van de vogelpopulaties beduidend lager, maar door de toetreding van die landen tot de EU dreigen landbouwsubsidies ook in die landen aan de natuurlijke situatie een einde te maken (Trouw 20 jan 2004).
• Minister Veerman van Landbouw staat het afknippen en afknellen van schapenstaarten weer toe. Hij komt daarmee tegemoet aan de wens CDA, VVD en LPF die het niet eens zijn met het advies van De Koninklijke Nederlandse Maatschappij voor Diergeneeskunde dat daarvoor 'geen doorslaggevende veterinaire gronden' bestaan (Volkskrant 22 jan 2004).
• De afname van de vogelstand in de Waddenzee is toch grotendeels toe te schrijven aan de schelpdiervisserij, en niet, zoals het minister Veerman landbouw eerder had geconcludeerd uit 'een wat onevenwichtig deelrapport' van het onderzoeksinstituut Alterra in Wageningen, aan het schoner worden van het water in de Waddenzee (Trouw 23 jan 2004).
• Tweederde van het grondgebied van de gemeente Amsterdam is door elkaar overlappende milieuproblemen - luchtvervuiling, bodemverontreiniging, geluidsoverlast en veiligheidsrisico's - ongeschikt voor het bouwen van woningen en kantoren of groenvoorzieningen. Daarom moeten de gemeente en stedenbouwkundigen soepeler omgaan met de milieuwetten. Als bewoners ter compensatie een ruimer huis krijgen, of een extra park in de buurt, kan er toch worden gebouwd op lawaaiige locaties, zo luidt de aanbeveling in het rapport Waste Space (verspilde ruimte) van de gemeentelijke diensten Ruimtelijke Ordening en Milieu en Bouwtoezicht (Parool 24 jan 2004).
• In Bloemendaal verschijnt de eerste zendmast verkleed als boom. Zo moet Nederland een beter aanzien krijgen. Het idee is afkomstig van het Zuid-Afrikaanse bedrijf Envirocom. Voor de Nederlandse markt zullen vrijwel alleen naaldbomen worden gemaakt. 'Het zou anders een raar gezicht zijn als de mastboom 's winters groen blijft' (nu.nl 20 januari 2004).
• Nieuwe regels over de fiscale behandeling van auto's, die sinds 1 januari van kracht zijn, leiden op den duur tot meer autoverkeer en een stijging van files in de ochtendspits met 9 procent. Door de zes maatregelen, die vooral bedoeld zijn om de regelgeving eenvoudiger te maken, wordt het woon-werkverkeer goedkoper (NRC 7 feb 2004). De filedrukte op de Nederlandse snelwegen is met 9,6 procent gestegen ten opzichte van vorig jaar. Vooral het slechte weer maar ook de toegenomen drukte in de spits droegen in de eerste zes maanden van dit jaar bij een verdere groei van de files. Het gunstig effect van de spitsstroken is volledig verdwenen. De A2 Everdingen richting Den Bosch staat weer bovenaan de toptien, ondanks de aanleg van een spitsstrook. Door de aanleg van spitsstroken zijn de knelpunten op de A2 rond Eindhoven in de toptien beland. De VerkeersInformatieDienst denkt dat de aanvankelijke verbetering van de filesituatie er voor zorgt dat mensen hun reisgedrag aanpassen. De VID vreest dan ook dat de nieuwe spitsstroken die in Nederland op dit moment worden aangelegd even weinig effect zullen hebben op de filevorming (Telegraaf 2, 15 jul 2004). Het aantal weggebruikers nam in 2003 met bijna 2 procent toe (Volkskrant 13 feb 2004). Zes op de tien mensen gaat per auto naar het werk. Dat is ruim 5 miljoen mensen per werkdag. Nog geen 10 procent reist met het openbaar vervoer. De auto is de afgelopen jaren populairder geworden. Tussen 1995 en 2002 nam het aantal mensen dat elke werkdag naar het werk reist, toe met 13 procent. Het aantal personen dat met de auto gaat, steeg in die periode met 23 procent. Het aantal mensen dat carpoolt daalde met 20 procent. In 2002 legden automobilisten in het woon-werkverkeer op een werkdag bijna 26 miljoen kilometer meer af dan in 1995. De gemiddelde afstand tussen huis en werk is sinds 1995 met 1,2 kilometer gestegen tot gemiddeld 18,2 kilometer (Volkskrant 16 feb 2004).
• 'Het Groene Hart is een waanidee van Haagse ambtenaren', meent architectuurhistoricus Vincent van Rossem. Minister Dekker van VROM wil bouwen op het platteland gemakkelijker maken. 'Het Groene Hart heeft al sinds het eind van de jaren vijftig een beschermde status, maar in de eerste overheidsnota waarin dat werd vastgelegd, stond al in een voetnoot dat de bouw van wegen gewoon zou doorgaan. En dan volgen de woningen en bedrijventerreintjes natuurlijk snel.' Van Zoetermeer tot Woerden en van Gouda tot Alphen aan den Rijn zijn sinds de jaren zestig nieuwe 'groeikernen' opgetuigd, plattelandsdorpen werden met nieuwbouwpuisten uitgebreid en de historische lintbebouwing langs dijken en waterlopen veranderde van karakter. Boerderijen en landarbeiderswoningen werden door burgers overgenomen. Loodsen en oude stallen worden steeds vaker gebruikt als autosloperij, caravanstalling of verkooppunt voor televisies, wasmachines of computers. Van Rossem: 'Het landschap van Jac. P. Thijsse bestaat al lang niet meer. Maak van het Groene Hart maar gewoon een groene stad.' Een veehouder: 'Dankzij de boeren is het Groene Hart voor iedereen toegankelijk. Als je meer landgoederen en luxe villa's toelaat, staat het land binnen de kortste keren vol met Heras-hekken.' Van de talrijke initiatieven om de veenweidegebieden, plassen, dijken en wilgenlaantjes op te knappen en via een netwerk van fiets- en wandelpaden toegankelijk te maken voor stadsbewoners, komt weinig terecht. De grondprijzen zijn de laatste decennia zo sterk gestegen dat het de overheid en de natuurorganisaties aan de middelen ontbreekt om het boerenland op te kopen voor de grote opknapbeurt. Veel boeren in de regio, vertelt Jan Heijkoop, voorzitter van de Westelijke Land- en Tuinbouworganisatie, zitten te wachten tot ze worden uitgekocht door de overheid of een projectontwikkelaar. En voor de boeren die willen doorgaan, zijn hoge grondprijzen juist een ramp (Volkskrant 19 feb 2004).
• Minister Donner van Justitie houdt sinds 2002 een onderzoek achter waaruit blijkt dat het Openbaar Ministerie faalt bij de aanpak van zware milieucriminaliteit (Volkskrant 19 feb 2004).
• 'Maatschappelijke jaarverslagen zijn public relations crap. De milieurapporten van bedrijven bevatten louter goed nieuws', zegt Chris Hibbitt, die ruim duizend maatschappelijke jaarverslagen van negentig Europese bedrijven onderzocht. Die milieurapporten zijn tussen 1989 en 1995 30 procent dikker geworden. Maar amper een procent van de verslagen meldt slecht nieuws. Bedrijven gebruiken de verslagen om draagvlak in de samenleving te kweken. 'De resultaten suggereren dat managers bevooroordeeld zijn in hun rapportage. Het bedrijfsleven ging halverwege de jaren negentig aan de haal met de term duurzaamheid. Neem Shell. Er is een tegenstelling. Winning en verkoop van olie is vervuilend en gaat ten koste van de natuur. De serieuze pogingen om de waarde van natuur mee te wegen in de winst wijzen erop dat geen enkele onderneming ooit winst kan maken. Bedrijven kijken louter naar private kosten van een bedrijf en negeren externe kosten. Een hoogleraar als Herkströter (oud-topman van Shell, red.), en een accountant als KPMG ontkennen de tegenstelling. De milieubeweging heeft zich laten inkapselen door mee te praten. Als de kwaliteit en de kwantiteit van natuur afneemt, is er iets mis. Het gaat om de rivieren, de bossen en de dieren. Dat kan je maar één keer verknallen. Ik zou niet weten wat opweegt tegen het verlies van een diersoort. Het is mogelijk dat bedrijven vriendelijker zijn voor mens en milieu. Maar er zijn grenzen aan het systeem. Wat te doen als een tegenstelling op tafel ligt? Kiest het bedrijf voor banen of bescherming van het milieu? Gaan oliebedrijven boren in Alaska en Antartica? Ik vrees van wel. Shell moet naar de belangen van aandeelhouders kijken. Zij zijn de baas. Ik neem het managers niet kwalijk als ze hogere winsten nastreven. Wie te veel oog krijgt voor duurzaamheid, verliest rendement. Uiteindelijk gaat zo'n bedrijf ten onder. Het is de consequentie van het systeem. Als je milieuvervuiling wilt tegengaan, moet je niet de symptomen maar de oorzaken aanpakken. Dan moet het kapitalistische systeem overboord' (Volkskrant 27 feb 2004).
• De Britse premier Blair heeft zijn belangrijkste wetenschappelijk adviseur David King opgedragen zich in de media niet langer kritisch uit te laten over het milieubeleid van de Amerikaanse president Bush en geen interviews te geven aan Amerikaanse of Britse media. Mocht hij toch vragen krijgen, dan mag hij alleen door de Britse regering vastgestelde antwoorden geven. King schreef in januari in Science dat de Amerikanen de gevaren van de klimaatveranderingen onderschatten en dat de opwarming van de aarde een grotere bedreiging voor de veiligheid vormt dan het internationaal terrorisme. Een soortgelijke conclusie trok eerder overigens ook een belangrijke commissie van het Amerikaanse ministerie van Defensie in een uitgelekt intern memo (Volkskrant 8 mrt 2004).
• Om files te bestrijden, moeten regionale wegen zo snel mogelijk een bruikbaar alternatief worden voor snelwegen. Want de Randstad af op een ramp, vinden verkeerdeskundigen en verkeerswethouders van de vier grote steden (G4). Opvallendste koerwijziging in het rapport: niet de toegenomen mobiliteit, maar de slechte aansluiting van regionale wegennetwerken vormt het meest urgente probleem. Centraal in de voorgestelde aanpak staat de automobilist en diens ergernis dat hij nooit kan voorspellen hoelang en wanneer hij in de file staat. De G4 willen nu een 'doorstroomgarantie' kunnen geven: binnen een uur van Amsterdam naar Rotterdam, hooguit drie kwartier onderweg tussen bijvoorbeeld Gouda en Utrecht. De afgelopen jaren zijn de opstoppingen veel harder gestegen dan het gemiddeld aantal voertuigkilometers. Met het beleid van intensievere benutting is het wegennet kwetsbaarder geworden (Volkskrant 12 mrt 2004). In totaal nam het fileleed op de Nederlandse snelwegen in het derde kwartaal met 6,7 procent toe. Wat de eerste negen maanden van het jaar betreft, kwam de stijging uit op 8,4 procent (Parool 8 okt 2004).
• De Friese bossen zijn door de verzuring zo ernstig beschadigd, dat ze niet meer uit zichzelf zullen herstellen. Hoewel de uitstoot van verzurende ammoniak door de landbouw sinds 1996 is afgenomen, heeft dat voor de Friese bossen amper verlichting gebracht. De verzuring van de bosbodem gaat door (Nederlands Dagblad 12? mrt 2004).
• CDA en D66 lijken bereid hun verzet tegen gasboringen in de Waddenzee op te geven. De VVD is altijd voorstander geweest. De partijen reageren daarmee op het advies van de commissie Meijer om boren in de Waddenzee toe te staan. Volgens de commissie bestaan er weinig risico's voor de natuur als er vanaf de wal naar gas wordt geboord. De regionale economie in het noorden zou volgens haar moeten meeprofiteren van de miljarden euro's die door de extra gaswinning vrijkomen. De commissie en het kabinet zijn tot de conclusie gekomen dat het juridisch niet langer mogelijk is de oliemaatschappijen tegen te houden (Parool 15 mrt 2004).
• Allochtonen vinden bossen in Nederland saai: je komt er wel eekhoorntjes tegen, konijnen, soms herten of zwijnen. Maar waar kun je noten en vruchten plukken? In hun land van afkomst is het heel gewoon om kastanjes, bramen en andere eetbare gewassen te eten in de bossen. Maar binnenkort krijgt Nederland zijn eigen Bos om van te Smullen. Speciaal voor allochtonen. De natuuroranisaties Geldersch Landschap en de Beekse stichting wAarde willen de komende jaren bij een aantal grote steden in het land meer van dergelijke smulbossen aanplanten (Volkskrant 7 apr 2004).
• De paling in Europa wordt met uitsterven bedreigd, maar niemand ijvert voor een verbod op de vangst (Volkskrant 17 apr 2004).
• De Nota Ruimte van VVD-minister Sybilla Dekker is dinsdag overwegend kritisch ontvangen. Milieu-organisaties en de meeste fracties in de Tweede Kamer vrezen dat waardevolle landschappen worden volgebouwd. De provincies en de gemeenten zeggen niet te weten waar ze straks verantwoordelijk voor zijn. De nadruk ligt op het versterken van de economische groei in met name de Randstad. Schiphol en de Rotterdamse haven krijgen volop ruimte. Zes stedelijke netwerken, waaronder de Noord- en Zuidvleugel van de Randstad, krijgen extra rijkssteun. In waardevolle nationale landschappen, zoals het Groene Hart en de Veluwe, mag voortaan volop worden gebouwd. Controle op de uitvoering ligt bij de provincies. Voor open gebieden zonder speciale status gelden nog minder beperkingen. PvdA: 'Al het goede van de ruimtelijke ordening wordt overboord gegooid. Daarmee wordt het debat ontlopen over hoe Nederland er over twintig jaar uit moet zien.' GroenLinks: het wordt makkelijker om groene gebieden te verpesten. De SP meent dat Nederland als dichtstbevolkte land van Europa niet zonder centrale regie kan. Milieudefensie vindt dat de nota aanzet tot verspilling. Het CDA spreekt van 'veelbelovende aanzetten', maar vreest 'verrommeling' van het platteland. De SGP noemt de Nota Ruimte 'een typisch Randstedelijk product'. LPF en D66 zijn voorzichtig positief. De VVD omarmt Dekkers werkstuk: 'De nota geeft ontplooiingsmogelijkheden voor burgers en bedrijven. Dat is pure winst.' (Volkskrant 28 apr 2004).
• Tijgers op Sumatra hebben in de afgelopen dagen drie houthakkers gedood. De slachtoffers waren bezig met illegale houtkap. Aanvallen door wilde dieren komen de laatste jaren steeds vaker voor, omdat hun natuurlijke leefomgeving wordt aangetast door de illegale houtkap en stropers. Een Indonesische milieuorganistie heeft becijferd dat 80 procent van de houtkap in het land illegaal is. Er zijn nog maar 400 tot 500 tijgers op Sumatra. De Balinese tijger en de Javaanse tijger zijn er al uitgestorven (Telegraaf 11 mei 2004).
• Ze zijn wanstaltig en het zijn er veel. Een rijtje jarendertigwoningen keek uit op weiland. Nu staat er een bedrijfsterrein. Je let even niet op en ineens zie je een witte zandopspuiting. Kale loodsen gescheiden door minuscule groenstrookjes, braakliggend terrein overwoekerd door onkruid, hier en daar een kantoortje. Minister Dekker vindt dat er meer bedrijventerreinen nodig zijn. De aanleg is vooral te wijten aan onverschillige gemeenten en lage grondprijzen. De gemeenten doen niet moeilijk over lelijke ontwerpen. Bijna alle bedrijven zijn tegenwoordig welkom. Ze betalen belasting en bieden werkgelegenheid. Lokale politici kunnen daar goede sier mee maken. Ze voelen er niets voor een bedrijventerrein samen te voegen met dat van een buurgemeente. Dat brengt hun inkomsten in gevaar. De provincie keurt dit alles stilzwijgend goed. Van coördinatie komt heel weinig terecht. Bedrijven betrekken liever een nieuw onderkomen dan dat ze hun oude behuizing aanpassen. Aan de overkant van de provinciale weg N8 ligt een terrein in verval achter roestige hekken en roestige containers. Hoewel het pas vijftien jaar oud is, voldoet het nu al niet meer. Het wordt als stedenbouwkundig afval aan zijn lot overgelaten (Volkskrant 14 mei 2004).
• Nederland moet afzien van de doelstelling om over vijftien jaar de uitstoot van broeikasgas met 30 procent te verminderen zolang landen als India en China niet eveneens worden verplicht hun uitstoot te verminderen. Ook moet in Nederland het gebruik van kernenergie opnieuw worden onderzocht. Dit adviseert staatssecretaris Van Geel, op basis van een 'dialoogproces' waarbij veertig vertegenwoordigers van het bedrijfsleven, onderzoeksinstituten en milieubeweging zijn gehoord. De nota wordt vandaag gepresenteerd op een klimaatbijeenkomst in Maarssen als voorbereiding op het Nederlands voorzitterschap van de Europese Unie. Milieuorganisaties vinden de uitkomst eenzijdig en misleidend. 'Dit is een typische kabinetsdialoog waarbij zogenaamd met de samenleving is gesproken. Onze aanbevelingen waren precies andersom.' De werkgeversorganisatie VNO-NCW, die zijn opvatting wel weerspiegeld ziet in het advies, heeft weinig vertrouwen in wereldomvattende klimaatafspraken en stelt dat industrieën in landen die zich houden aan de Koyoto-verplichting om minder broeikas uit te stoten, naar landen zullen verhuizen zonder emissieplafond. Zelfs in het idee van nieuwe klimaatafspraken heeft de werkgeversorganisatie weinig vertrouwen: 'Het draagvlak voor wereldomvattende klimaatafspraken brokkelt eerder af dan dat het toeneemt' (Volkskrant 30 jun 2004).
• De uitstoot van broeikasgassen in de Europese Unie is in 2002 voor het eerst sinds drie jaar gedaald. Oorzaken zijn een relatief warme winter en de stagnerende economie (Telegraaf 15 jul 2004).
• Een op de vijf afvaltransporten in zes Europese zeehavens is illegaal. Inspecties hebben olie, batterijen, koelkasten met CFK's, kabelafval en computeronderdelen aangetroffen in transporten naar India, Pakistan, China en Afrika. De overtredingen zijn vooral in België en Engeland geconstateerd. Gebleken is ook dat Nederland niet strenger controleert dan andere landen. Dat was de klacht van het bedrijfsleven (Telegvraaf 16 jul 2004).
• Directeur W. van de Giessen van de Dierenbescherming vertrekt omdat hij zich niet langer kan vinden in het beleid van zijn organisatie. Volgens de voorzitter van de Dierenbescherming, R. Buddenberg, leidt de 'zeer sterk verhardende maatschappij' ertoe dat ook de Dierenbescherming haar beleid moet verharden. 'De overheid trekt haar handen af van veel dierenwelzijnszaken. Daar moeten wij als organisatie wel op reageren' (Volkskrant 22 jul 2004).
• In Nederland komen vijftig nieuwe planten voor die voorheen alleen zuidelijker groeien. Er zijn twee verklaringen: de klimaatsverandering, het wordt warmer én het effect van verstedelijking. Steen warmt makkelijker op en ontwatert sneller. Hierdoor ontstaat een savanne-achtig klimaat (NRC 26 juli 2004).
• Nederlanders verkwisten onnodig veel elektriciteit doordat zijn huishoudelijke apparaten stand-by hebben. In 2000 ging 12 % van alle energie in ons land op aan stand-by verbruik. In 2010 is dat naar verwachting 17% (Telegraaf 27 jul 2004).
• Het internationale vliegverkeer groeit weer als kool. In de eerste helft van dit jaar steeg het aantal passagiers met 20,4 procent vergeleken met dezelfde periode vorig jaar (Volkskrant 29 jul 2004).
• De hoeveelheid kooldioxide (CO2) in de atmosfeer is de afgelopen twee jaar opvallend scherp gestegen. De flinke toename is volgens wetenschappers niet goed verklaarbaar en vormt een verdere bedreiging voor het klimaat op aarde. De metingen wijzen er mogelijk op dat de veerkracht van de aarde afneemt. Bossen en oceanen zijn wellicht steeds minder in staat kooldioxide te absorberen (Volkskrant 11 okt 2004).
• Het gaat slecht met een groot deel van de amfibiën. Ruim 30 procent van de 5743 bekende soorten dreigt uit te sterven. Bij ruim 40 procent slinkt de populatie snel. Vanwege hun gevoelige huid hebben amfibiën heel snel last van vervuiling van lucht en water (NOS Journaal 14 okt 2004).
• De concentratie van de schadelijke stof stikstofdioxide (NO2) boven de Randstad behoort tot de hoogste in de wereld. Stikstofdioxide komt vrij bij verbranding. De concentraties zijn hoog in dichtbevolkte gebieden, waar veel verkeer is en waar gebouwen worden verwarmd. Ook zeeschepen stoten veel NO2 uit (Volkskrant, NOS Journaal 15 okt 2004).

De lucht in Amsterdam bevat tien procent meer stikstofdioxide dan volgens Europese regels is toegestaan. Het gemiddelde landelijke niveau ligt dertien procent te hoog (11 nov 2004). Om de uitstoot van schadelijke stoffen in drukke gebieden te beperken, gaat in sommige delen van de Randstad de maximumsnelheid van 100 naar 80 kilometer over een traject van 25 kilometer. Waar in de Randstad minder vervuiling is, mag de maximumsnelheid van de Minister juist stijgen naar 120 kilometer. CDA, VVD en LPF vinden op dat op termijn overal 120 km gereden moet kunnen worden (Parool 29 okt 2004).
• Het klimaat zal de komende tachtig jaar zo veranderen, dat de schaatsen voortaan in het vet kunnen blijven. Dat blijkt uit 62 computersimulaties van de ontwikkeling van het klimaat op een supercomputer van het rekencentrum SARA in Amsterdam. Uit de eerste resultaten blijkt dat dat Nederland vaker te maken krijgt met zachtere winters en extreem hete zomers (NOS Journaal 15 okt 2004).
• Franse jagers schoten deze week in de Aspe-vallei in de Franse Pyreneeën de laatste inheemse berin dood (5 nov 2004).
• De huismus is vanaf heden officieel een bedreigde vogel. In totaal zijn 78 Nederlandse vogelsoorten bedreigd, 22 meer dan in 1994 (4 nov 2004).

Spoorwegen
• De Nederlandse Spoorwegen maken kaartjes aan het loket een halve euro duurder. Het is de derde prijsstijging dit jaar. Sinds de jaarwisseling is het treinkaartje al vier procent duurder. Bovendien voorspellen de NS later dit jaar een extra prijsstijging van 2 procent (Parool jan 2004).
• België denkt er over om vervoer per trein juist goedkoper te maken, misschien zelfs gratis. De minister van Overheidsbedrijven Vande Lanotte wil reizigers uit de file halen. De maatregel is ook gunstig voor het milieu (Telegraaf 10 jan 2004).
• De Nederlandse Spoorwegen gaan vier spoorlijnen afstoten, de Hofpleinlijn tussen Rotterdam en Den Haag, de Zoetermeerlijn, de lijn Arnhem-Tiel en Geldermalsen-Dordrecht. De spoorwegen vinden de exploitatie van de lijnen te duur (Volkskrant 25 mei 2004). Drie leden van de ondernemingsraad van NS Reizigers stappen uit de OR omdat zij niet verantwoordelijk willen zijn voor het sluiten van de vier onrendabele spoorlijnen (Telegraaf 3 jun 2004).
• De verliezen van de hogesnelheidstreinen lopen snel op. Vooral de kosten van de dure treinen stegen explosief. De kaartjes dreigen daardoor fors duurder te worden. De NS betaalt nu 4,2 miljoen euro aan de overheid voor het gebruik van de rails. Vanaf 2007 wordt dat jaarlijks 148 miljoen euro. De NS heeft al aangegeven die 'infraheffing' voor een flink deel door te berekenen in de kaartjes. Treinkaartjes van Amsterdam naar Rotterdam en Breda zullen naar verwachting in de spits twee keer zo duur worden. De HSL wordt daarom nu al de 'bontjassentrein' genoemd. Het bedrijf wil de problemen oplossen door de internationale loketten te sluiten en kaartjes alleen nog maar via internet te verkopen (Volkskrant 5 jun 2004).
• Het Rijk wil meer zeggenschap over de plannen van NS en daarbij een dwangsom kunnen opleggen en uiteindelijk zelfs de concessie afpakken. Daarmee moet een einde komen aan het zwartepieten tussen NS en ProRail als er iets fout gaat, bijvoorbeeld bij vertragingen. Nu kan de NS ProRail nog de schuld geven omdat die de infrastructuur niet op orde zou hebben, terwijl ProRail naar de NS wijst omdat de treinen de rails zouden beschadigen (Volkskrant 18 jun 2004).
• De FNV pleit voor een vereenvoudiging van de NS. Alle bedrijfsonderdelen moeten weer worden samengevoegd en de NS moet flink snijden in het aantal managers. De NS zelfs denkt ook na over een verbeterde samenwerking tussen de onderdelen, maar is kritisch over het FNV-rapport. De NS bestaat nu uit verschillende onderdelen, die los van elkaar het onderhoud plegen of het vastgoed beheren. 'De ervaring bij de NS is, dat deze bedrijven veel langs elkaar werken, met ieder een eigen directie, grote staf en administratie', stelt de FNV. Daarnaast komen er volgens de bond steeds meer managers bij. Deze zijn vaak jong en onervaren, wat leidt tot veel ideeën en ad hoc-maatregelen die praktisch onuitvoerbaar blijken. Verder wil de bond dat de inkomens van de overgebleven directieleden worden aangepast (Telegraaf 4 okt 2004).

Opkomst van self-storage - Hallen van een paar duizend vierkante meter langs de snelweg en op industrieterreinen. Goed met de auto bereikbaar. Ze worden door steeds meer particulieren en bedrijven als tijdelijke opslagruimte gehuurd. De 'self-storage'-branche groeit als kool met een verwachte verachtvoudiging binnen vier jaar. Tegen 2007 zal de Randstad vol staan met 'goederenhotels'. Een kersverse directeur: 'We wonen bovenop elkaar en we hebben steeds meer spullen. Zomerspullen, winterspullen. Spullen die dus die tijdelijk moeten worden gestald. Gezien de inrichting van ons land zou de behoefte hier nog groter moeten zijn dan in Amerika. Maar we zijn nogal calvinistisch ingesteld. Liever de logeerkamer volstapelen, dan een box huren. Gelukkig wordt het steeds minder, dat calvinistische' (Volkskrant 12 jan 2004).

Overbevolking
Als ook het kapitaal, dat aarde heet, zelf wordt opgegeten, slaan we als menselijk soort een doodlopende straat in. Wie denkt er na over de gevolgen van een rampscenario waarbij een hoge mate van gebrek aan voor de mens elementaire zaken op den duur de hele wereld fundamenteel ontwricht? Men weigert te erkennen dat de grenzen van de groei zijn bereikt. Op overbevolking heerst een taboe. Er staan gigantische economische belangen op het spel. Ook de politiek en milieubeschermers gaan de discussie uit de weg, uit angst dat bevokingbeleid ingaat tegen de vrijheid van het individu. Kamerleden zijn de weg kwijt en dwalen in een kringetje rond. Rekeningrijden, poortjes, tunneltjes, nog meer belasting, hogere bekeuringen, meer controles en in de spits niet harder dan 70, straks misschien 40 km per uur. Het lost allemaal niets op. In zeer veel steden rijdt de gemiddelde auto vandaag de dag net zo hard als de paardentram uit 1900. Veel wetenschappers erkennen overbevolking als een ernstig probleem. Zo ook de VN en de conferentie over wereldbevolking in Caïro, 1994. Maar het blijft verder stil. In onze liberale samenleving botsen elementaire persoonlijke vrijheden en rechten steeds meer met de onmogeljkheden die voortvloeien uit de massaliteit der dingen. Het psychologisch zo belangrijke gevoel van welbevinden is het stiefkind geworden. De frustratie van de burger wordt verdoofd met slaappillen op recept die door ongeveer twee miljoen Nederlanders worden gebruikt. Alcohol en drugs zijn algemeen aanvaarde middelen om het leven wat draaglijker te maken. We schuiven de onopgeloste problemen voor ons uit naar de volgende generatie. Alleen een revolutie kan ons nog redden. Voorlopig groeien we liever dicht. Na ons de zondvloed. Nederland telt 465 inwoners per vierkante km2. Als het hier zo druk was als in Canada, dan zouden in Nederland slechts 350.000 mensen wonen, zoals 1800 jaar geleden. Nederland wordt één stad. Tussen 1962 en 1992 verdubbelde het aantal woningen tot 6 miljoen. Nog steeds wordt de oplossing gezocht in hoogbouw. De geluidsoverlast, de vervuiling, de files, de blijvende woningnood en de agressie werden structureel. Wie dit land vol vindt geeft uiting aan zijn gevoel. Bewijzen ontbreken omdat er nooit over overbevolking gesproken mocht worden. Wel werden heimelijk de symptomen daarvan aangepakt, zoals de files en het parkeerprobleem. Symptoombestrijdende maatregelen moesten leiden tot carpooling, hoogbouw, parkeermeters, filebestrijding, uitbreiding van het openbaar vervoer, nieuwe autowegen. Er zullen er nog meer moeten volgen: oneven autonummers, loting bij vliegvakanties, verpliche hoogbouw in het oosten van het land, driebaanswegen. Toerisme Recreatie Nederland kwam met een campagne om te bevorderen dat mensen zonder kinderen buiten het hoogseizoen op vakantie gaan. Eerder werd de vakantiespreiding ingevoerd. De oorzaak van het probleem blijft overeind. Bejaarden, senioren en kinderloze stellen moeten, als het an de TRN ligt, de zomermaanden thuis afwachten, totdat zij na de zomervakantie aan de beurt zijn voor hún zomervakantie. Op allerlei manieren rekenen wij ons rijk. De huidige situatie is Nederland is volstrekt abnormaal. Gedurende de laatste twee eeuwen werd de mens een massamens. Er voltrok zich een enorme en snelle groei van één naar zes miljard mensen. Volgens westerse rekenmeesters is er maar voor drie miljard een leven mogelijk dat voldoet aan alle westerse eisen voor welvaart. Mensen zijn op zoek naar voedsel en de zin van het leven. Beide worden schaars. De voorraad geluk raakt op. Het consumptieve gedrag leidde tot roofbouw. De explosieve groei in de niet-kapitalistische landen moet nog gevolgd worden door een enorme consumptieve explosie, zoals in China en India. Veel humanitair denkende mensen hopen en geloven dat de wereldbevoking zich zal stabiliseren. Maar er komen jaarlijks 80 miljoen mensen bij. Volgens de VN kan de weredbevolking stijgen tot 12 miljard. Honger en oorlog zijn absoluut geen ideale middelen om aan dat ideaal een bijdrage te leveren. Het blinde vertrouwen in de technische wetenschappen als redder in nood is groot. Maar alle overheden in de wereld konden samen niet verhinderen dat het aantal arme en hongerende mensen fors blijft stijgen, en het aantal welgestelde mensen juist relatief is afgenomen.
Individuele vrijheid - De deelvrijheid van iedere burger om zich voort te planten tast op den duur de meeste andere vrijheden fundamenteel aan. Het is ieder voor zich. Dat past in een samenleving van individualisten en egoïsten, waar hoog wordt opgegeven over de individuele vrijheid. Het is een soort mensenrecht, ons eigen kindertal te bepalen, verweven met ons liberale, individalistische denkpatroon. China probeert de overbevolking op te lossen. Maar dit getuigt volgens Nederlanders niet van een liberale of humanitaire geest. Daarom wordt in het westen iedere vorm van bevokingspolitiek met angst, afkeer en achterdocht bekeken. Overbevolking is een abstract probleem dat niet tot de verbeelding spreekt. Alleen opmerkingen over 'het uitsterven van de panda' appelleren nog wel eens aan iets in ons. Rome wil dat het geboortecijfer omhoog gaat. En ook onze overheid wil dat er meer kinderen worden geboren. De medische wereld bevordert het ouder worden van de mens. Maar we weten niet wat we met die vrijheid aanmoeten, gezien de vergrijzingsproblematiek en de kosten ervan. Onze persoonlijke vrijheid raakt juist steeds meer beperkt en verstrikt, doordaat meér mensen, groepen mensen en belangengroepen allerlei soorten vrijheid in steeds grotere mate voor zichzelf opeisen. Het nachtelijk lawaai houdt ons uit de slaap. Elk gezin heeft een auto. Zo beperken alle verkeersdeelnemers tezamen hun eigen bewegingsvrijheid. Het openbaar vervoer wordt geassocieerd met stank, dwang, oponthoud, omslachtigheid en hoge kosten. De keuzevrijheid wordt verkeerd gebruikt en daarom stapelen de problemen zich op. De samenleving slibt dicht en voor de individuele mens als uniek wezen is eigenlijk geen plaats meer. De mens is niet gemaakt voor massaliteit. Die massaliteit is alleen te accepteren, als je er altijd even uit kunt ontsnappen. En dat wordt steeds moeilijker.
Consumptie - 16 miljoen Nederlanders vervuilen en consumeren evenveel als 100 miljoen Chinezen. Niemand steekt de nek uit om de kiezer te vertellen, dat we collectief het bestedingspatroon moeten verlagen. Er wordt daarentegen gestaakt om loonsverhoging. Televisie, internet en het moderne reisverkeer hebben de cosumptiebehoefte vergroot. Vermaak en spannende momenten worden gezocht tot in de verste uithoeken van de wereld. We hebben onze wereld kleiner en egoïstischer gemaakt. Duizenden landgenoten gaan naar Mozambique op vakantie. Het strand in Holland is vol en onbereikbaar. We zitten elkaar in de weg. Dat geeft frustratie. En het einde is nog niet in zicht. De burger schuift verantwoordelijkheden van zich af en bepaalt welke regels voor hem nog relevant zijn. De toename van de criminaliteit heeft met de markt alles te maken. De (arme) mens spiegelt zich aan zijn (rijke) medemens en eist onmiddellijke behoeftebevrediging.
Kapitalisme en groei - Het kapitalisme is wereldwijd wapen nummer eén in de strijd tegen armoede. Het stelsel zou zorgen voor ieders welvaart en groei. Groei is de strohalm waaraan de wereld zich vastklampt. Bedrijven hebben daar enorme belangen bij. Het Nederlandse bedrijfsleven is blij met alle onverschilligheid ten aanzien van de overbevolking. Ze mogen buiten de landsgrenzen gekwalificeerde werknemers aantrekken die hier ondanks de hoge werkloosheid niet te vinden zouden zijn. Elders worden onmisbare werkkrachten weggehaald. Maar de economie moet groeien, vier procent per jaar is nog steeds de ideale politieke optie. Hoe kun je zonder groei de stijgende onkosten en de concurrentie de baas? Het begint er op te lijken dat de mens het slachtoffer is geworden van zijn eigen ecomomische creatie. Nu er geen noemenswaardige tegenstand meer is van socialisten en communisten, wordt de hele wereld opgeofferd aan het kapitalistische groeimodel. De rijken spinnen er garen bij. Europa en de VS willen voor alles hun welvaart behouden, ook al betekent dit het gelegaliseerd plunderen van de Derde Wereld. Dat doen alle rijken staten. Het is de vraag of kapitalisme en economische groei de meest geschikte instrumenten zijn om aan de hoofdoorzaak van onze problemen, de overbevolking, iets te doen. Via de beurzen worden de armen armer, de rijken rijker. Vette winsten nodigen alleen maar tot nog meer investeringen. De markt bepaalt de prijzen. Wie het kan betalen, koopt gezond eten en woont in een prettige omgeving. Wie het minder heeft, koopt minder gezond eten en woont minder leuk. Uit alle uithoeken haalt de mens zijn voedsel dat in blikken en dozen wordt verpakt. Die worden aan boord gehesen van grote schepen die de wereld overreizen. Dan belandt het blikje voedsel op het bord van de meest biedende. Die eet het lekker op en gooit het blikje of de doos gewoon weg. Met het vooruitzicht van tien miljard mensen op de wereld wordt het bijna onethisch om het voedsel via de vrije markt bij de mens te brengen. Openbaar vervoer, water, warmte, gezelligheid, intimiteit en liefde zijn artikelen, die ondanks de schaarste onmiddellijk geleverd moeten kunnen worden. En de tegenprestatie is het geld waarmee de consument betaalt.
Overheid en democratie - Kapitalisme en democratie zijn niet in staat gebleken de kloof tussen arm en rijk in de wereld te overbruggen. Via parlementaire democratie worden bestaande belangen verdedigd, zelfs als die met elkaar op gespannen voet staan, zoals milieu en persoonlijke ontwikkeling. Het poldermodel was precies de juiste manier om ervoor te zorgen dat niemand schade mocht oplopen. In een sterk op productie en consumptie gerichte samenleving blijkt een bescheiden stapje achteruit op vrijwillige basis een absolute onmogelijkheid. Vakbonden staan klaar om te protesteren bij dreigend koopkrachtverlies van de zielige consument. Zo zal er nooit een duurzame samenleving ontstaan. In vrijheid kiezen we voor onze eigen individuele welvaart, en onze eigen ondergang. Privatisering is per saldo een vluchtpoging van de overheid, die zijn verantwoordelijkheden naar de markt doorschuift.
Milieu - Langzamerhand werd duidelijk dat overbevolking en overconsumptie de dieperliggende oorzaken van de meeste problemen in de wereld zijn. De poltitiek bestrijdt niet ons gedrag, maar de gevolgen ervan. De files bijv. Ook milieubescherming is niet meer dan symptoombestrijding, en daarmee een verloren gevecht. Maar het is nog erger. De politiek steekt juist in op stelsematige koopkrachtvergroting. Officieel heet dit opkomen voor de armen. Maar in feite is het een ontkennen van het feit dat er ecologische grenzen zijn. Zo denken we zonder enige gedragsverandering door te kunnen gaan met ons luxe leventje. Over 40 jaar zijn de fossiele brandstoffen op. Zonnerenergie zou hier minstens 40% van het landoppervlak vergen. Ook windturbines nemen veel ruimte in beslag. Misschien is het straks incorrect kernenergie gevaarlijk te noemen. Nederland voert voedsel in uit de hele wereld en gebruikt daarmee een oppervlak dat vele malen groter is dan ons eigen land. De 'ecologische voetafdruk' die wij achterlaten is dus groter dan ons land. We leven op te grote voet. Dit duurt voort, zolang die andere landen hun voedselopbrengsten niet zelf nodig hebben. De varkens- en pluimveehouderij (meer dan 100 miljoen dieren in Nederland) zijn afhankelijk van maïs uit Amerika en cassavemeel uit Thailand. De hier opeengepakte dieren zorgen voor ernstige milieuproblemen zoals het mestoverschot en de verontreiniging van het grondwater. Door bijvoorbeeld het oprukken van de woestijn en de stijging van de zeespiegel, die veel vruchtbare grond in de delta's zal doen verdwijnen, zal het aanbod van voedsel en andere natuurproducten verder afnemen. Onder te titel 'We moeten ze afschieten' stond er op 10 januari 2004 een artikel van Gerard Jacobs in de Volkskrant. Er leven te veel olfanten in Zuidelijk Afrika. Ze zijn slecht voor het milieu en moeten daarom worden afgeschoten. Ook natuurbeschermers zijn het hiermee eens. Intussen leeft de mens alsof er voor hemzelf geen enkele beperking geldt. Hij beschadigt het milieu voor eeuwig. Zelfs in een land als Nederland is water een probleem. Als een stuk rots in Engeland afbreekt, zal de vloedgolf ons land overspoelen. Rivieren treden buiten hun oevers. De wetenschap, die denkt dat er voor elk probleem een technische oplossing gevonden kan worden, is arrogant en heeft dikwijls een commerciële inslag. Het milieubeleid loopt achter de feiten aan. Er waren in de geschiedenis vele overstromingen. De voorspelling dat de zeespiegel deze eeuw vijftig cm tot twee meter zal stijgen, is reëel. Het zou de doodsteek zijn voor de landbouw in het Westland. Het kan tot voedseltekort leiden. Venetië, dat strijdt tegen het water uit de Adriatische Zee, en is niet meer van de ondergang te redden. Vanwege de hoge waterstanden in de rivieren worden er nu vergaarbekkens aangelegd. Gezien de klimatologische veranderingen, kan er nog meer regen en noodweer aankomen. Niet alleen de deltawerken, ook de Betuwelijns zal straks onder water kunnen staan.
Immigratie en multicultuur - Nederland kan haar historische rol van gastvrij land niet meer aan. De deur gaat op slot. Bij het vluchtelingenverdrag van Genève van 1951 ging het nog om de opvang van kleine aantallen oorlogsslachtoffers uit Vietnam en dissidenten. Inmiddels zijn we vastgelopen in onze idealen. Als we de ellende in de wereld echt willen aanpakken, is zelfs de opvang van vele tienduizenden per jaar niet zinnig. Immigratie is een symptoombestrijdende maatregel. Het verplaatsen van duizend arme mensen uit Eritrea naar Nederland lost niets op. Hun plaats wordt in Eritrea binnen de kortste keren ingenomen door nieuwgeborenen in dezelfde ellendige omstandigheden. Geef mensen hier liever een opleiding, laat ze geld verdienen en geef ze een stevige handdruk om in hun eigen land meer te bereiken dan menige ontwikkelingswerker. Hiermee is tevens het heilloze voorstel van de baan om alleen maar goed opgeleide mensen uit de derde wereld hier toe te laten. In veel rijke landen groeit de bevolking voornamelijk door immigratie, en minder door het geboortecijfer. Juist vanwege het hoge consumptieniveau is economische groei en bevolkingsgroei in een rijk land rampzalig, vooral voor het milieu. Nu al slaat in Europa de relatieve armoede om zich heen. De werkloosheid bedraagt 5%. De zeepbel van onze economie spat uit elkaar, niet in de laatste plaats door het vertrek van bedrijven naar lage lonenlanden. Ook bij een gestage, geringe immigratie zal de bevolkingsdichtheid van de EU hoger worden dan die van menig derde wereldland. Het gevolg zou een neerwaartse spiraal kunnen zijn van relatieve armoede en maatschappelijke ontevredenheid. Demografische explosies elders zullen de immigratiegolven blijven opjagen. Nog heeft Europa de mogelijkheid zichzelf te behoeden voor een totale economische ineenstoring. Nog heeft het zin de derde werld te wijzen op zijn eigen verantwoordelijkheid in zake bevolkingsgroei. Anders wordt Europa een kaalgevreten stukje land. De vraag over het wenselijke aantal allochtonen, mag pas gesteld worden als eerst is vastgesteld dat er sprake is van overbevolking. Zolang dat niet is gebeurd, heeft iedere bevolkingsgroep het recht zich even hard voort te planten.
In The rapid growth of human populations 1700-2000 laat William Stanton zien dat burgeroorlogen in Europa tot de mogelijkheden behoren. De mens is geneigd tot overheersen. Volledige integratie en wederzijdse erkenning duren eeuwen. Het kwam in de geschiedenis steeds op hetzelfde neer. Het zijn onvermijdelijke historische processen. Er is een verliezer en een winnaar. De binnendringende cultuur lijkt daarbij het meest gemotiveerd en wint. Zo wonnen de Amerikaanse immigranten het van de Indianen, de Russen van de Oekraïners, de Israeli's van de Palestijnen. De strijd is agressief en wordt gestreden met geweld. Een verschil in snelheid van voortplanting tussen verschillende bevolkingsgroepen kan de oorzaak zijn van bloedige conflicten. Aanvankelijk ontwikkelt een multiculturele samenleving zich rustig. Dan volgt een eis op volledige erkenning van de binnendringende cultuur. Zodra de oorspronkelijke cultuur zich moet verdedigen om te overleven, is het meestal te laat. De hele Balkan is een gedoogde multicultuur. Eerst waren er de Turken, toen kwam de Habsburgse monarchie, nog later het Russisch communisme en het Joegoslagisch centralisme. In 1900 kende Kosovo 10% islamieten en 90% christenen. Onder Milosevic waren er 60% islamieten en 40% christenen. De voormalige meerderheid voelde zich in het nauw gedreven, met alle vreselijke gevolgen vandien. Een verstandige overheid heeft er belang bij het niet zover te laten komen. In Nederland gelden geen andere wetmatigheden dan in Servië. Ook Nederland heeft alle ingrediënten in huis om een soort Balkan te worden. Voordat men immigranten toelaat, probeer eerst maar eens Belgen, Nederlanders en Duitsers 200 jaar in vrede te laten samenleven. Multicultuur is een vrome wens, gebaseerd op schuldgevoel. Politieke correctheid was in Nederland een verdedigingsmechanisme van de machthebbers, om politiek te overleven. Pim Fortuyn werd verfoeid om de 'incorrecte' maatregelen die het kabinet Balkenende na zijn dood in werking zette.
Ruimte - Voor projectontwikkelaars kan het hier niet vol genoeg zijn. Grote bouwondernemingen tonen regelmatig reclamespotjes op televisie en advertenties in de dagbladen waarin ze zeggen meer ruimte te scheppen door vertandig te bouwen. Gemeentelijke organisaties willen in hun advertenties nogal eens wijzen op de vrije ruimte die zij te bieden hebben. Projectontwikkelaars krijgen ruim baan. Alle investeringen zijn gericht op groei, alsof er nooit een club van Rome is geweest, alsof er geen grenzen aan de groei zijn. Dorpen hebben de neiging uit te groeien tot steden, of worden door grote steden opgegeten. Gewestvorming speelt hier volledig op in. De economoische groei bevordert de grotoschaligheidn in sommige delen van Nederland zodanig, dat er amper nog sprake is van platteland. Het meeste groen heeft een economische functie (Paul Gerbrands, Na ons de zondvloed, 2004).

Fraude (vervolg van 2003)
• Bij elektriciteitsbedrijf Essent is in Limburg en Noord-Brabant vorig jaar voor zeker 12 miljoen euro stroom afgetapt, vooral voor de wietteelt. Bij 1400 invallen in Zuid-Nederland in 2003 bleken 1200 wietkwekerijen stroom te tappen. Er ontstonden in de regio daardoor zeker veertig branden (Volkskrant 10 jan 2004).
• De 35-jarige boekhouder Y.W. uit Alphen aan den Rijn, heeft bij zijn werkgever Subaru Benelux in Aalsmeer 18 miljoen euro verduisterd. Zelf dacht hij dat het ging om 'slechts' tien miljoen euro; het bedrijf mist echter achttien miljoen. De verdachte zegt al het geld te hebben vergokt. Hij was een graag geziene gast in het Amsterdams Holland Casino, waar hij door de directie in de watten werd gelegd en bijzondere privileges genoot. Bij grote winst schroomde hij niet het personeel vijftigduizend euro fooi te geven. De boekhouder deed er alles aan om buiten de administratie van Holland Casino te blijven. Het is het zoveelste fraudeschandaal rond Holland Casino in korte tijd. Een anonieme bron: 'De directie is natuurlijk bang dat justitie hier op een gegeven moment komt vragen: hoe is het mogelijk dat een fraudeur bij jullie miljoenen komt inleveren, dat jullie niets merken, en er zelfs alles aan doen om hem helemaal leeg te trekken?' De affaire bevestigt nog eens het beeld dat Holland Casino draait op dubieus geld. Klokkenluider Kees Bakker, oud-zaalchef van Holland Casino, zei in september dat criminelen de Amsterdamse vestiging gebruiken om er op grote schaal zwart geld wit te wassen. De directie weet dat, maar is niet vies van crimineel geld, aldus Bakker. 'Die weet ook exact om welke criminelen het gaat.' Het is niet de eerste keer dat in Nederland een werknemer grote bedragen van het eigen bedrijf achterover drukt. Vorig jaar probeerde een werknemer van het museum Booijmans van Beuningen in Rotterdam ruim 3 miljoen euro weg te sluizen. In 2001 verduisterde een boekhouder van het diervoederbedrijf Provimi gedurdende 28,4 miljoen euro. Een employee van het Amsterdamse diamantbedrijf Gassa Diamonds ging er vandoor met edelstenenen met een waarde van elf miljoen euro (NRC, Parool, Telegraaf 20, 22 jan 2004). Ook de directeur van Subaru Benelux BV is verdachte in de verduisteringszaak. Ook een echtpaar is mpg verdacht. Het verduisterde bedrag is opgelopen tot 23,3 miljoen euro. Het geld is verdwenen in de Holland Casino's in Amsterdam en Scheveningen. W. lijdt aan een diepgewordtelde verslavingsproblematiek. W.'s advocaat Bram Moszkowicz houdt Holland Casino verantwoordelijk voor de situatie waarin zijn cliënt is beland (Parool 18 jun 2004).
• Volgens een nieuw actieplan zullen overheid en bedrijfsleven nauwer samenwerken om de hoge criminaliteit in ondernemingen terug te dringen (Telegraaf 20 jan 2004).
• Café-restaurantketen Dudok van fraude verdacht (Volkskrant 21 jan 2004).
• Joyti De-Laurey (35) leefde op Cyprus in een luxueuze villa. Ze had een powerboat, dure kleding en juwelen en vier luxe auto's. Ze was secretaresse bij de vermaarde zakenbank Goldman Sachs. Zeven miljoen euro had ze verduisterd. Ze vertelde haar bazen dat ze ontslag zou nemen om te gaan werken voor de aartsbisschop in Nicosia. Daar bleek geen vacature te bestaan. In een brief schreef ze: 'Lieve God. Bescherm mij. Ik heb nog een keer uw hulp nodig en daarna stop ik met mijn plundertocht'. Toen werd ze gearresteerd. Driss Ben Brahim, het hoofd derivatenhandel van Goldman Sachs, kreeg onlangs een bonus van 42 miljoen euro (Volkskrant 22 jan 2004).
• Het aantal gevallen waarbij pinpassen worden gekopieerd neemt toe. Veel mensen in Amsterdam en omgeving kregen een brief van hun bank met de mededeling dat hun pas was geblokkeerd, uit voorzorg (Volkskrant 22 jan 2004).
• Ruim 18 procent van de land- en tuinbouwbedrijven heeft illegaal vreemdelingen aan het werk (Telegraaf 26 jan 2004).
• Coca-Cola wordt ervan verdacht de omzet kunstmatig te hebben opgeblazen. De zaak kwam aan het rollen toen Coca-Cola in maart 2003 een van zijn onderdirecteuren na elf jaar trouwe dienst de laan uitstuurde. Matthew Whitley klaagde daarop zijn oude werkgever aan en deed een boekje open over onfrisse handelspraktijken. In oktober kocht het bedrijf een proces af. Maar toen hadden de autoriteiten al onraad geroken. Coca-Cola zou overtollige voorraden concentraat als verkochte frisdrank op de balans hebben gezet. Volgens drie voormalige boekhouders zouden hun bazen en topman Douglas N. Daft op de hoogte geweest zijn van de frauduleuze praktijken (Volkskrant 2 feb 2004).
• Faillissementsfraude bezorgt de samenleving meer schade dan kleine criminaliteit, zegt landelijk fraudeofficier F. Speijers. Naar schatting wordt in eenderde van de faillissementen fraude gepleegd. (Vergelijk: Bij bijna driekwart van de faillissementen in Nederland wordt fraude of diefstal gepleegd - Telegraaf 6 jun 2000.) Dat betekent 4000 fraudegevallen in 2003 waarbij gemiddeld voor 200.000 euro wordt gefraudeerd. Een van de schuldeisers is vaak de uitkeringsinstantie die werknemerspremies misloopt. Vaak laat een eigenaar een bedrijf ook failliet gaan om van personeel af te komen. Bedrijven zetten personeel dat ze willen ontslaan in een aparte bv en laten die failliet gaan. Twee pachters van de Groningse horecatycoon S. Kooistra worden verdacht van een dergelijk vergrijp. In het verleden zijn diverse pachters van Kooistra hiervoor ook al veroordeeld (Telegraaf 12 feb 2004).
• In zeven van de acht woningen in de Amsterdamse Marnixstraat die na een brand op 6 januari onbewoonbaar zijn verklaard, zaten illegale onderhuurders (Parool 14 feb 2004).
• Meer dan dertig (ex-)toplieden en werknemers van de KBC Bank in België worden ervan verdacht klanten systematisch te hebben geholpen met belastingontduiking en het witwassen van geld tussen 1970 en 2000. Ook medewerkers van de Nederlandse, Luxemburgse en Zwitserse dochters worden verhoord. Alleen al aan de ontduiking van inkomstenbelasting gaat het om 400 miljoen euro. Daarnaast is er systematisch geknoeid met successierechten en BTW. Onder de beklaagden bevinden zich voormalig KBC-topman Remi Vermeiren en ex-voorzitter Damien Wigny van KB Lux. Het onderzoek loopt sinds 1996, toen vier oud-werknemers gegevens over de fraude doorspeelden aan de Belgische justitie. Tientallen fraudeurs hebben inmiddels een minnelijke schikking getroffen. Het Brussels parket verdenkt KBC er onder meer van speciale holdings en trusts te hebben opgericht in belastingparadijzen. Dat gebeurde onder meer via filialen in Nederland en Zwitserland (Volkskrant 16 feb 2004).
• De NMa onderzoekt verboden prijsafspraken tussen vastgoedhandelaren. Een kartel van zeker vijftig handelaren beheerst de veilingen. Door onderling af te spreken zo laag mogelijk te bieden, duperen de handelaren de mensen wiens huis geveild wordt. Veel notarissen zijn op de hoogte van het bestaan van lijsten met namen en bankrekeningnummers van samenspannende handelaren. De voorzitter van de Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie (KNB), Aart Heering, zei vrijdag dat het voor notarissen niet altijd duidelijk is wat wel en niet mag op grond van de Mededingingswet, die 'erg ingewikkeld' zou zijn (Volkskrant 16 feb 2004).
• Maarten Lamers, kasteelheer in Frankrijk, zit weer in de cel. Hij is vorige week door de politie in Limoges gearresteerd op verdenking van het witwassen van miljoenen. Lamers opende eind jaren zestig op de Amsterdamse Wallen een sekstheater en noemde die de Satanskerk. Tegenover de belastingdienst hield hij vol dat het hier een religieuze beweging betrof die niet belastingplichtig was. De fiscus slikte dat verhaal lange tijd, maar begin jaren tachtig viel de politie de Satanskerk meerdere keren binnen. In oktober 1988 werd Lamers tot een jaar gevangenisstraf veroordeeld wegens fraude en hij verdween met de noorderzon. Hij dook op in Curacao waar hij met miljoenen steun van het eilandsbestuur trachtte een 'telecommunicatiecentrum' op poten te zetten. Dat avontuur was van korte duur, en vervolgens verkaste Lamers richting Monaco, waar hij begon hij met winstgevende 06-bedrijfjes. In 1995 kocht hij, op naam van een maatschappijtje in Monaco, voor vier miljoen gulden het historische kasteel Chateau de Montbrun, even ten zuiden van Limoges. Later meldde Lamers hij zich bij de Nederlandse justitie. Hij zat een maand in Veenhuizen, maar telde toen 2,5 miljoen gulden neer om het restant van zijn straf af te kopen. De Tweede Kamer sprak van 'klassejustitie' (Parool 18 feb 2004).
• De NMA verdenkt Mojo Concerts, de grootste organisator van concerten en festivals in Nederland, van misbruik van haar monopoliepositie. Er zijn diverse digitale en papieren documenten in beslag genomen (Parool 18 feb 2004).
• Het Amsterdamse stadsbestuur heeft gefaald in het toezicht op de fraudegevoelige dienst Stadstoezicht en heeft de wantoestanden die de dienst sinds de oprichting in 1996 teisteren, niet beteugeld. In 1997 was de dienst het toneel van een geruchtmakende miljoenenfraude met parkeergelden. Vorig jaar bleek dat de deuren voor fraude nog altijd wagenwijd openstaan. Er verschenen kritische rapporten en harde aanbevelingen, waar vervolgens niets mee werd gedaan. Eén van de grootste problemen was het extreem hoge ziekteverzuim, dat in 1998 een top bereikte van ruim 25 procent. Ook zijn veel problemen veroorzaakt door de vele wisselingen van wethouders, directeurs en financiële functionarissen (Parool 19 feb 2004).
• TPG is bij zijn Britse dochter een intern onderzoek gestart naar de boekhouding. Er zijn twijfels gerezen over de informatievoorziening aan de Britse belastingdienst en aan de accountant (Parool 19 feb 2004).
• Nieuwe ambtenaren moeten voortaan een eed of belofte afleggen, waarin zij beloven integer te handelen (Volkskrant 24 feb 2004).
• Zes verdachten in een grootscheepse belastingfraudezaak zijn veroordeeld. Het voormalige hoofd fiscale zaken bij bank ABN Amro Serge B. kreeg 32 maanden gevangenisstraf en een boete van 300.000 euro. Paul van der K., voorheen fiscalist bij accountantskantoor Ernst & Young, kreeg eveneens 32 maanden cel en een boete van een half miljoen euro. De twee hebben, samen met vier buitenlanders, de fiscus in de jaren negentig voor 55 miljoen euro opgelicht (Telegraaf 25 feb 2004).
• Meldingen van fraude bij autopolissen zijn vorig jaar met 77 procent gestegen. Steeds vaker wordt een zelf veroorzaakte autoschade voorgesteld als een botsing. Bij brandpolissen wordt meer schade opgevoerd dan er werkelijk was. In 2003 werd al een verdubbeling vastgesteld van fraudegevallen bij zorgverzekeringen en reisverzekeringen (Parool, Volkskrant 25 feb 2004).
• Driehonderd politieagenten van de financiële politie hebben invallen gedaan bij Italiaanse voetbalclubs op verdenking van valsheid in geschriften. Onderzocht wordt of de contracten met spelers, sponsors en tv-zenders zwart geld verbergen. In het voetbal zou sprake zijn van 'bestuurlijke doping' en 'creatief boekhouden' (NRC 27 feb 2004).
• Safe Haven, dat tussen 1996 en 1998 de vermogens van prominente Volendammers 'risicovrij' beheerde, had niet de vereiste papieren vervalste beleggingsoverzichten. Het kantoor liet de beleggerings in de waan dat zij dik aan het verdienen waren, terwijl in werkelijkheid hun vermogen verdampte door speculaties op de de Londense beurs waarbij zeven miljoen euro verloren ging. Het debacle mondde uit in een rechtszaak tegen de oprichters van Safe Haven én tegen de Fortis Bank (Volskrant 4 mrt 2004).
• Amerikaanse beurstoezichthouders onderzoeken individuele handelaren van effectenhuis Van der Moolen. Het onderzoek onderzoek naar het bedrijf zelf afgerond en leverde een boete 43,5 miljoen euro op (Volskrant 5 mrt 2004).
• Volgens Jan Marijnissen is Nederland hard op weg een fraudeland te worden. De SP in de Tweede Kamer verlangt van het kabinet een reeks maatregelen en wetgeving om fraude en andere financiële misstanden tegen te gaan. Maar het kabinet ziet geen 'algemene tendens tot verslechtering van de publieke moraal'. Volgens premier Balkenende komen meer misstanden aan het licht door strengere handhaving van regels, en toegenomen aandacht voor waarden en normen. Het kabinet vindt dat voor de handhaving van regels niet alleen naar de overheid mag worden gekeken: 'Naleving van de normen in het onderling verkeer van burgers, ook in hun rol van aandeelhouder, werknemer of bestuurder, is vooral een zaak van de burgers zelf' (Volkskrant 5, 8 mrt 2004).
• Ziekenhuizen en thuiszorginstellingen sjoemelen op grote schaal met AWBZ-geld. Het misbruik kost enkele honderden miljoenen euro's per jaar. Uit een eerste onderzoek van het ministerie van volksgezondheid is gebleken dat 150.000 mensen zonder de vereiste indicatie thuiszorg krijgen. Ziekenhuizen en mogelijk ook specialisten sjoemelen met AWBZ-geld (Volkskrant, Parool 10 mrt 2004).
• Zorgverzekeraars Nederland (ZN) heeft vorig jaar 40 miljoen euro aan onjuiste declaraties opgespoord. Bij ruim vijf miljoen daarvan is sprake van fraude, onder meer met valse nota's uit het buitenland en vals gebruik van verzekeringsbewijzen (Telegraaf 4 mei 2004).
• Het frauderende financieel adviesbureau FDE is failliet verklaard. De voormalige 35-jarige eigenaresse E. wordt verdacht van oplichting van zeker tachtig beleggers ter waarde van 5,2 miljoen euro (dft.nl 7 mei 2004).
• Een tiental fraudeurs heeft in de regio Amsterdam geprobeerd uit naam van anderen geld terug te krijgen van de Belastingdienst. De fraudeurs maakten gebruik van het sofinummer van anderen. Ze hebben enkele miljoenen euro's geclaimd. Een deel is uitbetaald(Volkskrant 8 mei 2004).
• Een Amerikaanse heeft ruim 900.000 creditcardeigenaren opgelicht voor een totaalbedrag van ruim 30 miljoen euro door ze aan te melden voor een pornografische website. De veroordeelde Amerikaan had een bedrijfje, NetFill genaamd, dat mensen toegang verschafte tot pornosites voor ongeveer 17 euro per maand. Ruim 900.000 betaalden, maar maakten nooit gebruik van de service (Telegraaf 11 mei 2004).
Corruptie heeft de Wereldbank tussen de 26 miljard en de 130 miljard dollar gekost, schatten ontwikkelingsdekundigen. Volgens een van hen heeft de Wereldbank 'heel vaak passief' meegewerkt aan het wegsluizen van 100 miljard dollar ontwikkelingsgeld. Een woordvoerder van de bank verklaarde dat de bedragen nergens op zijn gebaseerd (Volkskrant 14 mei 2004).
• De Amerikaanse SEC klaagt vijf topmensen van telecombedrijf Lucent aan wegens het dwarsbomen van het onderzoek naar boekhoudfraude. Lucent heeft met de omzetcijfers gesjoemeld voor een bedrag van naar schatting één miljard dollar. Eerder al moest Lucent een bedrag van 679 miljoen dollar herstellen dat in 2000 onterecht als omzet was meegeteld (webwereld.nl 17 mei 2004).
• Op de effectenbeurs in Amsterdam blijkt afgelopen maandag vijf keer zoveel te zijn gehandeld in aandelen Laurus dan normaal. Later op de dag werd bekend dat Laurus 1300 banen schrapt (Volkskrant 15 mei 2004).
• Fraude bij de aanvragen voor subsidie voor zonnepanelen (Telegraaf 19 mei 2004).
• Het bedrijf Baker & White, dat opereert vanuit een fictief adres in Hongkong, biedt effectendiensten aan zonder vergunning. Daarbij worden personen benaderd met agressieve verkooptechnieken via de telefoon. Er worden koersijgingen van 16 procent per dag beloofd. Wie toehapt moet snel betalen om de aandelen te krijgen, maar krijgt pas later zijn vaak valse of waardeloze aandelen geleverd. Contact opnemen met de verkopers is vaak nauwelijks mogelijk. In veel gevallen is een onderneming maar korte tijd actief om daarna te verhuizen (dft.nl 21 mei 2004).
• Een nieuw fenomeen: kassamedewerkers worden steeds vaker door vrienden en bekenden onder druk gezet om producten niet langs de scanner te halen. Vooral de duurdere boodschappen worden niet gescand, cosmetica, koffie, vlees, luiers en wasmiddelen (Telegraaf 12 jun 2004).
• De tweede verdachte in een van de grootste fraudezaken uit het Nederlandse bedrijfsleven krijgt vier jaar celfstraf. H.T. heeft het verzekeringsconcern Aegon samen met een voormalig financieel directeur van Aegon, die eerder werd veroordeeld, voor miljoenen euro's opgelicht. Jarenlang heeft T. rekeningen naar Aegon gestuurd, waar vaak geen werkzaamheden tegenover stonden. Zijn medeverdachte zorgde ervoor dat de facturen betaald werden. Zo heeft werd Aegon voor tenminste 18 miljoen euro opgelicht. De zakenman uit Twente heeft volgens de rechtbank 'doelbewust meegewerkt aan het ingenieus ontwikkelde systeem en aan de sluwheid en vasthoudendheid waarmee werd gewerkt om veel geld binnen te halen' (Telegraaf 21 jun 2004).
• Ruim honderd klanten van de Groningse sociale dienst zijn gekort op hun bijstandsuitkering, omdat ze drie of meer auto's bezitten. Een aantal van hen raakt de uitkering helemaal kwijt. In totaal bleken 433 klanten een auto van zes jaar of jonger te bezitten. De sociale dienst rekent de auto tot het eigen vermogen, dat niet boven de achtduizend euro mag uitstijgen. Een deel van de fraudeurs bestaat uit zogenoemde katvangers, meestal junks die tegen vergoeding auto's op hun naam zetten die ze feitelijk niet in bezit hebben. De katvanger krijgt de rekeningen van de belastingdienst en boetes voor verkeersovertredingen thuisgestuurd, maar kan deze niet betalen. De berijder van de auto is onbekend en moeilijk te achterhalen. De grootste uitschieter was een katvanger met 127 kentekens op zijn naam ( Volkskrant 2 jul 2004).
• Een op de twintig Nederlandse makelaars is vorig jaar op de vingers getikt door de eigen tuchtrechter. Zij verstrekten met name te weinig of foutieve informatie aan kopers en verkopers van huizen. De afgelopen tien jaar steeg het aantal interne sancties met bijna 40 procent tot 135 vorig jaar, net als het aantal woningverkopen. De meeste klachten gaan over slechte informatievoorziening aan de koper en onvoldoende belangenbehartiging van de verkopende huiseigenaar. Zo geven makelaars te weinig informatie over de bouwkundige staat van het pand en de koopovereenkomst. Daarnaast klagen consumenten over taxaties van huizen. Zes makelaars werden de afgelopen tien jaar geroyeerd als lid, dertien werden geschorst. Aan 35 makelaars werden boetes opgelegd. De hoogte daarvan wordt niet bekendgemaakt. Consumenten kunnen bij de Nederlandse Vereniging van Makelaars de identiteit van de berispte makelaars niet achterhalen. De NVM: 'Daar gaan we geen publiciteitsstunt van maken. We zeggen wel: potverdorie, makelaar, denk er aan dat je met consumenten bezig bent' (NRC 10 jul 2004).
• De topman van Deutsche Bank, Josef Ackermann, en vijf andere prominente verdachten in het Mannesmann-proces zijn vrijgesproken wegens twijfel aan het bewijs. De verdachten waren commissaris of manager bij Mannesmann toen dat concern in 2000 voor 190 miljard euro werd overgenomen door het Britse Vodafone. Samen hadden zij 60 miljoen euro geïncasseerd nadat ze hun verzet tegen de overname hadden gestaakt. Ze waren aangeklaagd voor kwade trouw of medeplichtigheid daaraan. Tot de verdachten behoorden, naast de topman van Deutsche Bank, Klaus Zwickel, de voormalige voorzitter van de vakbond IG-Metall, en Klaus Esser, destijds de topman van Mannesmann die wegens de overname beloond werd met 15,9 miljoen euro. Over dit laatste zei de economische rechtbank dat deze betaling niet in het belang van Mannesmann was geweest en in strijd met het aandeelhoudersrecht. Bovendien hebben Ackermann en twee andere commissarissen bij Mannesmann volgens de rechtbank hun handelingsruimte overschreden. Vanuit het Duitse bedrijfsleven is voortdurend gesteld dat de beloning voor de betrokken managers in overeenstemming is met internationale normen. De rechtszaak zou niets anders zijn dan Duits provincialisme. 'Dit is het enige land waar mensen die een goede prijs voor een onderneming bedingen voor de rechter worden gedaagd', zei Ackermann (NRC 22 jul 2004).
• Drie ambtenaren in Nijmegen worden verdacht van 'transacties op het gebied van vastgoed en openbare ruimte'. Het gaat om veel geld. Begin dit jaar onstond er in Nijmegen nog veel beroering nadat burgemeester G. ter Horst zich in haar nieuwjaarstoespraak had beklaagd over vriendjespolitiek van Nijmeegse ambtenaren. Ter Horst kreeg aanvankelijk veel kritiek van de gemeenteraad op haar uitspraken (NRC 27 jul 2004).
• De administratie van een arbeidsbemiddelingsbureau in de regio Rotterdam is in beslag genomen. Uit onderzoek naar echtheid van documenten van 72 uitgezonden medewerkers bleek in negen gevallen sprake van valse papieren en vier identiteitsbewijzen bleken gestolen of vermist te zijn (Telegraaf 29 jul 2004.
• Een Rotterdamse ambtenaar wordt verdacht van fraude met rijbewijzen, die hij verkocht aan mensen die geen rijexamen aflegden voor bedragen tussen 1800 en 3500 euro. Mogelijk zijn er meer verdachten in de zaak (Telegraaf 6 aug 2004).
• Aandeelhouders spannen een nieuwe zaak aan tegen het Amerikaanse concern Halliburton. Het draait nu om onder meer het oppoetsen van de resultaten, het te laat melden van een vonnis in een asbestzaak en het verdoezelen van 3,1 miljard dollar aan winst en contanten in de jaren 1998 - 2001. Tot 2001 stond Halliburton onder leiding van Dick Cheney, nu vice-president van de Verenigde Staten. Eerder deze week werd Cheney gehoord in verband met een schikking van 7,5 miljoen dollar die het concern trof met de SEC, de Amerikaanse beurscommissie (Telegraaf 6 aug 2004).
• Een 31-jarige Hagenaar heeft geprobeerd de belastingdiens voor bijna 3,5 miljoen euro op te lichten. Hij diende namens tientallen plaatsgenoten valse teruggaafverzoeken voor de inkomsten- en omzetbelasting in. A. ontmoette zijn cliënten in Haagse koffiehuizen waar hij zich voordeed als belastingadviseur. Zo verdiende hij op illegale wijze bij om zijn gokverslaving te bekostigen (Telegraaf 6 aug 004).
• IOC-lid Bulgaar Ivan Slavkov is geschorst op verdenking van fraude. Undercovermedewerkers van de BBC toonden aan dat Slavkov bereid was voor veel geld de kandidatuur voor Londen 2012 te steunen. Het IOC kwam eerder, rond de aanwijzing van Salt Lake City (2002), op een vergelijkbare wijze in opspraak (Telegraaf 8 aug).
• Holland Casino moet de interne administratie, de registratie van spelhandelingen en het toezicht op ongebruikelijke transacties aanpassen om 'witwaspraktijken' in de toekomst te bemoeilijken, zo schrijft minister Donner van Justitie. De maatregelen van Donner zijn opmerkelijk, omdat Holland Casino steeds krachtig heeft ontkend dat witwasserij mogelijk is Parool (26 aug 2004).
• Zeker veertig bestuurders uit de hogere echelons uit de bankwerkeld en de vastgoedwereld, architecten en juristen staan onder verdenking van het betalen en ontvangen van miljoenen euro's aan smeergeld. Onder hen bevindt zich een voormalig topbestuurder van DB Real Estate, onderdeel van Deutsche Bank. Hij zou een half miljoen euro hebben aangenomen bij de bouw van een wolkenkrabber in Frankfurt. Eerder dit jaar werd een bestuurder bij DB Real Estate schuldig bevonden aan negenhonderd corruptiezaken. Vorige week werd het hoofd van het vastgoedfonds van Deka Bank ontslagen wegens 'onregelmatigheden' (Volkskrant 7 sep 2004)
• Accountants dreigen de jaarrekening van de meeste gemeenten in Nederland over dit jaar niet goed te keuren. Ze bevatten te veel onrechtmatigheden, mede door de wildgroei aan regels en een gebrekkige controle. Gemeenten blijken soms niet opgewassen tegen fraude met subsidies. De accountants zijn geschrokken van hun bevindingen. De problemen van gemeenten strekken verder dan het onroerend goed - de sector die synoniem lijkt met gekonkel. Accountants zien over de hele linie misstanden. Er blijken gapende kieren te bestaan bij andere taken zoals grote schoonmaakopdrachten of gemeentelijke automatiseringsprojecten(Volkskrant 23 sep 2004).
• De Amsterdamse advocaat Evert Hingst en zijn cliënt Rob B. uit Driehuizen, oud-vennoot van accountantskantoor Deloitte en fiscalist van de onlangs doodgeschoten onroerendgoedmagnaat Willem Endstra, worden verdacht van witwassen van miljoenen aan crimineel geld en valsheid in geschrifte. Het geld zou onder meer via autobedrijven zijn weggesluisd. Een voormalig cliënt van Hingst is topcrimineel John Mieremet. Die werd voor het kantoor van Hingst neergeschoten. In De Telegraaf zei Mieremet dat Hingst hem in de val had gelokt. De advocaat ontkende dat en diende een klacht in tegen De Telegraaf(Volkskrant 23 sep 2004).
• De Grieken speelden vals met statistieken. Jarenlang werd het begroingstekort te laag voorgesteld en zo bleef het land keurig onder de 3-procentsnorm bleef. Maar op acht punten blijken de Griekse cijfers te rooskleurig. Zo werden de BTW-inkomsten en het overschot bij de sociale zekerheid te hoog ingeschat. De militaire uitgaven werden juist stelselmatig te laag ingeboekt - in 2003 zou de aankoop van 45 straaljagers zijn 'vergeten'. De Griekse minister van Financiën legt de schuld bij de vorige (socialistische) regering. Ook andere landen hebben de de neiging hun cijfers op te poetsen. Spanje en België lag eerder onder vuur (Volkskrant 24 sep 2004).
• Het New Yorkse filiaal van ABN Amro wordt door de Amerikaanse autoriteiten onderzocht vanwege mogelijke medewerking aan het doorsluizen van crimineel geld uit Rusland en de Baltische staten(Parool 29 sep 2004).
• De omvang van de parkeerfraude valt in het niet bij de vele miljoenen die medewerkers van de Amsterdamse dienst Stadstoezicht medio jaren negentig in hun zak staken. De schok over de vondst van vier geldcassettes met zo'n 30 duizend euro, thuis bij twee particuliere parkeerwachters, is er niet minder om. De stadsdelen Bos en Lommer en De Baarsjes hielden het in 1996 voor gezien met het frauderende Stadstoezicht. Het parkeerbeheer werd uitbesteed aan PCH, onderdeel van Volker Wessels. Stadsdeel Oud-Zuid voegde zich bij de klandizie van die particuliere firma. Het vertrouwen in PCH liep vorige maand echter een forse deuk op, toen inwoners van stadsdeel De Baarsjes in de nachtelijke uren enkele parkeerwachters bezig zagen parkeerautomaten te legen (Volkskrant 14 okt 2004).
• Drie medewerkers van het Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen hebben sinds 2000 zeker duizend Nederlandse rijbewijzen 'geregeld' voor gezakte kandidaten. Ook zette het drietal binnen een jaar 577 Iraakse rijbewijzen om in Nederlandse. Samen met twee rijschoolhouders uit Rotterdam en Den Haag en een zoon van een van de rijschoolhouders moet het drietal voor de rechtbank in Rotterdam verschijnen voor valsheid in geschrifte, het aannemen van steekpenningen en het omkopen van ambtenaren. De Rotterdamse rijschoolhouder is voortvluchtig (Telegraaf 32 okt 2004).
• Verzekeringsmakelaar Marsh en McLennan wordt beschuldigd van het vervalsen van offertes en afpersen van verzekeraars om zoveel mogelijk commissies binnen te halen. Aan die commissies verdiende het bedrijf 845 miljoen dollar in 2003. Het nieuws over het waarschijnlijke aftreden van de topman Jeffrey Greenberg, zorgde gisteren voor een opleving van het aandeel, dat na het nieuws de helft van zijn waarde had verloren. Ook de rest van de Amerikaanse verzekeringssector werd op de beurs werd gestraft voor het schandaal waarbij grote verzekeraars betrokken zijn. Greenberg is een zoon van Maurice 'Hank' Greenberg, topman van AIG, de grootste verzekeraar ter wereld, staat eveneens betrokken onder verdenking (NRC 23 okt 2004).
• Een lokale vestiging van Rabobank heeft een nalatige rol gespeeld bij een beleggingsfraude waarbij tientallen huizenbezitters voor miljoenen de dupe zijn geworden van het inmiddels failliete bedrijf Woonzeker Hypotheken na investeringen in de beleggingsproducten Plentium en Triple Plus. De beleggers werden goudgerande rendementen in het vooruitzicht gesteld. Het geld dat in beide fondsen terechtkwam, is spoorloos verdwenen. Vermoedelijk is het weggesluisd naar rekeningen in Zwitserland en Florida in de Verenigde Staten (dft.nl 28 okt 2004). De rechtbank in Arnhem oordeelde dat Rabobank geen blaam treft (Telegraaf 12 nov 2004).
• De gemeente Rotterdam kampt met fraude en corruptie bij de dienst Stedenbouw. Die heeft te hoge bedragen in rekening gebracht voor het opknappen van probleempanden in de oude wijken van Rotterdam. Daarbij werd één aannemer sterk bevoordeeld. Ook zijn er gevallen van corruptie van woninginspecteurs boven tafel gekomen. Tien vastgoedondernemers en diverse Rotterdamse ambtenaren zeggen dat de problemen bij de dienst nog steeds actueel zijn, en dat die groter zijn dan de gemeente denkt. Volgens de wethouder zijn de problemen een erfenis uit het verleden (Volkskrant 30 okt 2004).
• De Amerikaanse verzekeringstak van ING krijgt in de Verenigde Staten waarschijnlijk een disciplinaire maatregel opgelegd voor onregelementaire beurshandel met verzekeringsproducten. Volgens de ING gaat het om 'geïsoleerde' gevallen en is er geen sprake van een een systematisch probleem bij een van de betrokken bedrijfsonderdelen. Bij ING loopt eveneens een fraudeonderzoek naar de rol van tussenpersonen van verzekereringen (Volkskrant 1 nov 2004).
• Nederland is drie plaatsen gezakt op de ranglijst van minst corrupte landen ter wereld en staat nu op de tiende plaats (NRC 9 nov 2004).

Europese Unie gesponsord - Sponsoring van EU-voorzitterschappen is sinds een paar jaar ingeburgerd. Zo kan Ierland, dat momenteel voorzit, gebruikmaken van vijftig topklasse Audi's. De telefoonkosten komen voor rekening van Eircom en de catering wordt mede-verzorgd door Kerrygold (zuivel) en Tipperary Water. Ook Nederland wil het komende EU-voorzitterschap laten sponsoren. Het bedrijfsleven heeft echter weinig belangstelling. De sponsoring voor het culturele programma tijdens het EU-voorzitterschap is wel succesvol (Volkskrant 10 jan 2004).

Gehandicapte sollicitant moeilijk aan de slag - Lichamelijk en psychisch gehandicapten komen veel moeilijker aan werk dan gezonde mensen. Een op de drie gezonde collega's werkt liever samen met iemand anders. Een op de vier leidinggevenden vindt het op hun afdeling onmogelijk met gehandicapten te werken. Veertig procent van de leidinggevenden heeft het idee dat werknemers met psychische klachten minder productief zijn dan mensen die chronisch ziek zijn of een lichamelijke handicap hebben. De angst voor een hoog ziekteverzuim, een lagere productiviteit zijn voor ongeveer driekwart van de werkgevers aanleiding om gehandicapte sollicitanten af te wijzen. Deze situatie moet veranderen, zegt tweederde van de leidinggevenden. Maar dat geldt dan vooral voor anderen. Nog niet de helft (42 procent) wil iets binnen zijn eigen organisatie veranderen. Bijna de helft (49 procent) van de arbeidsgehandicapten heeft nu een baan. Van de gezonde mensen is dat tweederde (Telegraaf 12 jan 2004).

Adecco - Het grootste uitzendconcern ter wereld met 28.000 werknemers in 68 landen, zegt dat er bij de controle van de activiteiten in de Verenigde Staten 'aanzienlijke zwakheden van de interne controle' zijn geconstateerd. Ook in andere landen zouden er accountantskwesties spelen. Beleggers vrezen een nieuw boekhoudschandaal. Het aandeel Adecco daalde in korte tijd met meer dan 40 procent. De accountant van Adecco sinds 2001 is Ernst en Young, nadat de vorige accountant Andersen in opspraak was gekomen door het Enronschandaal. Adecco ontstond in 1996, toen het Franse Ecco het Zwitserse Adia overnam. In 2000 kocht Adecco zijn Amerikaanse branchegenoot Olsten. 'Ze zijn agressief in de markt', zegt een analist, 'en door hun grootte erg efficiënt.' In 2002 had het uitzendbedrijf een omzet van 16 miljard en een winst van 226 miljoen euro. De Nederlandse uitzendbedrijven Randstad en Vedior lieten gisteren snel weten dat bij hen geen boekhoudproblemen spelen (NRC, Volkskrant, Telegraaf 12, 13 jan 2004).

Rompslomp met btw kost Amsterdam 40 miljoen - Het BTW-Compensatiefonds, dat oneerlijke concurrentie tussen overheidsbedrijven en commerciële bedrijven moet wegnemen, kost Amsterdam minstens 40 miljoen euro. Dat zegt VVD-wethouder Geert Dales. Sinds 1 januari 2003 moeten gemeenten btw in rekening brengen voor diensten die intern worden verricht, zoals het ophalen van huisvuil. Zo kunnen gemeenten offertes makkelijker vergelijken met die van private partijen. Via een omweg, het BTW-Compensatiefonds, krijgen gemeenten de btw weer terug. Maar het systeem is duur, zit vol onvoorziene complicaties, en brengt veel administratieve lasten met zich mee (Parool 14 jan 2004).

Ringtones - In 2003 is er voor 3,5 miljard dollar aan ringtones voor mobiele telefoons uitgegeven. Dat is 10 procent van de wereldwijde muziekmarkt (NRC 14 jan 2004).

De terreinwagen - Binnenkort staat hij op anderhalve parkeerplaats bij u in de straat. Hij is ontwikkeld uit de woestijnwagen die furore maakte tijdens de eerste Golfoorlog. Hij staat hoog op de wielen, is plomp, groot en breed en heeft tractorbanden. Eén model is vernoemd naar een berg in Colorado waar jaarlijks een ongeasfalteerde rally wordt verreden. Een breed Nederlands publiek meent dat het een Sport Utility Vehicle nodig heeft om de kinderen van school te halen en in het weekend mee naar het bos te rijden. 'De markt gaat zeker deze kant op', weet een vertegenwoordiger. Er is een model met een achterbalkon, zoals bij motorjachten. Britseen Franse politici willen het gebruik van terreinwagens in stedelijke gebieden aan banden leggen. De burgemeester van Londen noemde ouders die er hun kinderen mee naar school brengen 'idioten'. Dankzij de Beckhams is de pickup truck het nieuwste statussymbool. De verkopen zijn sinds 2000 verdubbeld. Behalve de toename van de SUV's, die een gemiddeld gewicht hebben van ongeveer 1900 kilo, is ook het aantal nog zwaardere auto's stevig gestegen. De afgelopen vier jaar zijn er vijftigduizend wagens bijgekomen in de gewichtsklasse 1651 tot 2451 kilo en meer. De auto's veroorzaken veel extra milieuvervuiling. Maar moeders wijzen op de grotere veiligheid. Maar de veiligheid van de één is de onveiligheid van de andere weggebruiker. 'Het is enorm egoïstisch. De een ontleent er groter zelfvertrouwen aan in de stedelijke jungle, maar de ander wordt er door geïntimideerd. Wandelaars, fietsers en andere automobilisten worden veelvuldig door deze tweeënhalve ton wegende gevaartes de kant in gedrukt'. Gebleken is dat bij botsingen tussen SUV's en gewone auto's drie maal zo veel doden vallen onder de tegenpartij. De RAC, de Britse ANWB, erkent dat een four-wheel drive niet de beste wagen voor de stad is maar vindt dat de autokeuze vrij moet zijn (Volkskrant 15 jan, 26 mei, 28 jul 2004). Nijmegen besloot een parkeerverbod in te stellen voor wagens breder dan 1,85 meter. 'De wagens worden bijna nooit voor zwaar terrein gebruikt. Het zijn statussymbolen', zegt Van Eck (GroenLinks). Hij is bezorgd over het extreem hoge benzineverbruik en de onveiligheid voor andere weggebruikers. Minister Peijs van Verkeer wil nu eerst een onderzoek naar de luxe terreinwagens. 'Een afleidingsmanoeuvre', zegt Van Eck, 'we kennen de feiten al.' Eigenaren van terreinwagens zijn woedend. 'Wij rijden beter omdat we hoger zitten en dus meer overzicht hebben', zegt de Algemene Nederlandse Vereniging van Terreinvoertuigen (ANVT). 'Het brandstofverbruik is hoog, maar er zijn genoeg personenauto's die ook veel benzine zuipen. Mensen denken dat we raggen met onze wagens. En volgens mij zijn ze jaloers', aldus de Land Rover Club (Volkskrant 21 okt 2004).

Gratis aandelen voor topmannen - Bestuurders en commissarissen van Nederlandse beursgenoteerde bedrijven hebben in 2003 voor ruim tien miljoen euro aandelen van hun eigen bedrijf cadeau gekregen. Daarnaast verkochten de topmannen eerder ontvangen of gekochte aandelen en opties ter waarde van 65 miljoen euro. De grote bedrijven uit de AEX-index kiezen sinds kort vaak voor gratis aandelen omdat opties door de sterk gedaalde beurskoersen vaak niets meer waard zijn. In 2003 gingen vier miljoen waardeloze opties in de prullenbak. Anders Moberg van Ahold kreeg vorig jaar een aandelenpakket van 1,5 miljoen euro. De bestuurders bleken in 2003 weinig geloof te hebben in hun eigen bedrijf. Ze verkochten voor 29 miljoen euro aan aandelen (Volkskrant 17 jan 2004).

Lijken voor kunst - De kunstenaar en hoogleraar pathologie Gunther von Hagens heeft lijken van geëxecuteerde Chinese gevangenen gebruikt voor zijn exposities van geprepareerde menselijke lichamen. In de Chinese kustplaats Dalian zijn 647 geconserveerde lichamen aangetroffen die tentoongesteld of doorverkocht zouden worden. Sommige lijken zouden afkomstig zijn uit nabijgelegen gevangenissen waar politieke gevangenen worden geëxecuteerd (Telegraaf 17 jan 2004).

Internet en software
• De handel in domeinnamen lijkt weer op te leven. Voor het eerst sinds de dotcom-crisis is een domeinnaam voor meer dan een miljoen dollar verkocht. Rick Schwartz, een bekende domeinnaamhandelaar uit Florida, verkocht zijn domeinnaam Men.com voor 1,3 miljoen dollar, dat hij in 1997 voor 15.000 dollar kocht. In de hoogtijdagen van internetbedrijven werd een aantal domeinnamen voor miljoenen verkocht. Zo ging Business.com eind 1999 voor 7,5 miljoen dollar over naar een andere eigenaar. Voor Loans.com werd in januari 2000 drie miljoen dollar neergeteld. De nieuwe eigenaar wil van Men.com, niet geheel verrassend, een portal voor mannen maken (webwereld.nl 29 dec 2003).
• Apple vraagt geld voor software die tot nu toe gratis was. Het gaat om programma's als iPhoto en iMovie, die samen met andere producten zijn gebundeld in het pakket iLife, 'omdat ze nauw met elkaar verweven zijn', aldus Apple. Twee jaar terug maakte Apple al een einde aan zijn gratis internetservice. Het gemopper over de inkapseling van iPhoto en iMovie is niet van de lucht op internet. Een drie jaar oude Mac is te zwak voor het gros van de toepassingen die op iLife zijn gebundeld (Volkskrant 14 jan 2004).
• Georganiseerde online criminelen dreigen goksites onbereikbaar te maken tijdens de populaire Super Bowl, het sportieve hoogtepunt in het American Football. De beheerders van de sites worden verzocht 'beschermingsgeld' te betalen. Doen ze dat niet dat zal de site met een aanval worden platgelegd. Een aantal kleinere bedrijven zou reeds voor de dreigementen zijn gezwicht. Een onbereikbare site kost de goksites een hoop geld. Sommige beheerders besluiten daarom maar in te gaan op de eisen van de afpersers (Telegraaf 31 jan 2004).
• Meer dan zestig bedrijven lonken naar internetters die losse liedjes kopen. Vier jaar na het knappen van de dotcom bubble, wordt het internet opnieuw toneel van een slachting onder aanbieders van digitale muziek. 'Ik heb sinds het uiteenspatten van de internetzeepbel niet zulke irrationele uitbundigheid gezien', grapte een analist. De muziekverkopers gedragen zich net als de beleggers die zich halverwege de jaren negentig als lemmingen in internetfondsen wierpen. Met muziek hebben de meeste nieuwkomers niets te maken. Vorige week opende Coca-Cola een winkel. Maar ook supermarktketen Wal-Mart en het Amerikaanse telecombedrijf Cable en Wireless gaan liedjes verkopen (Volkskrant 27 jan 2004).
• Analisten spreken van een 'nieuw tijdperk van internetadvertenties'. Enkele grote websites, waaronder msn.com en lycos.com, starten een proef met tv-reclame op internet, mogelijk dankzij een nieuwe techniek waarbij een reclamefilmpje onzichtbaar in de achtergrond wordt geladen. Zodra de gebruiker een nieuwe pagina aanklikt wordt het filmpje over de hele browserpagina getoond. Het kan niet door pop-upstoppers worden geweerd (webwereld.nl 20 jan 2004). Het kan nog irritanter. Net nu de nieuwe advertentietechnologie beschikbaar is en Microsoft heeft aangekondigd om een pop-upkiller in zijn nieuwste webbrowser in te bouwen, kondigden twee van de grootste reclameverkopers in Nederland aan dat ze pop-ups in de ban doen. Het reclamebedrijf WebAds gaat nu gebruik maken de nieuwe bewegende reclame-techniek (Volkskrant 18 feb 2004).
• 'Dit is een van de beste boeken die ik ooit heb gelezen', schrijft ene Nadine op Amazon.com. Door een fout bij het Canadese filiaal van de boekverkoper stonden de leken-recensenten met naam en toenaam op internet. Wat bleek? Veel auteurs - en niet eens de minsten - zien er geen been in om onder pseudoniem hun eigen werk of dat van bevriende schrijvers de hemel in te prijzen. Schrijver Dave Eggers werd betrapt op een loflied op het debuut van vriendin Heidi Julavits. Amazon spreekt van een 'betreurenswaardige fout'. Die betreft niet de tienduizenden nep-recensies op de website, maar de blunder die ze aan het licht bracht (Volkskrant 18 feb 2004).
• Virussen worden commercieel aantrekkelijk. Deze week doken meer dan vijfhonderd nieuwe virussen op en dat aantal zal vermoedelijk verder stijgen. Spamaanbieders gaan steeds vaker virusschrijvers betalen die virussen ontwikkelen met een minuscule mailserver (proxy) van waaruit spam verstuurd wordt (webwereld.nl 21 feb 2004).
• Iedere internetgebruiker kan de meest gezochte oorlogsmisdadiger van Europa neerschieten: de voormalige Bosnisch-Servische leider Radovan Karadzic. Hij verschijnt in een vizier tegen een achtergrond van bomen en rotsen. Het spel komt binnenkort op de markt (Telegraaf 12 mrt 2004).
• Startpagina trekt ten strijde tegen misleiding door aanbieders van harde porno. Het Amsterdams bedrijf Online Recreational Services biedt porno aan op 406 domeinnamen adressen die soms maar een puntje verschillen van die van de veel geraadpleegde Startpagina. Startpagina hanteert bijvoorbeeld scholen.pagina.nl terwijl scholenpagina.nl. naar een pornosite leidt (Nederlands Dagblad 15 mrt 2004). Zo blijkt de sites Sns-bank.nl (met streepje) te leiden naar een pornosite die probeert een dialer te installeren. Ook Rabobamk.nl (met een 'm'), leidt naar een pornosite. Het domein is dit jaar geregistreerd op naam van iemand uit Honolulu. De site ABN-AMBRO.com wordt geëxploiteerd door oplichters en de bezoekers van Abn-Ambro.nl komen terecht op een pagina van Geldadviseur.nl (webwereld.nl 13 aug 2004).
• Steeds meer oplichters sturen uit naam van een bank of internetveiling spamberichten met de bedoeling om creditcardnummers te achterhalen. Doorgaans doen de oplichters zich voor als een grote bank of e-commercesite. 'Het spijt ons u te moeten meedelen dat het telefoonnummer dat wij van u in de eBay-database hebben staan, niet klopt. Klik op onderstaande link om uw telefoonnummer in te vullen.' Deze praktijk heet 'phishing'. In totaal waren er in februari 282 'phishing'-aanvallen, een toename van 60 procent in vergelijking met januari. De oplichters lijken steeds professioneler te werk te gaan. Zo worden de webpagina's waarnaar de oplichtersmailtjes verwijzen, steeds slimmer in elkaar gezet. De 'phishers' richten zich met name op Amerikaanse sites. In januari werd de Postbank getroffen door deze vorm van e-mailfraude. De oplichters achter 'service@postbank.nl' stuurden een verzoek enkele gegevens van de rekeninghouder de verifiëren (webwereld.nl 22 mrt 2004). Het aantal mailtjes van oplichters die proberen wachtwoorden en creditcardnummers van de ontvangers te ontfutselen, is explosief gestegen (webwereld.nl 20 apr 2004).
• Spim, een nieuwe vorm van spam, rukt op. Deze vorm van ongewenste reclame, voornamelijk gericht op porno, teistert gebruikers van berichtensystemen als MSN Messenger of Yahoo, maar kan ook binnenkomen via de mobiele telefoon. De berichten worden automatisch verstuurd met speciaal daarvoor ontwikkelde software, die gebruik maakt van een zwakke plek in IM-programma's (Telegraaf 29 mrt 2004).
• Internetgoeroes verzamelen zich in New York voor de jaarlijkse WWW-conferentie anno 2004. Partijen als IBM, Microsoft en Amazon kijken zeer nauwgezet naar technieken waarbij persoonlijke gegevens kunnen worden geregistreerd op het web. Het web als persoonlijk geheugen. Dat diezelfde mogelijkheden de privacy-bescherming en controle in gevaar kunnen brengen, dat begrijpen ze. Maar, 'dat zijn discussies voor volgende conferenties' (Telegraaf 21 mei 2004).
• De Amerikaanse anti-spamwetgeving is al enige tijd in werking, maar heeft geen effect. De hoeveelheid spam neemt alleen maar toe (webwereld.nl 22 mei 2004).
• Het Amerikaans bedrijf Rampell Software heeft een e-mailprogramma gemaakt waarmee, zonder dat de ontvanger het merkt, een ontvangstbevestiging wordt verstuurd (webwereld 24 mei 2004).
• Microsoft heeft 12,75 miljoen dollar aan browsermaker Opera betaald om een rechtszaak te voorkomen over het ongemak dat sommige Opera-gebruikers ondervinden bij het bezoek van de MSN-site. Microsoft zou Opera-gebruikers met opzet een andere (slechte) lay-out voorschotelen dan mensen die gebruikmaken van Internet Explorer (webwereld.nl 24 mei 2004). In 2001 protesteerde de bedenker van het wereldwijde web, Tim Berners-Lee, tegen de beslissing van Microsoft om MSN.com niet toegankelijk te maken voor gebruikers van alternatieve browsers als Opera, Mozilla en HotJava en Netscape. Microsoft hield zich niet aan de door het World Wide Web Consortium (W3C) opgestelde webstandaarden, dit terwijl het verklaarde dat MSN en de Internet Explorer juist het dichtst in de buurt blijven van die standaarden. Berners-Lee pleitte voor wetgeving die moest voorkomen dat Microsoft eigen nieuwe standaarden kan opleggen door misbruik te maken van zijn marktpositie. 'Er was een tijd dat ik geloofde dat het belang van internet als een onafhankelijk medium verleidelijk genoeg zou zijn om de openheid zeker te stellen', zei Berners-Lee. 'De laatste ontwikkelingen laten zien dat dat niet het geval is' (webwereld 2001).
• De vorige week gelanceerde testversie van Yahoo’s nieuwste toolbar detecteert lang niet alle spyware. Adware van bedrijven waarmee Yahoo een zakelijke relatie heeft wordt gewoon doorgelaten. Onder adware vallen de programma's van het beruchte Claria (Telegraaf 3 jun 2004).
• Beveiligingsgigant Network Associates heeft een patent gekregen op een combinatie van technieken om spam tegen te gaan (Telegraaf 4 jun 2004).
• Er zijn weer lekken ontdekt in de Internet Explorer van Microsoft. Het eerste lek maakt het mogelijk om wachtwoorden te stelen. Een tweede lek wordt gebruikt om op afstand programma's te laten draaien en het derde lek zorgt dat gebruikers naar nep-sites worden gestuurd. De Nederlander Jelmer Kuperus kwam de fouten op het spoor toen hij belaagd werd door reclames van een advertentiebureau dat bezig was om de 'kijkcijfers' op te krikken. Als de computer eenmaal is overgenomen, kan er alles mee worden gedaan, bijvoorbeeld het installeren van een keylogger die toetsaanslagen verzendt. Een beveiligingsbureau adviseert om andere webbrowsers dan die van Microsoft te gebruiken: 'De lekken samen vormen een gevaarlijke bedreiging. Zeker nu hackers ze al gebruiken, terwijl Microsoft ze niet kent' (Parool 15 jun 2004).
• Met wachtwoorden en rekeningnummers die via e-mailfraude en spyware zijn ontfutseld worden op grote schaal bankrekeningen geplunderd. Naar schatting zijn het afgelopen jaar twee miljoen Amerikanen het slachtoffer geworden van een dergelijke vorm van fraude waarbij 2,4 miljard dollar is gestolen. Door simpelweg op een popup te klikken, kan een internetter onbewust al spyware installeren die het surfgedrag monitort en de inloggegevens voor internetbankieren verzamelt (webwereld 17 jun 2004).
• Blinde internetters hebben extra last van spam. De software die de tekst naar gesproken woord vertaalt bestookt hen met aanbiedingen voor viagra, penisvergrotingen en afslankmiddelen. Blinden kunnen de emails niet snel met de ogen scannen en elke email moet worden gehoord. Er kan een belangrijk mailtje tussen zitten. Vooralsnog is er geen sluitende oplossing voor het probleem (Telegraaf 22 jun 2004).
• In tienduizenden berichten in nieuwsgroepen wordt verwezen naar een video waaruit zou blijken dat de onthoofde Amerikaan Nick Berg leeft. "Al-Jazeera heeft een video vrijgegeven van de zogenaamd onthoofde gevangene." Wie naar het opgegeven adres gaat om de video te bekijken, haalt echter een Trojaans paard binnen. Dezelfde trojan werd vorige maand verspreid via berichten dat Osama bin Laden en Arnold Schwarzenegger zelfmoord zouden hebben gepleegd (webwereld.nl 4 aug 2004).
• Er is een probleem voor voor mensen die hun computer willen beveiligen. Om dit voor elkaar te krijgen, moeten gebruikers het internet op om beveiligingssoftware en patches te downloaden en te installeren. Echter, de tijd waarin een onbeschermde computer die aan het internet hangt, onbesmet blijft, wordt steeds korter. Gemiddeld kan een pc binnen 20 minuten worden aangevallen en geïnfecteerd. Die tijd is te kort om patches op te halen. Een jaar geleden bedroeg de 'overlevingstijd' nog gemiddeld veertig minuten (webwereld.nl 18 aug 2004).
• Het aantal klachten over e-mails met kinderporno is dramatisch gestegen. Vooral vanuit Oost-Europa en Azië wordt van alles aangeboden. Het meisje is ongeveer 6 jaar oud en draagt een brilletje. Haar gezicht is duidelijk herkenbaar. Het hoofd van de man die in haar mond ejaculeert is niet te zien. Dit beeld verschijnt op het scherm zodra de spam wordt geopend. Tienduizenden ontvingen het mailtje vanuit Korea. De verzender adverteert voor videobanden met kinderporno voor vijfhonderd dollar per stuk. Het misbruik neemt steeds extremere vormen aan. Het gaat niet om blootfoto's, maar om anale seks met baby's. Zo'n 65 procent van het materiaal op internet betreft 'nieuwe kinderen'. Vooral in nieuwsgroepen wordt nieuwe kinderporno aangeboden. Vaak is de vader, een oom of een kennis van de familie betrokken. Pedoseksuelen duiken ook op als 'digitale kinderlokkers' in chatrooms. Ze delen hun kinderporno via het muziekuitwisselingsprogramma Kazaa. Sommigen die denken een liedje te downloaden, krijgen dan een kinderpornofilm. Kinderporno is niet te stoppen. Het is erg vervelend voor de slachtoffers. Een foto op internet blijft eeuwig bestaan (Volkskrant 4 aug 2004).
• Een perfecte kopie van de internetsite van de BBC heeft vrijdagavond de moord op de Zweedse koning Karel Gustaaf gemeld. 'Dit gaat alle perken te buiten', zegt een woordvoerder van het Zweedse koningshuis. Om de boodschap geloofwaardig te maken, vermeldde de nep-site ook nieuws over de situatie in Najaf en over de Olympische Spelen (Telegraaf 23 aug 2004).
• Geld blijkt de belangrijkste drijfveer bij de vermenging van spam en virussen. De zogenaamde script kiddies bundelen daarbij steeds vaker hun krachten met spammers. De eerste zes maanden van dit jaar werden gedomineerd door gecombineerd gebruik van verschillende methoden om e-mailbeveiliging te doorbreken. Financieel gewin was hierbij de belangrijkste drijfveer. De achtergronden van virussen en spam zijn aanzienlijk zijn veranderd. Zogenoemde 'script kiddies' die virussen schrijven, bundelen de krachten met spammers om gezamenlijk geavanceerde spamaanvallen te lanceren. Ruim 63 procent van alle e-mails tijdens het eerste halfjaar was spam. Een jaar geleden was dat nog slechts 38 procent en in 2002 zelfs maar 1,5 procent. De grenzen tussen virussen en spam vervagen. De meeste virussen kunnen spam verspreiden. Ook zijn spammers gebruik gaan maken van spyware om aangepaste spam naar verschillende slachtoffers te sturen (webwereld.nl 19 auag 2004). Steeds vaker betalen spammende bedrijven de makers van computervirussen in ruil voor 'zendtijd' op besmette computers die op afstand door worden aangestuurd. Door hun reclame-mail te verzenden vanaf andere pc's voorkomt een spammer dat zijn eigen computer wordt getraceerd. Nietswetende gebruikers worden door providers in de ban gedaan. Sindskort circuleren er lijsten op internet waarin prijzen staan voor het inhuren van zombie-pc's. Chatrooms op internet zijn uitgegroeid tot spam-supermarktenbenaderen waar virusmakers en spammers elkaar benaderen (Volkskrant 24 aug 2004).
• Via internetveilingen als Marktplaats.nl en Ebay wordt volop gehandeld in afslankpillen met de gevaarlijke stof ephedra. Ook worden de pillen, die in Nederland alleen op doktersrecept verkrijgbaar zijn, verkocht bij veel sportscholen en vitamineshops. Ephedra vergroot de kans op een hartinfarct, beroerte of psychose (Parool 24 aug 2004).

Google
• De populaire internetzoekmachine Google biedt betalende adverteerders sinds kort een hogere vermelding in de zoekresultaten, een systeem dat volgens critici de deur wagenwijd openzet voor oneerlijk zakendoen. Ooit maakte Google naam met het selecteren van relevante websites zonder commerciële bijbedoelingen. Bij de meeste andere commerciële zoekmachines worden resultaten gerangschikt naar de hoogste betaler. Betaalsystemen voor adverteerders staan volgens consumentenorganisaties gelijk aan oneerlijk adverteren. Diverse organisaties hebben daarom vorig jaar een klacht ingediend bij de toezichthouder, de federale handelscommissie (FTC), die echter nog niet heeft gereageerd (Telegraaf 20 feb 2002).
• Google gaat naar de beurs. Volgens ingewijden kan de beursgang vijftien tot twintig miljard dollar opleveren. Google bleef tijdens de internethype strak in particuliere handen, omdat het bedrijf zich niet wilde associëren met de vele zwaar verliesgevende internetbedrijven die toen naar de beurs gingen. Met een online-veiling wil het bedrijf voorkomen dat een vaste koers voor de aandelen moet worden vastgesteld. Potentiële beleggers kunnen bieden op een aandeel Google, waardoor de aankoopprijs per aandeel kan variëren (Parool 25 okt 2003).
• Google Inc., het bedrijf dat de grootste zoekmachine op internet bezit, is boos op Booble, een zoekmachine voor pornografisch materiaal. Volgens de advocaten van Google lijken de naam en opmaak van Booble te sterk op Google. Booble zegt dat het slechts gebruik maakt van zijn legitiem recht op parodie (Volkskrant 31 jan 2004).
• Google kondigt een gratis postbus aan voor e-mail met een opslagruime van een gigabyte. Google zal de mailberichten, die voor eeuwig worden opgeslagen en door gebruikers niet verwijderd kunnen worden, op trefwoorden 'scannen' om gebruikers te bestoken met advertenties. Kritici speken van een brutale schending van de privacy (Volkskrant 10 apr 2004), in strijd met de wet- en regelgeving in Europa en elders in de wereld. Google zegt dat de elektronische post zal worden gecheckt door computers en niet door mensen, maar ook dit mag volgens de diverse privacyorganisaties niet (Telegraaf 20 apr 2004). Google ligt de laatste tijd vaker onder vuur. Eerder dit jaar rezen er ook privacybezwaren rondom de nieuwe dienst Orkut, in bezit van Google, een in korte tijd zeer populair geworden sociaal netwerk. Orkut wil alles van je weten. Ieder Orkut-lid heeft een persoonlijk profiel. Bij het aanmelden wordt het nieuwe lid het hemd van het lijf gevraagd. Naam, leeftijd, woonplaats, burgerlijke staat, seksuele voorkeur, ras, religie, beroep, kinderen en nog veel meer. Bijna niemand begrijpt in het begin dat antwoord op al deze vragen niet verplicht is. De meeste nieuwe leden beginnen braaf overal antwoord op te geven. Google kent zijn klanten niet en zegt niets te willen doen met de gegevens van Orkut-gebruikers, maar niemand weet wat het bedrijf over een halfjaar of een jaar zal doen als het een slimme toepassing heeft bedacht om de persoonsgegevens van Orkutters te vermarkten. De Amerikaanse wetgeving biedt bedrijven veel speelruimte om persoonsgegevens van klanten te bewerken en verkopen. Een combinatie van Gmail (met gerichte advertenties) en Orkut (waar zeer veel persoonlijke informatie vandaan kan worden gehaald) wordt door sommigen als potentieel groot gevaar gezien (Gereformeerd Dagblad ? 9, NRC 26 apr 2004). Ook het plan om de advertenties bij e-mails via cookies te koppelen aan het surfgedrag van gebruikers is veel privacygroepen in het verkeerde keelgat geschoten (webwereld.nl 14 apr 2004).
• Zowel Google als Yahoo introduceren een optie voor lokaal adverteren. Daarbij kunnen bedrijven reclamelinks kopen die alleen te zien zijn als de internetter zich in een bepaalde regio of postcode bevindt. Google en Yahoo introduceerden vorige maand al kort na elkaar al 'lokaal zoeken', waarbij de internetter alleen verwijzingen te zien krijgt naar lokale informatie. Zo worden advertentietarieven aantrekkelijk voor plaatselijke adverteerders. Om meer reclamedollars binnen te krijgen heeft Google ook besloten om de beperkingen op te heffen op merknamen. Om juridisch gehakketak te voorkomen was het voor bedrijven tot nu toe verboden om advertentieruimte te kopen op de naam van concurrenten. Het is een 'oorlogsverklaring' aan de bekende merken, zegt een jurist (Volkskrant 16 apr 2004).
• Google bezit niet de kern van Google. Het gaat om het patent voor de Pageranking. Oprichters Sergey Brin en Larry Page mogen dit systeem slechts tot 2011 exclusief gebruiken. Daarna staat het de Universiteit van Stanford vrij om de techniek ook aan anderen te verkopen (voelspriet.nl/google). In oktober vorig jaar betaalde Google voor een verlenging van het exclusieve gebruik van de techniek tot 2011. Daarna mag Stanford PageRank ook aan andere partijen verkopen. Het toont wel aan op wat voor smalle basis de beleggersmanie rond Google is gebouwd. Uit de prospectus blijkt dat medewerkers konden knoeien met het advertentiesysteem van Google. De zoekmachine zet tegen betaling verwijzingen naar adverteerders bij de zoekresultaten, in de vorm van 'gesponsorde links'. Dat systeem was intern niet afgeschermd: het personeel kon er eenvoudig en gratis zijn eigen advertenties tussen zetten (Volkskrant 6 mei 2004).
• Het is lang geleden dat een beursgang zoveel aandacht trok. De oprichters van Google, Sergey Brin en Larry Page zullen binnenkort multimiljardair zijn. Naast de twee oprichters zijn de twee durfinvesteerders Kleiner Perkins en Sequoia Capital twee grote aandeelhouders met elk bijna 10 procent. Verder bezit Google-topman Eric Schmidt 6 procent van de aandelen. Onder de aandeelhouders zijn bekende Amerikanen als golfer Tiger Woods en oud-minister van Buitenlandse Zaken Henry Kissinger. Roel Pieper is voor zover bekend de enige Nederlandse aandeelhouder. Het bedrijf dat als tweemansonderneminkje begon, is uitgegroeid tot een multinational met bijna tweeduizend werknemers, ondergebracht in een kantorencomplex in Mountain View, Californië. De totale waarde wordt geschat op twintig tot dertig miljard dollar en zelfs meer. Door de beursnotering zal de druk op Google alleen maar toenemen. Sommigen vrezen een nieuwe zeepbel. Door een kleine tien procent van zijn aandelen op Wall Street te noteren hoopt Googble de concurrentie op afstand te houden. De oorlogskas van Google is vooral bedoeld voor nieuwe toepassingen zoals de onlangs geïntroduceeerde zoekmachine waarmee op mobiele telefoons in catalogussen gezocht kan worden, of de plannen voor een gratis e-maildienst. De omzet van bijna een miljard dollar boekt Google vooral door de verkoop van advertenties. Bij het zoekbedrijf strijden meer dan 150 duizend adverteerders om een plekje bovenaan de lijst met treffers. Door de enorme reikwijdte is Google gauw het mikpunt van kritiek. Bijna elke maand schudt het bedrijf zijn PageRank-formule op, tot groot verdriet van websites die dankzij manipulatie van gegevens een onverdiende plaats op de lijst van zoekresultaten krijgen. Zo'n Google-dans kan ze in één klap beroven van al hun bezoek én inkomsten. Sommige handelspraktijken van de zoekmachine zijn juridisch kwetsbaar. Het merkenrecht is een mijnenveld voor Google. Omstreden is ook dat Google niet meer verwijst naar websites waarop aangepaste versies van Kazaa staan. Om die censuur werd gevraagd door de uitbater van Kazaa. In China en Europa kuist de zoekmachine sommige verwijzingen, naar nazi-memorabilia, racistische pamfletten en kinderporno. Jarenlang kon Google geen kwaad doen bij de snel groeiende groep enthousiaste gebruikers. De zoekresulaten kwamen snel en deugden. De vernieuwende Pagerank-technologie legde Google geen windeieren. Nieuwe diensten, zoals de Google toolbar en het doorzoeken van nieuwssites en usenet, werden met gejuich ontvangen. Critici waren er nauwelijks. Een uitzondering was Daniel Brandt, beheerder van de site Google-watch. Brandt maakt zich al geruime tijd zorgen over de macht en het privacybeleid van Google. Volgens Brandt is de zo geroemde PageRank-technologie 'ondemocratisch': bekende sites worden er alleen maar bekender door, terwijl onbekende sites geen schijn van kans maken. Ook de privacy van internetgebruikers is bij Google niet in goede handen, meent Brandt. Het bedrijf verzamelt veel te veel informatie over wat een internetgebruiker allemaal via Google zoekt. En de zoekmachine zou al deze gegevens wel eens kunnen doorspelen aan een opsporingsinstantie. Of erger. De laatste tijd krijgt Brandt meer bijval. Er wordt steeds vaker geklaagd over de zoekresultaten. Omdat Google de populairste zoekmachine is, komen er steeds meer trucs om zoekresultaten van Google te beïnvloeden. Steeds vaker zie je volstrekte onzin in de zoekresultaten staan. Ook het 'sympathieke' imago van Google is aan slijtage onderhevig. De recente plannen voor de e-maildienst Gmail leidden tot internationaal protest. De privacyproblemen rond Gmail zijn illustratief voor de spagaat waarin Google terecht dreigt te komen. Behalve met zijn gebruikers moet het internetbedrijf namelijk ook steeds meer rekening houden met de aandeelhouders. De beursgang zal de spanning tussen deze twee groepen alleen maar verder aanwakkeren. Het risico bestaat dat de resultaten zullen tegenvallen en de aandeelhouders gaan muiten. De tijden van de dotcom-zeepbel lijken daarmee weer helemaal terug van weggeweest. Beleggers gaan ervan uit dat de winsten van Google de komende jaren snel zullen stijgen. De druk op Google om die verwachting waar te maken, zal enorm zijn. Ondertussen werkt Microsoft aan een eigen zoektechnologie die moet wedijveren met die van Google. Microsoft heeft daarbij het voordeel dat het de markt voor besturingssystemen al in handen heeft (NRC, Volkskrant, Parool, webwereld 30 apr - 3 mei 2004).

Schiphol (vervolg van 2003)
• Gemeenten in de omgeving van Schiphol zijn kwaad omdat de geluidsnormen rondom de luchthaven opnieuw worden opgerekt. Ook werden zij niet geïnformeerd over de zeven vliegtuigincidenten die tussen 7 november 4 januari ontstonden als gevolg van het intensief gebruik van de parallel gelegen Polderbaan en Zwanenburgbaan. Schiphol heeft de staatssecretaris gemeld 'tijdelijk' in de knel te raken met de bestaande geluidsnormen vanwege een mogelijk veiligheidsrisico en heeft de vertrekroutes zonder overleg veranderd. Het gevolg is dat de geluidsnormen worden overschreden. Jaap Kroon, de huidige burgemeester van Uitgeest, zag in zijn vorige baan als wethouder van de Haarlemmermeer de groei van Schiphol nog zitten. Nu hij dagelijks overspoeld wordt met de klachten van bewoners, heeft de burgemeester spijt en voelt hij zich machteloos. Wat er zich boven zijn gemeente heeft afgespeeld, weet hij niet en nadere informatie blijft uit. Bewoners hadden hem benaderd over 'merkwaardige capriolen' in de lucht. Vliegtuigen zouden elkaar maar net aan hebben kunnen ontwijken. 'De regels zullen wel weer worden aangepast' (Volkskrant 21, 22 jan 2004).
• De financiering van de Polderbaan op Schiphol door de Europese Investeringsbank (EIB) was overbodig en onrechtmatig en zou in strijd zijn het eigen beleid van de bank rond duurzame ontwikkeling en klimaatbeheersing. Dat zegt Milieudefensie. De EIB heeft geen winstoogmerk en leent tegen lage tarieven geld aan bedrijven die niet op andere manier aan geld kunnen komen. Milieudefensie denkt dat het 'rijke Schiphol' op een andere manier aan geld had kunnen komen. De EIB is zich van geen kwaad bewust: 'Wij hebben als primaire taak de economische ontwikkeling van regio's te ondersteunen en daar valt de luchtvaart ook onder.' De EIB investeerde in de periode 1998 tot 2002 bijna acht miljard euro in de luchtvaart (Volkskrant 21 jan 2004).
• In de Tweede Kamer bestaat vrijwel geen draagvlak meer voor de huidige luchtvaartwet, die amper een jaar oud is. In navolging van de linkse oppositie en D66 vindt nu ook de VVD de huidige regels 'niet langer werkbaar'. VVD-staatssecretaris van Verkeer Melanie Schultz wil een nieuwe wet maken, die minder streng de routes vastlegt die vliegtuigen volgen. Sommige kamerleden vrezen nu dat het Schultz er om te doen is Schiphol meer ruimte te geven. Wijnand Duyvendak (GroenLinks): 'De staatssecretaris wil Schiphol maar laten doorgroeien. Dat is het echte probleem, niet de onwerkbaarheid van de bestaande wet' (Parool 26 jan 2004).
• Bijna de helft van de geïsoleerde woningen rond Schiphol voldoet niet aan de normen voor geluidhinder. De kosten van het isolatieproject dreigen hierdoor nog verder te stijgen. 'Er is veel klunswerk geleverd', zegt PvdA-kamerlid Diederik Samsom. De VVD wil weten hoe het mogelijk is dat de door de bouwers gehanteerde tarieven dertig procent boven de marktprijzen liggen (Parool 25 feb 2004).
• Minister Zalm (Financiën) verwacht een snelle privatisering van de luchthaven Schiphol. Volgens hem zijn er daartegen alleen bezwaren in de Kamer bezwaren, maar niet in het kabinet (Volkskrant 8 mrt 2004). Eerder waarschuwde Schiphol-topman Cerfontaine dat de luchthaven de concurrentieslag om de Europese luchthavens dreigde te verliezen, zolang het geen toestemming heeft om naar de beurs te gaan (Parool 19 feb 2004).
• Ren Post en Jasper van Lieshout van de stichting Geluidsnet bedachten een systeem dat het vliegtuiglawaai meet en online zichtbaar maakt bij 23 huishoudens in Castricum, Limmen, Spaarndam, Uitgeest en Assendelft. Uit voorlopige gegevens van de stichting Geluidsnet blijkt dat pieken van 90 decibel geen uitzondering zijn. En dan gaat het nog maar om metingen in gebieden die ver van Schiphol verwijderd zijn. Over het meten van geluid rond Schiphol heerst al jaren onduidelijkheid. Het is 'een technocratisch en bureaucratisch moeras' en met de opening van de Polderbaan is de kwestie nog gecompliceerder geworden. Want in de zogeheten dubbeldoelstelling was bedacht dat meer vliegverkeer juist tot minder gebulder zou leiden. 'Alleen weet niemand precies of echt minder mensen last hebben. Er wordt meer geklaagd dan ooit in de regio, terwijl echte metingen uitblijven. En dat zijn wij nu maar gaan doen', zegt Post (Volkskrant 30 apr 2004). Amsterdam, Haarlemmermeer, Haarlem en Zaanstad twijfelen aan de betrouwbaarheid van de geluidsmetingen rond de luchthaven. Om die reden willen ze in zee gaan met Geluidsnet en meebetalen aan de meetpunten. Schiphol reageert sceptisch op het succes van Geluidsnet en denkt dat de resultaten 'nog steeds betwistbaar' zullen blijven. 'Nergens blijkt of de overlast veroorzaakt wordt door een brommer of een vliegtuig. Dat die stichting denkt dat allemaal wel te weten, moet nog maar blijken'(Volkskrant 26 jul 2004).
• De privatisering van Schiphol wordt op de lange baan geschoven. Het kabinet, vooral het CDA, vreest de een minder goede controle op naleving van de milieuregels. Het kabinetsbesluit is een teleurstelling voor Schiphol-directeur Cerfontaine die aandrong privatisering om te kunnen investeren in het buitenland (Volkskrant 24 jun 2004).
• De langverwachte privatisering van Schiphol kan doorgaan. Om aan de bezwaren van CDA en D66 tegemoet te komen, hebben de bewindslieden een compromis uitgewerkt. De VVD, die zich beroept op het regeerakkoord, wil een deel van het Staatsbelang van 75 procent verkopen (Telegraaf 1 jul 2004).
• Het project waarbij duizenden woningen rondom Schiphol zijn geïsoleerd, is een puinhoop. De kosten zijn honderden miljoenen euro's meer dan gepland. Geen van de verantwoordelijke bewindslieden (Schultz, Netelenbos) wist de kostenoverschrijding een halt toe te roepen. De Algemene Rekenkamer heeft ongekend harde kritiek op het ministerie, met name over de 'onrechtmatigheid' van het project. Zo is ingenieursbedrijf Arcadis zonder de wettelijk voorgeschreven Europese aanbesteding door Rijkswaterstaat ingehuurd om de klus te klaren. En aannemers kregen zomaar het meerwerk toegeschoven. Het is onvoldoende duidelijk waar al het geld voor het grootste isolatieprogramma van Europa aan is uitgegeven. In 1984 werd begonnen met ruim vierduizend woningen. In 1997 volgde Geluidsisolatie Schiphol fase twee: zo'n zeventienduizend woningen in 32 woonkernen moesten worden geïsoleerd. Aanvankelijk beheerde Schiphol het project; later werd het overgenomen door Progis, een projectorganisatie van het ministerie van Verkeer en Waterstaat. Met het oplopen van de kosten werd het aantal geïsoleerde woningen echter steeds kleiner. Schiphol zal blijven groeien, maar omwonenden moeten echter zo veel mogelijk gevrijwaard blijven van vliegtuighinder. Een dubbeldoelstelling heet dat. Onmogelijk, zeggen veel omwonenden, zeker na de opening van de Polderbaan. Sindsdien is het aantal klachten naar recordhoogte gestegen, nu ook over onbeschofte aannemers, slecht geïsoleerde huizen, niet nagekomen afspraken en torenhoge rekeningen voor bewoners die niet om het vliegtuiglawaai hadden gevraagd. Schiphol, het ministerie van Verkeer en Waterstaat, bouwbedrijven en bewoners liggen met elkaar in de clinch. Er zijn vermoedens van fraude. En de Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa) bekijkt of de betrokken bouwbedrijven geen illegale prijsafspraken hebben gemaakt. Wie draait erop voor de half miljard euro aan extra kosten? Het ministerie vindt dat de luchtvaartsector verantwoordelijk is, de sector wil daarvan niets weten (Volkskrant 31 jul 2004).
• Gevoelshinder - Omwonenden van Schiphol moeten samen met de luchtvaartsector kunnen beslissen over het terugdringen van geluidshinder. Het nemen van maatregelen moet niet worden overgelaten aan het rijk. Daartoe zou een Luchtschap kunnen worden opgericht, een nieuwe publiekrechtelijke organisatie waarin bewoners zich rechtstreeks laten kiezen in het bestuur. Dat adviseert een denktank onder leiding van Pieter Jan Stallen, hoogleraar geluidshinder te Leiden. Het advies 'Fundering in de Regio' moet een bijdrage leveren aan reductie van ervaren hinder: 'Hinder van vliegtuiglawaai wordt slechts voor een deel bepaald door de meetbare decibellen. Een grote rol spelen daarnaast sociale en psychologische factoren, vooral het gevoel van machteloosheid en frustratie bij de omwonenden.' Volgens Stallen is er een discrepantie tussen beleid en ervaren hinder: 'Schiphol geeft meer geld uit aan het bestrijden van de effecten van geluidsbelasting dan alle andere luchthavens op de wereld bij elkaar. Desondanks wordt er nergens zoveel geklaagd' (NRC 24 sep 2004).
• Minister Dekker van VROM gaat bekijken of het voorgenomen bouwverbod rond Schiphol moet worden aangepast. Om Schiphol optimaal te laten groeien wil het kabinet geen nieuwbouw toestaan binnen de zogenoemde 20Ke-geluidszone rond de luchthaven en het gebied dat daar direct aan grenst. Het bouwverbod rond Schiphol is vastgelegd in de nota Ruimte, die Dekker voor de zomer heeft gepresenteerd. De minister zei woensdag dat ze in elk geval keihard vasthoudt aan een bouwverbod binnen de geluidszone. Het gebied dat daar direct aan grenst, staat nu ter discussie. Dekker wil precies weten welke gemeenten er problemen mee hebben. De minister bezocht woensdag in Haarlemmermeer een mogelijke bouwlocatie ten westen van Hoofddorp. Daar is ruimte voor zo'n 8000 nieuwe woningen. De Haarlemmermeerse wethouder van Ruimtelijke Ordening (VVD) was opgetogen over de uitlatingen van de minister. Ook andere Tweede-Kamerleden hebben zich bij een een rondtoer door Haarlemmermeer tegen een al te streng bouwverbod uitgesproken (Volkskrant 13 okt 2004).
• Vliegtuigen die vertrekken vanaf Airport Eelde vliegen vanaf 25 november niet meer over Norg. Na klachten over lawaai van inwoners van het Drentse dorp is besloten de vliegroute in zuidelijke richting aan te passen.(Telegraaf 2 nov 2004).
• De kans is groot dat Schiphol dit jaar de geluidsnormen overschrijdt. Uit veiligheidsoverwegingen werden de vertrekroutes vanaf de Polderbaan en Zwanenburgbaan voor de derde keer tijdelijk aangepast. Hierdoor zullen Lijnden en Badhoevedorp veel meer last ondervinden van geluidshinder. Ook Amsterdam-West krijgt meer overlast van vliegtuigen te verduren. Spaarndam, Zwanenburg en Halfweg worden daarentegen iets ontlast (Parool 19 okt, Volkskrant 16 nov 2004).

Arme landen - De secretaris-generaal van de VN, Kofi Annan, heeft vrijdag gewaarschuwd dat de internationale veiligheidssituatie ertoe kan leiden dat de wereld volgens de 'wetten van de jungle' wordt geregeerd. Ook pleitte hij ervoor een eind te maken aan de oneerlijke handelsverhoudingen in de wereld. 'Landbouwsubsidies belemmeren de toegang van arme landen tot de wereldmarkt' (Volkskrant 24 jan 2004).

Wapenembargo China op de helling - De EU onderhandelt over opheffing van het wapenembargo tegen China. Frankrijk en Duitsland en het Nederlands kabinet zijn voor de opheffing. Een meerderheid in de Tweede Kamer en mensenrechtenorganisaties willen het wapenembargo handhaven. Het dateert van 1989, toen de communistische machthebbers in Beijing met veel geweld een democratiseringsbeweging van studenten onderdrukten. Volgens Amnesty gaat China door met systematische schendingen van mensenrechten. China zal op termijn de tweede economie ter wereld zijn. Het Chinese leger moderniseert in een snel tempo en heeft lucratieve orders in de aanbieding (Telegraaf 26, Volkskrant 27 jan 2004). Premier Jan Peter Balkenende kondigde aan dat Nederland de tijd rijp acht om China tegemoet te komen. De economische betrekkingen met China worden steeds beter en Balkenende vreest de 'gevolgen voor de handelsrelatie met China'. Werkgeversorganisatie VNO-NCW is blij met het kabinetsbesluit en noemt de opheffing van het wapenembargo 'verstandig en realistisch'. Mede met het oog op het komend EU-voorzitterschap van Nederland wil Balkenende de lidstaten niet onnodig in de gordijnen jagen. Bovendien zijn volgens de premier de mensenrechten in China de laatste jaren iets verbeterd. Amnesty, PvdA, VVD, D66 en SP weerspreken dat en wijzen op een motie van de SP die eind vorig jaar unaniem werd aangenomen waarin staat dat het embargo gehandhaafd moet worden. Anderhalve week geleden drong de Kamer nog eens aan op uitvoering van deze motie (Telegraaf 30, Parool 31 jan 2004).

Bezittingen oud-Ahold-bestuurder bij echtgenote - Michiel Meurs, voormalig financieel topman van Ahold die gedwongen werd te vertrekken, heeft zijn huis en zijn nieuwe bedrijf op naam van zijn vrouw gezet, met wie hij 'buiten elke gemeenschap van goederen' is getrouwd. Meurs wil niet zeggen of hij dit heeft gedaan uit angst voor eventuele schadeclaims vanwege de boekhoudfraude. Ook richtte hij een eigen bedrijf op: AMM Management. Meurs is enig bestuurder. Zijn vrouw is - via een getrapte constructie - enig aandeelhouder. Het bedrijf houdt zich bezig met financieel advies. Meurs geeft geen commentaar en praat niet met de pers. Voor de de rechtbank kon hij zich weinig herinneren van de overname van het Argentijnse Ekono door Ahold, waarover het verhoor gaat. Zijn antwoorden aan rechter-commissaris Flipse waren weifelend en warrig. De advocaat van de tegenpartij sprak na afloop van 'ontwijkend gedrag'. De voormalige eigenaar van supermarktketen Ekono beweert 45 miljoen dollar tegoed te hebben van Ahold (Volkskrant 27 jan 2004).

Nieuwe apartheid - Andile Mazwai (32) is rijk. Hij woont in een roze villa en is aandelenhandelaar op de beurs in Johannesburg: 'Gelukkig zijn de meeste mensen hebberig. Als je geld voor ze verdient, vergeten ze je huidskleur snel.' Veel nieuwe zwarte rijken halen hun schouders op over de groeiende kloof met de armen. 'Waarom zou ik me daarover schuldig voelen? Ik kom zelf uit het vroegere thuisland Transkei en ik weet hoe het daar nog steeds is: verschrikkelijk. Maar wat kan ik daaraan doen?' Hij neemt zijn zeven maanden oude dochter Nnema over van een kindermeisje. 'Ja, papa verdient heel veel geld. Papa verdient bakken met geld. Mijn dochter zal alles hebben wat ik niet had. Het zal voor haar de normaalste zaak van de wereld zijn om een Porsche te rijden.' De bekendste leden van Zuid-Afrika's zwarte nouveaux riche zijn oud-leiders uit de bevrijdingsstrijd. Voormalige politieke gevangenen en linkse vakbondsactivisten als Mzi Khumalo, Tokyo Sexwale en Cyril Ramaphosa hebben zich de afgelopen jaren ontpopt tot rechtgeaarde kapitalisten. De oud-strijders profiteren van positieve disciminatie en maken handig gebruik van hun connecties in de almachtige regeringspartij, het Afrikaans Nationaal Congres (ANC), om in enkele jaren tijd enorm rijk te worden. Sommigen noemen hen spottend 'yummies': young upwardly mobile marxists. In hun kielzog veroveren ook steeds meer gewone zwarten een beter leven. Zij genieten de voorkeur voor banen bij de overheid en particuliere bedrijven. De nieuwe zwarte rijken nemen de levensstijl over van de blanke elite. Ze spelen golf bij dezelfde country clubs en sturen hun kinderen naar dezelfde dure privé-scholen. 'Ik spaar geen cent. En mijn vrienden denken er net zo over. We willen iedereen laten zien dat we het gemaakt hebben, we smijten met geld.' In de onderlaag van de bevolking groeit de werkloosheid. In 1995, toen de 'regenboognatie' van Nelson Mandela net de overgang had gemaakt naar de multi-raciale democratie, was de werkloosheid 16 procent. Nu is dat percentage officieel 30 procent, maar in werkelijkheid is het meer dan 40 procent. 'Zuid-Afrika heeft een van de scherpste tegenstellingen tussen rijk en arm ter wereld', zegt een econoom. 'Dit is een belangrijke oorzaak van de enorme criminaliteit.' Het doemscenario is dat Zuid-Afrika, met vijftien jaar vertraging, dezelfde weg zal afleggen als noorderbuur Zimbabwe, waar een nieuwe elite sinds de onafhankelijkheid in 1980 ook steeds rijker werd. Sindsdien groeiden de vriendjespolitiek en de corruptie. In Zuid-Afrika is een 'nieuwe apartheid' ontstaan. Aan de ene kant van de scheidslijn staat de multiraciale elite die zich - uit angst voor de enorme criminaliteit - terugtrekt in afgesloten, streng beveiligde woonwijken en villacomplexen. Aan de andere kant zijn er de miljoenen zwarten die nauwelijks scholing hebben en vrijwel geen kans maken op werk. Zij leven in uitzichtloze armoede, in een chaotische wereld vol uitbuiting, geweld en aids (Trouw 28 jan 2004).

Een op de vier werkenden baalt van zijn baan (Telegraaf 28 jan 2004).

Medicijnenmarkt
• Een kwart van de productiekosten van de farmaceutische industrie gaat op aan reclame. Dat is 720 miljoen euro op jaarbasis, onder meer gebruikt voor snoepreisjes en lucratieve conferenties voor artsen. Minister Hoogervorst van Volksgezondheid wil, naar Frans voorbeeld, deze promotiebudgetten belasten, om medicijnen langs die weg goedkoper te maken. Apothekers ontvangen inkoopkortingen van de farmaceutische industrie die oplopen tot 60 procent. Die bonussen, jaarlijks 600 tot 800 miljoen, worden niet doorgegeven aan de patiënt. De minister mag de apothekersbonussen niet afromen van de rechter (Volkskrant 29 jan 2004).
• Farmaceutische bedrijven proberen nog steeds de wettelijke regels voor het 'gunstbetoon' aan artsen te ontduiken, zegt huisarts Hans van der Linde. Van fabrikant Bayer kreeg Van der Linde een uitnodiging voor een 'rondetafel bijeenkomst' over een nieuw antibioticum, met buffet en musicalbezoek. AstraZeneca, dat er ook van beschuldigd wordt artsen te betalen als zij patiënten die pillen van de concurrent slikken over te halen (Trouw 30 mrt), betaalde vorig jaar 230 euro aan artsen voor 'deelname aan klinisch onderzoek' (Trouw 14 jan 2004) en werd hiervoor door de Stichting code geneesmiddelenreclame (CGR) veroordeeld (Trouw 13 mei 2004), maar de CGR achtte de overtredingen niet zo ernstig dat er een sanctie moest volgen. De Inspectie voor de gezondheidszorg heeft grote moeite met de manier waarop de farmaceutische industrie de reclameregels voor geneesmiddelen handhaaft. Het zelfregulerende toezicht (CGR) is volgens de inspectie niet effectief, zeer passief, onvoldoende transparant en niet altijd geloofwaardig. De inspecteur kreeg bij haar bezoeken aan de CGR slechts met veel moeite en onder protest dossiers te zien over adviezen die de CGR op verzoek van individuele bedrijven had uitgebracht en constateert onduidelijkheid over de manier waarop de CGR wordt gefinancierd. De inspectie ziet geen afname van ongeoorloofde marketingactiviteiten sinds de invoering van zelfregulering zes jaar geleden (Trouw 9 jul 2004). De farmaceutische bedrijven Bayer, Pfizer en AstraZeneca hebben de reclamecode voor geneesmiddelen overtreden door artsen te fêteren tijdens marketingbijeenkomsten, zo concludeert de CGR in hoger beroep na de klacht van Hans van der Linde, die als eerste arts protesteerde bij de commissie en nu alsnog in het gelijk gesteld is. Bayer probeert nu artsen op een wel toegestane manier te verleiden. In een 'bijsluiter' in medische vakbladen van deze week worden artsen uitgenodigd om mee te doen met een internet-presentatie (Volkskrant 9 okt 2004).

De rollator als cadeau - De nieuwe voorzitter van het College voor Zorgverzekeringen (CvZ), oud-CDA-Tweede-Kamerlid Hans Hillen, wil dat er kritisch wordt gekeken naar gratis voorzieningen. Volgens hem hoeven bijvoorbeeld rollators niet vergoed te worden: 'Ouders geven hun kind een kinderfiets. Waarom zouden kinderen hun bejaarde ouders geen rollator kunnen geven?' Om de kosten van de gezondheidszorg te drukken wil Hillen ook andere voorzieningen zoals aangepaste bedden en incontinentieluiers opnieuw kritisch bezien (Parool 2 feb 2004).

De val van Boeing - Hallen staan leeg. Er zijn te weinig orders. Na zeven jaar onder topman Phil Condits is Boeing zijn degelijke imago kwijt. Schandalen, miscalculaties en verkeerde strategische beslissingen stortten 's werelds bekendste vliegtuigbouwer in een diepe, vooral ethische crisis. BusinessWeek wijt de val vooral aan Condit, die het bedrijf zeven jaar bestuurde. De briljante ingenieur bleek als baas een prutser en een ijdeltuit. Vooral zijn extravagante levensstijl viel slecht bij de tot dan toe bescheiden en zuinige Boeing-top. Condit liet een gigantisch huis in middeleeuwse stijl bouwen en werkte aan een vloot van zakenvliegtuigen voor de Boeing-top, inclusief een in de stijl van een Engelse bibliotheek omgebouwde 737 voor hemzelf. Ondertussen werden miljarden dollars afgeschreven vanwege verkeerde beslissingen. Condits grootste misrekening was de onderschatting van de Europese concurrent Airbus. Ook bleek Boeing het onder Condit niet meer zo nauw te nemen met de ethiek van het zakendoen. In januari 2003 werd Boeing veroordeeld wegens het in bezit hebben van geheime informatie van concurrent Raytheon, fabrikant van raketsystemen. In juni annuleerde de Amerikaanse luchtmacht een miljardenorder, omdat Boeing 35 duizend vertrouwelijke documenten bleek te hebben van een andere concurrent. In december moest financieel-directeur Michael Sears het veld ruimen omdat hij had samengespannen met Darleen Druyun, het voormalige hoofd wapeninkoop bij de Amerikaanse luchtmacht. Druyun regelde in 2003 een miljardendeal voor Boeing, waarna Sears haar een baan aanbood. Door de dubieuze praktijken zette Boeing zijn relatie met de Amerikaanse overheid op het spel (Volkskrant 2 feb 2004).

Woede om de claimcultuur - Er wordt veel over gepraat, maar geen politicus doet er iets aan. 'Een verzekering is een loterij geworden. Slachtoffers vullen een formulier in, sturen dat naar hun advocaat, en die probeert de hoofdprijs te innen.' Dat zei Lord Levine, bestuursvoorzitter van de Lloyd's of London. In Groot-Brittannië werd vorig jaar bijna vijftien miljard euro uitgekeerd op aansprakelijkheidsclaims. Jaarlijks stijgt dat bedrag met 15 procent. 'Maar het is niets in vergelijking met de VS. Daar hebben verzekeraars in tien jaar al vierhonderd miljard dollar verloren op hun aansprakelijkheidsverzekeringen. Onlangs kende een Amerikaanse rechtbank dertig miljard dollar toe aan een vrouw die longkanker had opgelopen als gevolg van tabak. Een volgende rechtbank vond dat absurd en matigde het tot 27 miljoen! Advocaten jagen op mensen die ziek zijn, dood gaan of kennissen of familieleden hebben die iets mankeren. Het is net als met een fruitautomaat. Je kunt heel veel winnen. Maar iemand moet het geld er eerst in stoppen. En dat zijn de premiebetalers' (Volkskrant 3 feb 2004).

Beleggers Shell willen maximale winst, geen milieu - De aandeelhouders eisen hogere rendementen. Het milieubelang mag daarbij niet in de weg staan. De beleggers willen een breuk met het verleden, waarin Shell juist meer aandacht besteedde aan het milieu en de mensenrechten, gedwongen door de affaires met de Brent Spar en de doodstraf van Ken Saro-Wiwa in Nigeria. Topman Phil Watts moet niet meer zoveel met milieuorganisaties praten en meer tijd aan beleggers besteden. Het idee dat aandacht voor mens en milieu ook goed is voor de winsten 'is natuurlijk de dooddoener van de eeuw', zegt Jaap Glasz hoogleraar corporate governance. 'Er zijn gewoon tegenstellingen' tussen winst en milieu, zegt ook directeur Piet Sprengers van de Vereniging van Beleggers voor Duurzame Ontwikkeling (VBDO): 'Als een bedrijf als Shell in Nigeria milieuvervuiling niet opruimt, is dat goed voor de winst.' R. Maatman van Pensioenfonds ABP wil uitbreiding van de invloed van aandeelhouders. 'Ons doel is maximale winst om de pensioenen betaalbaar te houden.' Volgens hem zijn andere doelen dan maximale winst door bedrijven in het verleden te vaak gebruikt om hun eigen falen te verdoezelen. Peter Paul de Vries van de Vereniging van Effectenbezitters (VEB) beaamt dat. 'Als een bedrijf al verwees naar andere belangen om morrende beleggers van het lijf te houden, kwam van deze doelen niks terecht' (Volkskrant 5 feb 2004).

De krant en prostitutie - Bij gedwongen prostitutie en mensenhandel spelen Oost-Europeanen de eerste viool. In het kielzog hebben zij wapenhandel, drugsinvoer en excessief geweld meegenomen. Tot in de jaren '90 was prostitutie vooral een Nederlandse zaak. De val van de Muur veranderde dat ingrijpend. Gedreven door armoede kwamen steeds meer vrouwen uit Polen, Tsjechië, Slowakije en de Oekraïne naar Nederland. Soms vrijwillig, maar veel vaker gedwongen of gelokt met valse voorwendsels. Het 'goedbetaalde werk in de horeca' bleek om prositutie te gaan, onder erbarmelijke omstandigheden. Zeventien uur per dag opgesloten in een bordeel. Het paspoort afgepakt door de pooier. 'Vaak beginnen ze met een fictieve schuld, voor de reis en papieren. Als ze niet lachen tegen een klant, kan daar 1000 euro bij komen. Die schuld is zo nooit af te betalen', zegt een korpschef van de politie. 'Achter veel 06-advertenties gaan slachtoffers schuil. Informeel hebben we de kranten er wel over gepolst, maar die doen niet mee; ze willen geen verlengstuk van justitie zijn. De kranten verdienen veel geld aan de seksadvertenties - die duurder zijn dan gewone - waarvan ze kunnen weten dat ze ook voor illegalen zijn. Je kunt de stelling goed verdedigen dat ze ook meeverdienen aan illegale prostitutie' (Nederlands Dagblad 5 feb 2004).

De loverboys - In Den Haag zijn zes zogeheten loverboys opgepakt die zeker vijf vrouwen (waarvan drie van 15 en 16 jaar) zouden hebben aangezet tot prostitutie. Ze werden in juni en juli aangehouden en zitten in voorlopige hechtenis. De verdachten, tussen de 21 en 25 jaar oud. Hun slachtoffers werden gemanipuleerd en bedreigd, waardoor ze geen aangifte willen of durven doen. De slachtoffers zijn van autochtone en allochtone afkomst. De loverboys zijn in meerderheid van allochtone komaf. Naar schatting opereren er in Den Haag nog tientallen loverboys die vaak meerdere meisjes voor zich laten werken (Volkskrant 31 jul 2004).

De kokkelzoekers - Illegale immigranten uit China werden door een criminele bende behandeld als slaven. Voor een werkdag van negen uur in de ijskoude baai verdienden zij 1 pond. Zij kenden de gevaarlijke omstandigheden in de baai van Morecambe (Lancashire) niet. Negentien kokkelzoekers verdronken nadat ze waren verrast door de opkomende vloed. Plaatselijke schelpenzoekers, die soms al generaties lang dit werk doen, beschouwen de illegale Chinezen als concurrenten. Dorpsbewoners vertelden dat de ploegbazen van de Chinezen de plaatselijke kokkelzoekers met machetes hadden bedreigd. Zij hadden ook gezien dat de Chinese schelpenzoekers geen noodvoorzieningen hadden als zwemvesten en een mobiele telefoon (Telegraaf 8 feb 2004).

Derde wereld dupe van prijsoorlog - Door de steeds hardere supermarktoorlog zijn voor miljoenen werknemers in goedkope productielanden de arbeidsomstandigheden verslechterd. Ook de arbeidsvoorwaarden van 200.000 Nederlandse supermartkmedewerkers staan op het spel. 'De zakenethiek van vandaag is: maak het snel, flexibel en goedkoop. De werknemers aan de onderkant van de productieketen helpen mee aan nationale exportgroei en winsten voor aandeelhouders. Maar hun banen worden steeds onzekerder, ongezonder en zwaarder. Dit is waar de globalisering faalt om mensen uit de armoede te halen', zegt Novib-directeur Adrie Papma' (Parool 9 feb 2004).

Criminaliteit
• 'Wéér een gewapende overval op onze winkel, waar mijn zoon nog geen vier maanden geleden werd vermoord... Ik heb er gewoon geen woorden voor. Het is onvoorstelbaar wat er momenteel in dit land gebeurt.' De Rotterdamse ondernemer Selami Erdogan (45) is compleet lamgeslagen. Nog kapot vanwege de lafhartige roofmoord op zijn zoon, hbo-student Muhammed (19) in oktober vorig jaar, werd zijn familie afgelopen dinsdag in haar schoenenwinkel aan de Katendrechtse Lagedijk in Rotterdam-Zuid opnieuw het slachtoffer van een gewapende roofoverval. Uitgerekend op de dag dat het zwaar getroffen gezin Erdogan de zaak voor het eerst sinds de dramatische dood van Muhammed weer had geopend, stonden een neef en schoondochter van Selami er oog in oog met twee rovers (Telegraaf 14 jan 2004).
• Justitie heeft zes jaar cel geëist tegen een tasjedief die afgelopen zomer in Amsterdam-Osdorp binnen twee weken tien bejaarde vrouwen beroofde. De slachtoffers, die in de directe omgeving van het politiebureau Meer en Vaart werden beroofd, waren tussen de 65 en 85 jaar oud. In drie gevallen kwamen de vrouwen ten val, liepen blauwe plekken en kneuzingen op, maar braken niets (Parool 24 jan 2004).
• Amsterdam wordt overspoeld door valse euro's. Volgens MKB Amsterdam komen criminelen massaal naar Amsterdam om valse biljetten te wisselen (Parool 27 jan 2004).
• De georganiseerde zware misdaad heeft een vaste plek op Schiphol verworven. Bij de drugssmokkel en diefstal van goederen maken criminele organisaties gebruik van een groot aantal werknemers, onder wie ook ambtenaren (Volkskrant 29 jan 2004).
• Bijna eenderde van de bedrijven in de regio Amsterdam kreeg vorig jaar te maken met criminaliteit. Een kwart van de gedupeerde ondernemers heeft daarvan geen aangifte bij de politie gedaan. Wie dat wel deed, kreeg in tachtig procent van de gevallen nooit meer iets van de zaak te horen. In slechts 12,5 procent van de gevallen werd de zaak opgelost (Parool 4 feb 2004).
• De drie Rotterdammers die half januari met bruut geweld werden vermoord, zijn het slachtoffer geworden van een Duitse drugsbende met wortels in de voormalige Sovjet-Unie. Het gaat om vier etnische Duitsers uit Kazachstan, één uit Oezbekistan, een Oekraïner en een Turk. De groep werd beschreven als extreem gewelddadig. Bij de arrestatie trof de politie wapens met geluiddempers aan. Een ruzie om drugs was het motief van de moord (Volkskrant 5 feb 2004).
• Steeds weer duiken er verhalen op dat er moedwillig zaken om zeep worden geholpen. Hoe kan het dat van oudsher gerenommeerde zaken failliet gaan zodra ze in handen zijn van horecatycoon Sjoerd Kooistra, eigenaar van tachtig zaken in Nederland? 'De ondernemers betalen fraaie hoge pachten aan Kooistra. Die liggen tussen de 28 en 31 procent, exclusief btw, van de omzet, terwijl de normale pachtsommen ongeveer vijftien procent bedragen. Waarom die mensen zulke hoge bedragen betalen, is een raadsel', zegt Jan van der Molen van het Groningse kantoor Overes Advocaten. Kooistra-watchers spreken van 'wurg-contracten'. Als de pachters de begroting niet halen, worden ze keihard aan de kant gezet. Het personeel van het onglangs gesloten visrestaurant De Oesterbar is ervan overtuigd dat er opzet in het spel is. Bezoekers klaagden onder meer over gerechten die er niet uitzagen en/of koud werden opgediend (Parool 1, 30 sep 2003, 2, 11 feb 2004). In Nijmegen in Amsterdam heeft Kooistra zakenrelaties gechanteerd. Zo openden de compagnons Leistikow en Kymmell in de jaren tachtig in de Amsterdamse Reguliersdwarsstraat onder andere de cafés-discotheken Oblomow en Richter. Eind jaren tachtig liet Kooistra, tot dan toe vooral in Groningen actief, zijn oog op de goedlopende zaken vallen. Leistikow en Kymmell gaven toe aan Kooistra's dreigement dat hij belastende informatie zou doorspelen naar de belastingdienst (Parool 4 mrt 2004).
• De politie heeft in de Bijlmer een groep West-Afrikanen aangehouden, verdacht van criminele activiteiten, zoals fraude en het ombouwen van woningen tot horecagelegenheden. Eind januari arresteerde de Amsterdamse politie in Zuidoost ook al 52 mensen die werden verdacht van betrokkenheid bij een wereldwijde e-mailfraude (Telegraaf 11 feb 2004).
• De aanpak van witwaspraktijken komt niet van de grond. Van de 200.000 meldingen bij het Meldpunt Ongebruikelijke Transacties (MOT) de afgelopen twee jaar, hebben niet eens honderden geleid tot opsporingsonderzoeken. Het aantal meldingen is de afgelopen jaren explosief gestegen. Waren het er in 1998 nog bijna 25.000, in 2001 was dat aantal verdrievoudigd tot ruim 76.000. In 2002 schoot het aantal wederom omhoog naar 137.000 meldingen, goed voor een verdacht bedrag van 861 miljoen euro (Nederlands Dagblad 12 feb 2004).
• De politie heeft in Liempde en Boxtel zeven jongeren aangehouden die worden verdacht van tientallen gewelddadige tasjesroven, diefstallen, vernielingen en brandstichting. Ze waren vooral actief in de driehoek Den Bosch, Eindhoven Tilburg. De verdachten maken deel uit van een zogenoemde hanggroep in Liempde. Tijdens het onderzoek stuitte de politie ook nog op een andere groep van ongeveer vijftien jongeren, die zich zou hebben schuldig gemaakt aan soortgelijke misdrijven Telgraaf 15 apr 2004).
• De georganiseerde misdaad uit Oost-Europa, met name uit Polen, Litouwen en Rusland, is in Nederland steeds vaker betrokken bij de productie en smokkel van synthetische drugs en mensenhandel en sigarettensmokkel. Het aantal Oost-Europese verdachten is sinds 1996 meer dan verdrievoudigd tot ruim tweeduizend in 2002. Vanuit Oost-Europa worden grondstoffen voor synthetische drugs naar Nederland gesmokkeld. Verder komen er veel slachtoffers van mensenhandel vandaan, vooral vrouwen die onder valse voorwendselen worden tewerkgesteld in de prostitutie in Nederland. Bendes uit Polen en Litouwen veroorzaken grote materiële schade met ramkraken bij juweliers, auto-inbraken en autodiefstallen (duurdere merken en vrachtwagencombinaties). Het gaat hierbij om misdaadtoerisme van mobiele bendes: ze passen een hit-and-runtactiek toe vanuit hun land van herkomst en zijn ook in onze buurlanden actief. Bendes uit Litouwen zijn daarnaast betrokken bij het uitgeven van vals geld. De hoeveelheid en de kwaliteit van de valse biljetten nemen toe (Nederlands Dagblad 25 apr 2004).
• Jongeren ontsporen vaker en als ze in de fout gaan, plegen ze zwaardere delicten dan vroeger. Van 1997 tot 2001 werden gemiddeld 47.000 minderjarige verdachten per jaar gehoord door de politie, tegen 55.000 in 2002. Daarbij valt een duidelijke verschuiving naar zwaardere misdrijven op. In 1999 werden 9500 geweldsdelicten door jongeren geregistreerd, tegen 12.000 in 2002. Het aantal geregistreerde vernielingen nam toe van 11.500 tot 15.500. Het aantal verdachte meisjes is sinds 1990 verdubbeld tot twintig procent (Telegraaf 26 apr 2004).
• Een gezin Roma-zigeuners uit Capelle aan den IJssel is door justitie in Rotterdam bestempeld als criminele organisatie. De 41-jarige moeder L.S., de 37-jarige vader R.K. en hun zoons M.K. (19) en S.K. (18) zouden als groep vanaf 2002 een groot aantal woninginbraken hebben gepleegd (Telegraaf 3 mei 2004).
• De leden van de jeugdbende in Zuidoost verplaatste zich per fiets, bedreigde voorbijgangers met vuurwapens en eiste geld en persoonlijke spullen. In de wijk Gein werd een rouw beroofd door tien gemaskerde jongens. Toen de politie de omgeving daarop uitkamde, trof zij twee meisjes die ook net waren beroofd. Niet veel later kwam een melding binnen van een man die bij een pinautomaat op het Holendrechtplein door de groep was gedwongen zijn sleutels en telefoon in te leveren (Parool 4 mei 2004).
• Bijna de helft van de jongeren (47%) uit Oost Nederland heeft wel eens een strafbaar feit gepleegd. Onder strafbare feiten verstaan de onderzoekers stelen, vandalisme, iemand lastigvallen en dreigen met een vuurwapen. Ruim een op de tien jongeren droeg het afgelopen jaar een wapen bij zich. Ruim 5 procent was betrokken bij ernstige geweldsdelicten. Bijna een op de drie scholieren was het afgelopen jaar slachtoffer van diefstal, bedreiging en vernieling (Volkskrant 6 mei 2004).
• De Rotterdamse politie heeft vijf jongens van 13 tot 16 jaar oud opgepakt op verdenking van verkrachting van een 14-jarig meisje. In Rotterdam speelt nog een vergelijkbare zaak. Justitie doet onderzoek naar acht jongeren die in West maandenlang meisjes van tussen de 13 en 15 jaar zouden hebben misbruikt. De slachtoffers zouden zijn gechanteerd met foto's van de seks. De jongeren maakten deel uit van een groep van twintig, die wordt verdacht van berovingen, inbraken en bedreigingen (Volkskrant 6 mei 2004).
• Amsterdam wil de nieuwe eigenaar van twee beruchte panden in de Halvemaansteeg bij het Rembrandtplein een discotheekvergunning weigeren uit vrees dat de vergunning wordt misbruikt voor de investering van crimineel geld. Onder de vorige eigenaar waren de panden ook al in de greep van de georganiseerde misdaad. De nieuwe eigenaar is een het vennootschap Lamwet BV, dat in verband staat met de de Israëlische familie E., een clan die begin jaren negentig door de Amsterdamse politie werd beschouwd als de bank van de onderwereld. Lamwet is eigendom van IRL Antilles NV, een rechtspersoon met als thuisbasis Curaçao. De familie E. dreef ruim tien jaar geleden in het hart van Amsterdam vijf wisselkantoren, waarvan de omzet voor een groot deel gevormd werd door valuta-aanbod van drugshandelaren. De twee panden aan de Halvemaansteeg waren eerder in handen van de Kroonenberg Groep, een van de grootste bezitters van onroerend goed in Amsterdam. De tropische discotheek, de Bayside Beach Club, werd toen gefinancierd door Robbie A. alias de Sigaar, kopman van een drugsorganisatie. De club liep slecht en de huur werd niet betaald. Kroonenberg liet de zaak daarop ontruimen, waarna de Sigaar een vergoeding eiste voor de verbouwing, inventaris en goodwill. Kroonenberg weigerde, waarna een zeer dreigende sfeer ontstond. De eigenaar besloot daarop het pand - inclusief het probleem met de huurder - over te dragen aan Bertus Lüske, die een maand later werd geliquideerd. De familie E. zoekt het voor de exploitatie van de panden opnieuw in tropische sferen. De club moet Copa Cabana Ipanema heten (Volkskrant 1 jun 2004).
• Een 51-jarige bewoner van een pand aan de Keizersgracht is twee dagen vastgehouden en mishandeld in zijn eigen huis. De daders, die in de dagen ervoor zijn pand hadden geschilderd, zouden de bewoner hebben overmeesterd toen zij met elkaar de betaling voor de schilderklus aan het regelen waren. Zij vertrokken met goederen uit het huis en lieten de bewoner zwaargewond achter (Parool 3 jun 2004).
• Bij Heineken in Den Bosch werden het afgelopen voor 200.000 euro aan bierblikjes gestolen. De dieven waren veertien werknemers die het bier 's nachts afvoerden met vrachtauto's en doorverkochten aan een heler (Telegraaf 11 jun 2004).
• De 47-jarige vastgoedmagnaat Jan-Dirk P. is opgepakt op verdenking van banden van de top van de vastgoedbranche met de onderwereld. P. deed zaken met de geliquideerde Willem Endstra en kwam al eerder in beeld bij het doorlichten van de panden in de Amsterdamse PC Hooftstraat. In de vastgoedwereld is P. een geziene gast op societyfeestjes (Parool 16 jun 2004).
• Oost-Europese valsemunters bedreigen het economische systeem van de Europese Unie. Criminelen slagen er steeds beter in om euro's, dollars, creditcards en traveller's cheques na te maken. De Bulgaarse politie heeft de afgelopen drie jaar meer dan dertig bendes valsemunters opgerold (Telegraaf 21 jun 2004).
• De 55-jarige Egyptenaar Mounier Barsoum, broer van de in 2002 vermoorde topcrimineel Magdi Barsoum, is donderdagmiddag in zijn auto in Amsterdam-West doodgeschoten. Barsoums 12-jarige dochter, die naast hem zat, raakte gewond en is met een traumahelikopter overgebracht naar het ziekenhuis. De moord lijkt de volgende in een serie van liquidaties in de Amsterdamse onderwereld als gevolg van ruzie om een grote partij drugs (Volkskrant 9 jul 2004).
• Politie en justitie in Amsterdam zijn ervan overtuigd dat er binnen het opsporingsapparaat een lek zit, dat keer op keer geheim onderzoeksmateriaal doorspeelt naar zware criminelen die betrokken zijn bij de bloedige liquidaties in de Amsterdamse onderwereld. Waarschijnlijk betalen criminelen grof geld voor de informatie over de stand van zaken in liquidatie-onderzoeken met het doel om verwarring en onrust te zaaien en om de aandacht te richten op concurrenten in het milieu. Voor de exploitatie van onderzoeksmateriaal via de media maken criminelen gebruik van louche, bevriende 'journalisten', die de informatie weer doorsluizen naar meer serieuze media (Parool 6 aug 2004).
• Een aantal figuren uit de de georganiseerde criminaliteit in Nederland bekleedt een respectabele positie in de bovenwereld. Mede door de legale façade lijken deze criminelen onkwetsbaar, zo concludeert de Dienst Nationale Recherche Informatie (DNRI). In Amsterdam hebben personen met een dubieuze reputatie een machtspositie in vastgoed en horeca. Tussen 1991 en 1999 is 200 miljoen gulden crimineel geld geïnvesteerd in vastgoed in het Wallengebied. Belhuizen en smartshops fungeren als legale façade voor witwaspraktijken. Al jaren doen dezelfde namen de ronde. De DNRI beschijft voor de komende jaren 25 dreigingen. Zo moet rekening worden gehouden met mensenhandel vanuit Oost-Europa, in het bijzonder Roemenië en Bulgarije; maar ook met drugshandel, wapensmokkel, ICT-piraterij en ambtelijke corruptie. Er bestaan stabiel criminiele samenwerkingsverbanden met aan de top een groep criminelen die meerdere netwerken aanstuurt en financiert (Parool, Volkskrant 18 aug 2004).

De nieuwe bouwfraude
• Een onbekend persoon met een dik pak papier heeft zich bij het OM gemeld met de schaduwboekhouding van het bouwbedrijf Boele & Van Eesteren in Rijswijk, dochter van het beursgenoteerde concern Koninklijke Volker Wessels Stevin. Daaruit blijkt dat niet alleen in de wegenbouw is gefraudeerd. Tussen 1995 en hebben 2001 zo'n 90 bedrijven verboden prijsafspraken hebben gemaakt bij de bouw van 250 kantoren, scholen en ziekenhuizen. Hierdoor pakten deze gebouwen uiteindelijk fors duurder uit dan nodig was. Zo werd bij de uitbreiding van de Lounge Centraal (1998) en de E-pier (1999) op Schiphol 5 miljoen gulden toegewezen aan tien bouwbedrijven. Onder de betrokken bedrijven bevinden zich de namen van grote concerns als Bam, Ballast Nedam, Heijmans-dochter IBC, TBI en Dura Vermeer, bedrijven die ook betrokken waren bij prijsafspraken in de wegenbouw. Marijke Vos, voorzitter van de parlementaire enquêtecommissie, bekritiseert de commissarissen van bouwbedrijven die niet ingegrepen na de harde conclusies van de commissie. Haar kritiek treft het falen van een aantal prominente figuren uit de zakenwereld en de politiek die als commissaris actief zijn: voormalig Philips-bestuurder Cor Baan (Volker Wessels), oud-VNO NCW-voorman Hans Blankert (Heijmans), voormalig ABN Amro-topman Jan Kalff (Koop Tjuchem), VVD-prominent Neelie Kroes (Ballast Nedam) en ING-bestuurder Alexander Rinnooy Kan (Dura Vermeer). De commissaren hebben nooit onafhankelijk onderzoek laten doen naar verboden praktijken elders in hun bedrijf, hoewel de commissie na de publicatie van het eindrapport van de parlementaire enquête in december 2002 de grootste tien bedrijven schriftelijk om een reactie had gevraagd. Ga er maar van uit dat de bouw een punt achter de malversaties heeft gezet, beweerde bouwvoorman Elco Brinkman destijds. Brinkman probeert al ruim twee jaar te breken met het verleden. Hij vroeg de overheid om de juridische onderzoeken zo snel mogelijk af te handelen. Brinkman wilde naar de toekomst kijken. De bouwfraude ging toch alleen over de wegenbouwsector. Daar hoefden de andere sectoren toch niet onder te lijden? Nu volgt een nieuwe ronde onderzoeken door NMa en OM. De bouwsector bleef stil. 'Ondanks een nieuwe gedragscode, gebeurde er niets', zegt een bron. 'Niemand nam de verantwoordelijkheid voor de fouten uit het verleden. De financiële schade van de verboden praktijken werd gebagatelliseerd.' Commissarissen van naam en faam zaten stil en bestuurders wisten van niets. De directeuren die het verboden vooroverleg organiseerden waren zich van geen kwaad bewust. 'Bestuurders die zeggen dat ze niet op de hoogte waren van de fraudepraktijken, worden ongeloofwaardig nu blijkt dat dezelfde fraude zich ook elders in de bouw heeft voorgedaan', zei Marijke Vos. Een Kamermeerderheid van CDA, PvdA en GroenLinks heeft een spoeddebat over de bouwfraude aangevraagd. De partijen willen weten of er nog altijd sprake is van illegale prijsafspraken. PvdA-Kamerlid Staf Depla wil van minister Donner duidelijkheid over de resultaten van het bouwfraudeonderzoek door het OM: 'De parlementaire enquêtecommissie-Vos mocht van Donner geen extra onderzoek verrichten naar fraude en corruptie onder ambtenaren en politici, omdat dit het werk van het OM zou doorkruisen. Nu vraag ik vraag me af wat het OM eigenlijk te weten is gekomen, want de mensen die tot nu toe zijn veroordeeld waren al bekend toen de bouwfraude-enquête begon. Wat is er precies ondernomen tegen corruptie onder ambtenaren? Heeft Donner eigenlijk wel meer onderzoek laten doen?' Behalve de bouw, moeten volgens Depla ook andere sectoren aan fraudeonderzoek worden onderworpen. 'Eerst leek het erop dat alleen in de weg- en waterbouw werd gefraudeerd, nu blijken ook scholen, ziekenhuizen en culturele centra te zijn gedupeerd. We moeten niet naïef zijn, het is tijd om na te gaan of de overheid ook niet bij de neus is genomen door automatiseringsbedrijven en adviesbureaus' (Telegraaf , Volkskrant 14, 16 feb 2004).
• Zes prominente bestuurders uit de bouw zijn zelf betrokken geweest bij illegaal vooroverleg, zo blijkt uit de onlangs opgedoken schaduwboekhouding. Tijdens de parlementaire enquête naar de bouwfraude ontkenden hoge functionarissen uit de sector dat zij wisten van de malversaties. Dat zou het werk zijn geweest van het middenkader. Het gaat om J. Holleman (bestuurslid van VNO-NCW en oud-topman van Ballast Nedam), J. van Spaendonck (commissaris van SBB Bouwgroep en voormalig topman van bouwbedrijf Vermeer), J. Veraart (commissaris van ingenieursbedrijf Haskoning en oud-topman van bouwgigant HBG) en D. van Well (zittend bestuursvoorzitter van bouwbedrijf DuraVermeer). Twee andere functionarissen wier namen in de stukken voorkomen, zijn langdurig onbereikbaar. Holleman laat weten dat hij zich de betreffende aanbesteding niet kan herinneren. Ook Van Spaendonck, Veraart en Van Well zeggen dat zij zich de zaken niet meer kunnen herinneren. In totaal hebben de bouwbazen de overheid voor 22 miljoen euro benadeeld. Volgens de klokkenluider, die zijn boekhouding aan het Openbaar Ministerie heeft aangeboden als bewijsmateriaal, bedraagt de totale schade voor de overheid blijkens zijn dossier 250 miljoen euro (Volkskrant 4, 5 mrt 2004).
• Op 24 februari 1987 trokken zij zich terug in het Haags hotel om onderling te bepalen wie wat ging bouwen. De bouw van het ministerie van Sociale Zaken was een zeer prestigieuze klus van bijna honderd miljoen gulden. Uitzonderlijk veel mensen schoven aan, ook de grote bazen. Alle aanwezige vertegenwoordigers van IGB, HBM, Dura/Voormolen/Van Eesteren, Boele en Van Eesteren, Heijmans Bouw en Philip Holzman wilden de opdracht graag binnenhalen. Bouwcombinatie Heijmans/Nelissen-Van Egteren had een vier man tellende delegatie afgevaardigd, onder leiding van Jan Holleman, de algemeen directeur van Nelissen-Van Egteren die later zou opklimmen tot de raad van bestuur van Ballast Nedam en het dagelijks bestuur van VNO-NCW. Namens Heijmans zat Jan van Spaendonck aan tafel, directeur van de woning- en utiliteitsbouwtak van het Bossche bouwbedrijf. Dick van Well zat aan het hoofd van de delegatie van Dura, inmiddels opgegaan in DuraVermeer. Van Well is daar nu de baas. De sfeer was vriendschappelijk, al hielden ze elkaar haarscherp in de gaten. Op kladjes hielden de deelnemers bij hoe het spel werd gespeeld. Een voor buitenstaanders onbegrijpelijke procedure waarin begrippen vielen die niet in het woordenboek staan: blanken, clearen, losers-fee, laatste opvolger en italianen. De stemming was goed. De kantorenbouwers zijn de fijnbesnaarde types onder de bouwers. Ze kenden elkaar uit de collegebanken van de Technische Hogeschool in Delft of ontmoetten ze elkaar tijdens 'studiereisjes' naar de Bahama's of de Canarische Eilanden. Bij baggeraars kon een illegaal vooroverleg zomaar uitlopen op een handgemeen. En bij wegenbouwers was het wel eens gebeurd dat de asbakken door de lucht vlogen. Na twee waren Boele en Van Eesteren de winnaars. Voor 93,8 miljoen gulden moest de ruwbouw en afbouw te maken zijn, en de andere vijf deelnemers kregen ieder anderhalf miljoen gulden. In totaal kwam er 7,5 miljoen op de oorspronkelijk prijs. Contracten om de deal te bevestigen werden niet getekend. Alles gebeurde op 'de blauwe ogen'. Na de 'voortrein' volgde de legale voorvergadering en tot slot de samenkomst bij de opdrachtgever, de Rijksgebouwendienst, waar de daadwerkelijke aanbesteding plaatsvond. Daar voerden de aanwezige bouwers een toneelstukje op. De prijs viel stelselmatig hoger uit. Dat de voortrein verboden was, wist iedereen. In 1987 werd het een economisch delict, waarop drie jaar celstraf stond (Volkskrant 4 mrt 2004).
• Het besluit om geen strafrechtelijk onderzoek in te stellen naar de schaduwboekhouding van bouwbedrijf Boele en van Eesteren is volgens advocaat G. Spong ingegeven door politieke of economische overwegingen. Strafrechtelijk bevat het dossier een waslijst van aanknopingspunten voor onderzoek, waaronder valsheid in geschrifte, oplichting en belastingontduiking, aldus Spong. In de schaduwadministratie staan verboden werk- en prijsafspraken staan van 90 aannemers. In de schaduwadministratie komt ook de naam voor van voormalig minister van Verkeer en Waterstaat en Economische Zaken, Annemarie Jorritsma. Volgens een woordvoerder van het openbaar ministerie is, nadat het dossier was ontvangen van de klokkenluider, alleen de eventuele betrokkenheid van Jorritsma onderzocht. Het bood volgens hem 'onvoldoende aanknopingspunten' voor strafrechtelijk onderzoek. Hij bevestigt dat daarbij alleen de ingeleverde documenten zijn onderzocht. Er zijn door justitie geen betrokkenen gehoord. Het vijfhonderd pagina's tellende dossier is vervolgens niet meer bekeken op strafbare feiten als valsheid in geschrifte en oplichting, maar doorgestuurd naar de mededingingsautoriteit NMa. Dat gebeurde zo traag dat de aannemers in de gelegenheid waren clementie te vragen bij de NMa. 'We zijn niet het bouwfraudeparket van Nederland', zegt de woordvoerder van het landelijk parket. 'Het was opportuun om een andere instantie in te schakelen, zoals de NMa. Die is sinds 1998 bevoegd om overtredingen van de Mededingingswet te onderzoeken. Als de NMa in hun onderzoek strafbare feiten constateren, horen we het wel.' Een woordvoerster van de NMA zegt dat de mededingingsautoriteit helemaal geen aanwijzingen van oplichting of valsheid in geschrifte mág doorspelen aan justitie. Spong noemt het een raadsel waarom het openbaar ministerie heeft volstaan met een dergelijk 'summier' onderzoek (Volkskrant 5 jun 2004).
• De Tweede Kamer verhonderdvoudigt de boete voor bedrijven die niet meewerken met de Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa). De boete stijgt van 4500 euro naar 450 duizend euro. PvdA-Kamerlid Heemskerk noemt de huidige boete lachwekkend laag. Het loont om de NMa nu tegen te werken en de opgelegde boete wordt 'lachend' betaald. Een paar uur een mededingingsadvocaat inhuren is al duurder dan de boete. Bedrijven vrezen dat ze door mee te werken het risico op een hogere boete van de NMa vergroten. De NMa klaagt met enige regelmaat dat bouwbedrijven weigeren mee te werken aan onderzoeken die na de enquête zijn opgezet (Volkskrant 9 jun 2004).
• Bij de aanbestedingen van de Betuwelijn en de hogesnelheidslijn HSL-Zuid is door aannemers op grote schaal fraude gepleegd. Het gaat om nagenoeg alle grote bouwondernemingen in Nederland, en om enkele buitenlandse bedrijven. Niet eerder heeft de NMa een fraude van dergelijke omvang ontdekt. Vorig jaar waren er al aanwijzingen dat rond de Betuwelijn bouwfraude gepleegd was. Het tv-programma Zembla onthulde dat uit de schaduwboekhouding van Koop Tjuchem bleek dat bij drie projecten uit 1997 en 1998 fraude in het spel was. In één geval, de aanleg van wegen in het Botlekgebied, werd door de rijksoverheid 2,08 miljoen euro betaald, terwijl de werkelijke kosten maar 1,17 miljoen euro bedroegen. Uit de schaduwadministratie van bouwbedrijf Boele en van Eesteren (KVWS) blijkt nu dat verboden afspraken zijn gemaakt rond de Betuwelijn. Aan de Betuwelijn werken 28 hoofdaannemers, aan de HSL 22 hoofdaannemers (NRC 10 sep 2004).

Het feest kan weer beginnen - Het besef is doorgebroken dat het herstel naakt, althans in de virtuele economie, waar gevoel en verwachting heersen. Na jaren van deemoed, gehalveerde beurskoersen, dito bonussen en schaamte over beurs- en boekhoudschandalen, keert de beursbranie terug. Op de beurs waar het herstel zich het eerst aankondigt, staan alle seinen op groen. In New York zijn weer met contant geld afgerekende Porsches gesignaleerd. The Wall Street Journal rekent voor dat de nieuwe bonussen op Wall Street 10,7 miljard dollar bedragen, 25 procent meer dan een jaar geleden (Volkskrant 13 feb 2004).

Kampers betalen 3% belasting - Kampers op het grootste woonwagenpark van Nederland, de Vinkenslag nabij Maastricht, blijken tien jaar lang niet meer dan 3 procent inkomstenbelasting per jaar te hebben betaald. Dit was mogelijk danzij de uiterst gunstige regeling uit 1993, waardoor de Belastingdienst jarenlang onvoldoende toezicht en controle kon uitoefenen. Zo mochten de kampers op de Vinkenslag hun eigen belastingloket en verviel de voor alle ondernemers geldende 'administratieplicht' en 'bewaarplicht' (Telegraaf 14 feb 2004).

'Top UWV weg na leugens over hoofdkantoor' - Minister De Geus van Sociale Zaken wil de top van het UWV vervangen. De instantie die de WW en de WAO uitvoert, heeft de minister onjuist of niet volledig geïnformeerd over de kosten van het nieuwe hoofdkantoor. De Geus stelt topman Tjibbe Joustra en financieel directeur Pieter Cloo verantwoordeljk voor het geven van de onjuiste informatie over de kosten van het nieuwe luxe hoofdkantoor in Amsterdam. De verbouwing zou geen 2,4 miljoen, maar 3,6 miljoen euro hebben gekost. Joustra en het UWV weigeren elk commentaar (Volkskrant 16 feb 2004).

Amazon.com en het schrijversgilde - 'Dit is een van de beste boeken die ik ooit heb gelezen.' Door een fout bij het Canadese filiaal van boekverkoper Amazon.com stonden de anonieme recensenten met naam en toenaam op internet. Wat bleek? Veel auteurs - en niet eens de minsten - zien er geen been in om onder pseudoniem hun eigen werk of dat van bevriende schrijvers de hemel in te prijzen. Schrijver Dave Eggers werd betrapt op een loflied op het elders afgekraakte debuut van zijn vriendin Heidi Julavits. Amazon spreekt van een 'betreurenswaardige fout'. Die fout betreft niet de tienduizenden nep-recensies op de website, maar de blunder die ze aan het licht bracht (Volkskrant 18 feb 2004).

'Wildgroei aan plastisch chirurgen' - Plastisch chirurgen rekenen hogere tarieven voor cosmetische operaties dan wettelijk is toegestaan. Door de explosieve vraag naar plastische chirurgie is er een wildgroei ontstaan. Normale basisartsen geven zichzelf titels als dermatochirurg, cosmetisch arts en esthetisch chirurg. 'Er zijn veel lieden op de markt die niet expert zijn, maar puur uit zijn op winstbejag', stelt een plastisch chirurg. Een aantal plastisch chirurgen in ziekenhuizen runt een praktijk voor cosmetische ingrepen. Hun klanten verdringen soms andere patiënten op de wachtlijst van het ziekenhuis (Telegraaf 19 feb 2004).

Militaire uitgaven als ontwikkelingshulp - Uitgaven in ontwikkelingslanden voor het handhaven van vrede en veiligheid kunnen worden bestempeld als officiële ontwikkelingshulp. Binnen de Organisatie voor economische samenwerking en ontwikkeling (Oeso) wordt momenteel - mede op initiatief van de Nederlandse regering - druk onderhandeld over het oprekken van de norm voor ontwikkelingshulp, een onderwerp dat lang onbespreekbaar was. Sinds 1972 is de definitie voor wat wel en niet als steun mag worden gerekend, strikt gehandhaafd. Met name Nederland en Japan voerden het verzet tegen vervuiling aan. Tegenstanders nemen het Nederland kwalijk dat nu een ommezwaai is gemaakt (Trouw 21 feb 2004).

Nederlanders moeten harder werken - De werkweek is te kort en de pensioenleeftijd van 65 jaar te laag. Hoe ouder mensen worden, des te langer ze kunnen doorwerken. Dit stelt minister Brinkhorst van Economische Zaken, die hoopt dat langer werken, naast liberalisering van markten en het investeren in kennis, de economische groei aanwakkert. Brinkhorst, net terug van een bezoek aan de onstuimig groeiende economie van India, is somber: 'Mijn zwartste droom is dat Europa niet eindigt met een knal maar met een rimpeling.' Europeanen worden de komende jaren langzaam armer, denkt hij, terwijl Chinezen en Indiërs in sneltreinvaart rijker worden. Een reden hiervoor is dat Nederland 'is doorgeslagen in het thema gelijkheid. Het systeem van zes of zeven weken vakantie per jaar is alleen maar ontstaan omdat er in de jaren tachtig geen geld was voor loonsverhoging. Europa, Nederland voorop, zou ondubbelzinning moeten kiezen voor meer economische groei' (Volkskrant 3 mrt 2004).

Beleggen in terminaal zieke - De levensverzekering van terminaal zieke Amerikanen is te koop. Het rendement bedraagt tussen de 12 en 72 procent per polis, zo adverteert het Amsterdamse bedrijf MB-Euro, dat dit soort polissen regelt via de Amerikaanse bedrijf Mutual Benefit Corporation. Voor beleggers met geduld regelt MB-Euro polissen van niet-terminale, rijke bejaarden, voor wie volgens ingehuurde, onafhankelijke artsen over drie tot zes jaar het doek valt. Het risico van de belegger is dat de zieke of bejaarde Amerikaan langer leeft dan werd ingeschat (Volkskrant 3 mrt 2004).

Treiterlijnen - Via de zogeheten treiter- en afzeiklijnen kan men anoniem iemand pesten of laten schrikken. De beller kan een boodschap uitkiezen die naar een opgegeven nummer wordt doorgebeld. Het gaat om grove scheldpartijen of beledigingen en verontrustende boodschappen. Rechtstreekse gesprekken kunnen door de initiatiefnemer ook voor 80 cent per minuut worden meebeluisterd. Klachten over te heftige treiterpartijen leidden vorig jaar tot de roep om een verbod. Maar omdat minister Brinkhorst daar praktische problemen in zag deed hij een 'ethisch appel' aan de sector van telecombedrijven in de hoop dat de sector zichzelf beperking zou opleggen, zonder succes. Volgens commercieel directeur Arthur de Lange van Telefuture, die zelf ook een treiterlijn in het pakket heeft, zijn treiterlijnen al lang weer 'uit'. Zijn lijn wordt nog maar een paar keer in de week gebeld, zegt hij. Wat hij eigenlijk bedoelt te zeggen: 'Financieel stelt dit niets meer voor' (Parool 4, Volkskrant 5 mrt 2004).

Tandarts te duur voor half miljoen Nederlanders - De bezuinigingen op de tandheelkundige zorg treffen vooral de minima. Een half miljoen mensen met een laag inkomen is niet meer verzekerd tegen tandartskosten, omdat de premie te hoog is geworden. Bij acute problemen laten zij hun kiezen en tanden trekken. Sinds 1 januari wordt ook de periodieke gebitscontrole voor volwassenen niet meer door het ziekenfonds vergoed. Daardoor zullen de minima nog minder naar de tandarts gaan, aldus het College voor Zorgverzekeringen (CVZ). Minister Hoogervorst van Volksgezondheid ontkent dat er 'barrières in de toegang naar de tandarts zijn'. Hij ziet de tandartshulp als hét voorbeeld voor meer marktwerking in de zorg. Volgens de Nederlandse Maatschap ter bevordering van de Tandheelkunde (NMT) is het tandartsbezoek juist toegenomen en zouden tandartsen niet merken dat mensen uit geldnood wegblijven of eerder hun kiezen laten trekken (Volkskrant 4, 5 mrt 2004).

No-claim voor ziektekostenverzekering - Het kabinet overweegt om een no-claimregeling in te voeren voor de basisverzekering voor ziektekosten. Verzekerden die onder een vastgesteld bedrag blijven, krijgen het verschil terug van de verzekeraar. Het voorstel is 'totaal nieuw'. Er zijn er zijn geen andere landen in Europa die een dergelijk zorgstelsel kennen (Volkskrant 8 mrt 2004). De meeste ouderen zullen nooit kunnen profiteren van de no-claimkorting (geld terug bij een zorggebruik van minder dan 250 euro per jaar), terwijl zij wel, net als andere verzekerden van boven de achttien jaar, een extra premie van 5,25 euro per maand moeten betalen (Volkskrant 23 apr 2004).

Liegen per telefoon - Liegen via de telefoon wordt nog makkelijker. Het Roemeense bedrijf Simeda heeft software ontwikkeld waarmee bellers met één druk op de knop achtergrondgeluiden aan een telefoongesprek kunnen toevoegen. De software kan onder meer het geluid van een tandartsboor of een circus aan een gesprek toevoegen. Ook is het mogelijk om het te laten lijken dat er een telefoon overgaat (webwereld.nl 9 mrt 2004).

Topsalarissen (vervolg van 2003)
• Philips heeft de salarissen voor zijn topmanagers aanzienlijk verhoogd. Bestuursvoorzitter Gerard Kleisterlee kreeg vorig jaar 18,5 procent meer basissalaris en groeide naar 956 duizend euro. Inclusief een bonus kwam zijn bruto-inkomen op 1,2 miljoen euro. Dat is 47 procent meer dan in 2002. Hierin zijn overige componenten (huisvestingskosten en een lease-auto) en pensioenlasten nog niet meegenomen: respectievelijk 217 duizend en 207 duizend euro. Financieel directeur Jan Hommen ging er 17 procent op vooruit, inclusief bonus 45 procent (Volkskrant 11 feb 2004).
• Rabobank zal ook dit jaar het inkomen van zijn topbestuurders geheim houden en niet afzonderlijk in het jaarverslag vermelden. De bank is niet beursgenoteerd en daarom niet gebonden aan de code-Tabaksblat (Volkskrant 9 mrt 2004).
• Het inkomen van de top van ING is vorig jaar fors gestegen. Bestuursvoorzitter Ewald Kist verdiende in totaal 1,16 miljoen euro, tegenover 708 duizend euro in 2002. De stijging van 64 procent kwam vooral door een bonus. In 2002 kreeg de ING-top geen bonus. Het bedrijf wil niet bekendmaken welke doelstellingen vorig jaar werden gehaald om de bonus te rechtvaardigen. Het vaste deel van Kists salaris steeg met 7,5 procent, evenals het vaste salaris van de overige leden van de raad van bestuur. 'ING moet op de internationale arbeidsmarkt toptalent kunnen aantrekken en behouden', zegt Herkströter. Behalve het vaste deel van het salaris en een bonus - de 'kortetermijnbonus' -, kent ING ook een langetermijnbonus. De top van het bedrijf krijgt, afhankelijk van de prestaties, opties en voorwaardelijke aandelen toegekend. Alle leden van de raad van bestuur ontvingen in 2003 41.250 opties, en voorwaardelijk 13.750 aandelen, afhankelijk van de prestaties van ING in de komende drie jaar. De waarde van de langetermijnbonus was aan het einde van 2003 481 duizend euro (Volkskrant 16 mrt 2004).
• Uit inventarisatie van de VEB onder acht AEX-fondsen blijkt dat het gemiddelde inkomen van de bestuursleden in 2003 met bijna 40 procent is toegenomen. Deze acht bedrijven zijn de eersten die hun jaarverslag hebben gepubliceerd. Bij de ING-top ging het inkomen met gemiddeld 24 procent omhoog, bij Nedlloyd met 29 procent. 'Ik heb geen aanleiding om te veronderstellen dat het bij de rest lager was', aldus De Vries maandag bij de presentatie van het jaarverslag. Volgens De Vries bevindt VNO-NCW, de lobbygroep van de grote Nederlandse bedrijven, zich nog altijd in de ontkenningsfase: 'Vorig jaar nog zei VNO dat de salarissen met 2 procent zouden stijgen, nu blijkt dit het achttienvoudige te zijn' (Volkskrant 23 mrt 2004).
• In het kabinet is een meningsverschil ontstaan over de aanpak van exorbitante beloningen voor topbestuurders van bedrijven. Minister De Geus (Sociale Zaken) wil een grotere rol voor de ondernemingsraad (OR), bijvoorbeeld door een verplichting de OR vooraf in te lichten over de beloning van een topbestuurder. De ministers Zalm (Financiën) en Brinkhorst (Economische Zaken) zijn daar tegen. Zij dat het voorstel slecht is voor het Nederlandse vestigingsklimaat (dft.nl 24 mrt 2004).
• Topman Gerard Kleisterlee van Philips verdiende in 2003, incslusief bonus, 47 procent meer dan het jaar daarvoor. CNV Bedrijvenbond roept aandeelhouders van Philips op het beloningspakket van de raad van bestuur weg te stemmen (Volkskrant 25 mrt 2004).
• De Duitse bondskanselier Gerhard Schröder heeft fel uitgehaald naar de miljoenensalarissen die managers bij grote bedrijven verdienen. Volgens de bondskanselier zijn er in Duitsland enkele honderden topverdieners die miljoenen binnenhalen. Een van hen is de topman van Deutsche Bank, Josef Ackermann, goed voor een jaarinkomen vorig jaar van 11,1 miljoen euro bedroeg, 60 procent meer dan het jaar daarvoor (rtl.nl 25 mrt 2004).
• De bezoldiging van Ben Noteboom, bestuursvoorzitter van Randstad, is in 2003 inclusief bonus en pensioenbetalingen met 23% gestegen ten opzichte van 2002 (rtl.nl 29 mrt 2004).
• Goede doelen gaan een salarisplafond instellen voor hun directeuren, vanwege de onrust die is ontstaan onder donateurs na publicatie over salarissen van directeuren. Zo reageerden diverse vrijwilligers van de Hartstichting boos op het salaris van 175 duizend euro per jaar voor de directeur. Unnicef en de Zonnebloem wilden het salaris van de directie aanvankelijk niet openbaren. Het Rode Kruis blijft weigeren het directiesalaris te noemen. De organisatie - voorzitter is Elco Brinkman - vindt dat vergelijking van salarissen een verkeerd beeld schept. Duizenden collectanten van de Hartstichting hebben geweigerd tijdens de landelijke collecteweek met de collectebus langs de deuren te gaan. Ze zijn verontwaardigd over het hoge salaris van de medisch directeur Volkert Manger Cats, de best betaalde directeur van een goed doel. De Stichtingsraad, die voor de helft bestaat uit vrijwilligers, vroeg Manger Cats salaris in te leveren, maar deze weigerde en kreeg ontslag (Volkskrant 30 mrt, 27, 30 apr 2004). De rechtbank stelde Cats volledig in het gelijk en wees de ontbinding van zijn arbeidscontract af (Telegraaf 7 jul 2004). Cats heeft alsnog besloten om met vervroegd pensioen te gaan. Hoeveel geld hij meekrijgt als gouden handdruk, wenst de Hartstichting niet bekend te maken. Vorige week eiste de directeur zijn baan nog terug (Volkskrant 18 sep 2004).
• Bestuurder Michael Connors van VNU krijgt acht miljoen dollar als extra bonus bovenop zijn salaris en reguliere bonus van 1,2 miljoen dollar. Volgens VNU heeft de Amerikaan Connors 'al zijn individuele doelen behaald'. Bestuursvoorzitter Rob van den Bergh krijgt een extraatje van 267 duizend euro, als gevolg van prestaties in 2002. Het salaris van Van den Bergh bedroeg 1,76 miljoen euro. Collega Frans Cremers verdiende 1,39 miljoen euro. De basissalarissen in de top van VNU zijn met 4 tot 7 procent verhoogd, aldus de woordvoerder. De drie VNU-bestuurders ontvingen in 2003 ieder veertigduizend opties, ter waarde 747 duizend euro. Uitzendbureau Randstad gaf zijn topman Ben Notenboom 547 duizend euro, een stijging van bijna 23 procent (Volkskrant 30 mrt 2004).
• De top van handelshuis Hagemeyer heeft over 2003 een bonus gekregen ondanks het feit dat de onderneming bijna ten onder ging (rtl.nl 5 apr 2004).
• De leden van de directieraad van het ABP hebben het afgelopen jaar samen ruim 10 procent meer verdiend, 1,9 miljoen euro in totaal. Het gemiddelde salaris van de drie topmannen Frijns, Meervens en Maasseen steeg gemiddeld 10 procent. De verhuizing van de nieuwe topvrouw Nancy McKinstry van Wolters Kluwer van Amerika naar ons land heeft het uitgeversconcern 192.000 euro gekost. Bestuurder J. Detailleur werd vorig jaar flink tegemoetgekomen in het repareren van zijn pensioen. Zijn pensioenlast schoot omhoog naar 419.000 euro door een premie ter compensatie van de te weinig opgebouwde rechten over de voorgaande jaren (rtl.nl 6 apr 2004). Grote beursgenoteerde bedrijven in Nederland dragen gemiddeld circa 200.000 euro bij aan het pensioen van elk van de leden van hun raden van bestuur. De gemiddelde pensioenlast vormde vorig jaar 38 procent van het jaarsalaris. De bijdrage die deze bedrijven leveren aan het pensioen van hun topmanagers ligt daarmee drie tot vier keer zo hoog als de werkgeversbijdrage aan het pensioen van de doorsnee werknemer. De gemiddelde pensioenlasten zijn zo hoog omdat voor de meeste bestuursleden relatief dure pensioenregelingen zijn getroffen. In veel gevallen gaat het om zogenoemde eindloonregelingen met pensionering op 60- en 62-jarige leeftijd, waarna rond 60 procent van het laatstverdiende loon wordt gegarandeerd (rtl.nl 19 apr 2004)
• De KLM-top krijgt een extra bonus als KLM na de overname door Air France bepaalde kostenbesparingen door schaalgrootte behaalt. Het eerste jaar na de overname bedraagt deze bonus 20 procent van het volledige salaris, het tweede jaar 30 procent en het derde jaar 50 procent. KLM-bestuursvoorzitter Van Wijk staat nog een bonus te wachten als hij in 2007 zijn contract niet verlengt. Hij krijgt dan een 'loyaliteitsbonus' mee. Deze komt neer op zijn laatstverdiende jaarsalaris inclusief de gemiddelde bonus die hij de voorgaande drie jaar heeft gekregen. De overige directieleden hebben ook recht op deze regeling (dft.nl 7 apr 2004). De bonussen die de KLM-top in het vooruitzicht waren gesteld na de fusie met Air France, zijn van tafel. KLM zwichtte voor de actiedreiging van vakbonden. De discussie over de bonussen kwam in een stroomversnelling nadat minister Zalm van Financiën had gezegd dat de synergiebonussen voor de KLM-top te hoog zijn. KLM zit midden in een reorganisatie waardoor 4500 banen verdwijnen (Volkskrant 19 apr 2004). De commissarissen van KLM hebben vorig jaar de beloning van de raad van bestuur afhankelijk gemaakt van een geslaagde fusie- of overname van de luchtvaartmaatschappij. Over het laatste boekjaar, dat op 31 maart 2004 werd afgesloten, bestond er naast de 'aansluitdoelstelling' de doelstelling om uit de rode cijfers te komen. De luchtvaartmaatschappij stelt pas volgend jaar, in het jaarverslag dat rond mei 2005 wordt gepubliceerd, de variabele beloning nader te zullen verantwoorden. De overnamebonus staat los van de synergie- en loyaliteitsbonussen die onlangs tot grote onrust leidden. Het is ook onbekend hoeveel opties de top van KLM dit jaar krijgt. In de afgelopen jaren ontvingen KLM-bestuurders altijd het maximaal aantal opties, ondanks historisch grote verliezen. Door de overname door Air France vallen de bestuurders van KLM niet meer onder de meldingsplicht van de AFM. Parijs bepaalt het inkomen van het KLM-bestuur (NRC 1 jun 2004).
• Bestuurders van grote ondernemingen mogen zich verheugen op nog hogere salarissen. De bedrijven voeren nieuwe beloningssystemen in, waardoor topbestuurders naast hun vaste loon een hogere variabele beloning, zoals bijvoorbeeld een hogere bonus, zullen krijgen. Vooral voor topman Davis van Reed Elsevier is het nieuwe beloningssysteem gunstig. Bij goede resultaten zal zijn salaris verdrievoudigd worden. Ook de grote mannen achter ABN Amro, Unilever, Aegon, Ahold en Wolters Kluwer kunnen als alles meezit op een behoorlijke salarisverhoging rekenen (rtl.nl 13 apr 2004).
• De commissie-Dijkstal adviseert om het ministerssalaris weer de top van de loonpiramide te maken. Hiervoor is een snelle stijging met 30 procent nodig, in de toekomst gevolgd door nog eens 20 procent. Op dit moment zijn veel ambtenarensalarissen hoger dan dat van de minister, die jaarlijks 120 duizend euro verdient. Bij veel semi-publieke instellingen als universiteiten, ziekenhuizen, De Nederlandsche Bank en het UWV liggen deze salarissen nog veel hoger. Bij deze ambtenaren zullen de salarissen omlaag moeten (Volkskrant 15 apr 2004).
• De salarissen in de top van het Nederlandse bedrijfsleven zijn vorig jaar met 6 procent gestegen, zo stellen werkgeversorganisaties VNO-NCW en NCD op basis van onderzoek van de beloningsbureaus Hay en Towers Perrin. De 6 procent stijging die uit het onderzoek komt is een mediaan, waarbij extreme stijgingen en dalingen uit de steekproef worden gefilterd. Bij het onderzoek zijn pensioenlasten en bonussen in de vorm van opties en aandelen buiten beschouwing gelaten. Hay en Towers Perrin maken niet bekend welke bedrijven in het onderzoek zijn meegenomen. Vakbond FNV heeft scherpe kritiek: 'Uitschieters worden buiten beschouwing gelaten. Dit onderzoek rammelt, het lijkt een witwasoperatie.' Ook bij de mediane stijging van het werknemerssalaris van 5 procent in 2003 zet het FNV vraagtekens: 'De cijfers van het CPB, die wijd en zijd worden erkend, komen uit tussen 3,5 en 4 procent'. In de afgelopen maanden ontstond geregeld ophef over de salarissen in de top van beursgenoteerde ondernemingen. Bedrijven als ING, Philips en ASML betaalden hun bestuurders in 2003 bijna de helft meer dan een jaar eerder (Volkskrant 22 apr 2004).
• ING-commissaris Wim Kok vindt de loonstijging van 40 procent bij top van ING geen voorbeeld van exhibitionistische zelfverrijking, maar noodzakelijk om de lonen bij ING op te schroeven om talent bij ING te behouden: 'Het is een forse stijging, maar onvermijdelijk gezien de concurrentie op de arbeidsmarkt.' Uit onderzoek is volgens Kok gebleken dat de top van ING is achtergebleven bij andere multinationale bedrijven zoals Ahold en KPN (rtl.nl 27 apr 2004). Premier Balkenende vindt het fout dat zijn voorganger heeft ingestemd met de salarisstijging bij de ING-top. Balkenende wees erop dat Kok zelf als premier sprak van excessieve zelfverrijking. De huidige premier vindt de loonontwikkeling van 40 procent excessief (Telegraaf 2 mei 2004). Doekle Terpstra, voorzitter van vakcentrale CNV: 'Hij deed niets anders dan de bestuursvoorzitter napapegaaien. Uit zijn verklaring blijkt op geen enkele manier dat hij intern kritiek heeft geuit' (Volkskrant 29 apr 2004).
• Philips eindigt bovenaan op de 'schaamtemeter' van de CNV BedrijvenBond, waarin leden hun ongenoegen over bedrijven uiten. In een periode waarin de werknemers te maken hebben met een nullijn en ook met reorganisaties in diverse vestigingen, beloont de Philips-top zichzelf met hoge bonussen. Op de tweede en derde plaats staan advocatenkantoor Vallenduuk (dat ondermaatse cao's afsluit in het beroepsgoederenvervoer) en Symen van de Veen (een bedrijf dat sterfhuisconstructies gebruikt over de rug van werknemers) (Telegraaf 1 mei 2004).
• Bijna 31.000 mensen in loondienst verdienen meer dan 120.000 euro per jaar, het salaris van een minister. Hun aantal is sinds 1995 meer dan verdubbeld (Telegraaf 3 mei 2004). Vorige maand adviseerde een commissie onder leiding van oud-minister Dijkstal om de ministerssalarissen 30 procent te verhogen, tot circa 144.000 euro (Volkskrant 14 mei 2004). Minister Zalm (Financiën) houdt de mogelijkheid open dat nog tijdens de huidige kabinetsperiode de salarissen van ministers worden verhoogd. Dat zou kunnen door de officiële 36-urige werkweek van bewindslieden te verlengen tot veertig uur. Het kabinet is slechts voorstander van hogere salarissen voor een nieuwe ploeg ministers (planet.nl 25 mei 2004).
• De nieuwe Amsterdamse hoofdcommissaris Bernard Welten is tot aan zijn pensioen verzekerd van een vorstelijk inkomen. Hij heeft bedongen dat zijn nieuwe woning in Amsterdam voor de helft met overheidsgeld wordt bekostigd. Welten wil er in woongenot niet op wil achteruitgaan. Verder krijgt Welten bij een voortijdig vertrek tot aan zijn pensioen doorbetaald. Tijdens de eerste zeven jaar mag hij zelfs vertrekken wanneer hij wil, met eervol ontslag. Welten is vrijgesteld van enkele gemeentelijke belastingen, waaronder het onroerendzaaktarief. Vorige week werd bekend dat Mat Matshoff, de nieuwe directeur van de noodlijdende sociale dienst, jaarlijks meer dan 250 duizend euro verdient (Parool 8, Volkskrant 10 mei 2004).
• Topman Jeroen van der Veer van Shell krijgt een bonus van 63 duizend aandelen Koninklijke Olie met een marktwaarde van vijf miljoen euro, als Shell over drie jaar bepaalde financiële doelen heeft gehaald. De toekenning van de aandelen is tegen de regels in niet aangemeld bij toezichthouder AFM. Vorig jaar augustus kreeg Van der Veer een pakket van 57 duizend aandelen onder dezelfde condities toegewezen. Naast het basissalaris van ruim één miljoen euro, komt de topman komt ook in aanmerking voor een jaarbonus en een optieregeling. De geldbonus over 2002 bedroeg 1,2 miljoen euro. In 2003 kreeg Van der Veer geen geldbonus vanwege de verdwenen oliereserves (Volkskrant 14 mei 2004).
• In een gematigd tempo kruipen de topsalarissen verder omhoog. Slechte prestaties worden zelden bestraft, en pensioenpremies blijken soms gewoon bonussen. Zo heeft Callcenterbedrijf SNT aan zijn bestuursvoorzitter Tobias Walraven een vertrekpremie van één miljoen euro overgemaakt wegens 'beëindiging dienstverband', terwijl Walraven (40) nog steeds topman van SNT is. SNT wil niet aan de schandpaal genageld worden als overtreder van de code Tabaksblat. 'Het bedrag is meteen geheel uitgekeerd omdat we daar nu nog mee kunnen wegkomen. Over een paar jaar zou vier maal het jaarsalaris een hoop herrie veroorzaken.' Ook andere bedrijven hebben op de valreep dergelijke vergoedingen betaald. Veelal bleef dit buiten de publiciteit. De transacties staan in de kleine lettertjes van het jaarverslag. Het bedrijfje Docdata loosde zijn bestuurder Van Gerwen voor 610 duizend euro. ICT Automatisering deed hetzelfde met bestuurder Bongers voor 866 duizend euro. Opvallend zijn ook de pensioenbijdragen die topmanagers ontvangen. De code Tabaksblat eist dat bedrijven volgend jaar uitleg geven over pensioenen en de bijbehorende kosten, maar veel van de ruim tweehonderd onderzochte bedrijven houden het nu nog zo cryptisch mogelijk. Het beursgenoteerde Eriks Holding (1900 werknemers) uit Alkmaar meldde dat 'de totale beloning' van het bestuur 'niet meer marktconform' is. Bestuursvoorzitter Hans Kreuger blijkt 'kaal' 333 duizend euro te verdienen, plus een bonus van 147 duizend euro: fors meer dan een jaar eerder. Kreuger kreeg nog eens 480 duizend euro in zijn pensioenpot gestort, mede vanwege 'geleverde prestaties'. Een soort bonus dus. Hierdoor verdubbelde zijn totale beloning tot 960 duizend euro. Kabelfabrikant Draka betaalde bestuursvoorzitter Jan van Kesteren 889 duizend euro voor een jaar werken en kreeg er voor zijn pensioen 845 duizend euro bij. Het bedrijf besteedt geen letter aan een verklaring voor deze reuzendonatie. Topman Von Balluseck van Kas Bank kreeg 529 duizend euro en nog eens 319 duizend voor zijn pensioen. Schiphol was 389 duizend euro kwijt aan het pensioengat van Cerfontaine. Extraatjes komen ook in fiks hogere basissalarisen voor vertrekkende bestuurders. De laatste vijf maanden kreeg bestuursvoorzitter Van Oijen van Gamma kreeHolding 44 duizend euro per maand tegen 33 duizend daarvoor. Simac Techniek gaf zijn vertrekkend financieel directeur een forse verhoging per maand terwijl het bedrijf maar net winst maakte. Bedrijven waar gezegd wordt dat salarisverhogingen niet gepast zijn wegens matige prestaties, zijn zeldzaam. De commissarissen lijken zich vooral over de vraag te buigen of een salaris wel 'marktconform' is (Volkskrant 22 mei 2004).
• De hoge salrissen voor top van het Nederlandse bedrijfsleven worden dikwijls verdedigd door een beroep op de 'internationale arbeidsmarkt'. Bij voorkeur wordt gewezen op Amerika en Engeland, waar de salarissen veel hoger liggen. Echter, Ondanks de hogere salarissen in het buitenland zijn er niet veel Nederlanders te bekennen bij de grootste niet-Nederlandse Europese bedrijven. Het omgekeerde gebeurt wel: steeds vaker verschijnen buitenlanders in de top van het Nederlandse bedrijfsleven. De topinkomens zijn ook elders in Europa een heet hangijzer. In Duitsland ontstond grote ophef toen bekend werd dat Josef Ackermann van Deutsche Bank elf miljoen euro verdiende, inclusief een aandelenpakket. Marcel Ospel van de Zwitserse bank UBS ontving twaalf miljoen euro (Volkskrant 22 mei 2004).
• De voormalige topman van de beurs in New York, Richard Grasso, is aangeklaagd wegens zijn exorbitante beloningspakket van in totaal 180 miljoen dollar. De New York Stock Exchange (NYSE) werd in augustus vorig jaar in grote verlegenheid gebracht toen het beloningspakket naar buiten kwam. Grasso verkeerde in de positie dat hij zijn tegemoetkomingen zowel kon vaststellen als controleren. Ook Kenneth Langone, het voormalige hoofd van de beloningscommissie van de NYSE, is aangeklaagd (dft.nl 25 mei 2004).
• Twee topfunctionarissen van de computerproducent Dell incasseerden meer dan 30 miljoen dollar. Kevin Rollins verzilverde voor 35,9 miljoen dollar aan opties. Voor de financiële topman, James Schneider, leverden de opties iets meer dan 30 miljoen dollar op. Michael Dell zelf kreeg vorig jaar 800.000 opties (dft.nl 28 mei 2004).
• Voormalig bestuursvoorzitter Aat Schouwenaar van Endemol, bekend van onder meer TROS Miljoenenjacht en Lotto Weekend Miljonair, heeft een bonus gekregen van 4,5 miljoen euro (tien miljoen gulden). Schouwenaar bekleedde zijn topfunctie slechts een half jaar. Zomer 2003 volgde hij John de Mol op, in december werd hij, tegen de afspraken in, alweer aan de kant geschoven door het Spaanse moederbedrijf Teléfonica. Het bedrag bestaat uit zowel een welkomstbonus als een vertrekpremie. Behalve de bonus ontving Schouwenaar vorig jaar een salaris van 328.000 euro en een extra uitkering van 100.000 euro. Een woordvoerder van Endemol wilde geen toelichting op de bonus geven. Medeoprichter John de Mol incasseerde vorig jaar een salaris van 635.000 euro. Hij kreeg geen bonussen. Drie andere leden van de raad van bestuur - A. Oostvogel, R. Goes en H. Deitmers - ontvingen in 2003 een bonus van 1 miljoen euro en een extra uitkering van 100.000 euro. De totale bezoldiging van de raad van bestuur in 2003 kwam op 10,5 miljoen euro tegen 4,75 miljoen euro in 2002 (Telegraaf 6, NRC 7 jun 2004).
• De publicatie van een toptien van ziekenhuissalarissen door het televisieprogramma Nova leidde afgelopen week tot verontwaardiging onder Tweede-Kamerleden. Enkele tientallen directeuren van zorginstellingen verdienen bijna een dubbel salaris vanwege een overbrugingsuitkering (OBU) waarmee zij met behoud van VUT blijven werken. De regeling, waarmee 180 procent van het salaris kan worden verdiend, werd in 2001 ingevoerd om het personeelstekort in de zorg te verlichten. Een klein aantal managers - hun aantal is niet bekend - maakt oneigenlijk gebruik van deze mogelijkheid. Uit de openbaarmaking van de jaarcijfers van zorginstellingen, sinds 2003 verplicht, bleek dat directeuren, zeker interim-directeuren salarissen oplopend tot vier ton ontvangen. Interim-managers vragen al gauw 1500 euro per dag. Een ervaren manager manager kan slim en hard onderhandelen met de raad van toezicht van het ziekenhuis. En soms blijft de interimme wel erg lang op zijn post. Een op de tien ziekenhuisdirecteuren heeft vorig jaar een bonus, uiteenlopend van 13 tot 85 duizend euro, ontvangen omdat bepaalde doelen waren gehaald zoals het terugdringen van het ziekteverzuim of het verwezenlijken van bezuinigingen. Ook krijgen de meeste ziekenhuizendirecteuren een lease-auto. De Nederlandse Vereniging van Ziekenhuisdirecteuren (NVZD) is tegen het uitkeren van bonussen voor directeuren. De koepelorganisatie van raden van toezicht in zorginstellingen NVTZ laat weten niet op de kwestie te reageren. Minister Hoogervorst van Volksgezondheid noemde de topsalarissen 'te royaal'. Maar als de ziekenhuizen goed presteren, mogen directeuren goed verdienen, hield hij de Kamer voor (Telegraaf, Volkskrant 2, 3 jun 2004).
• Oud-Shell-topman Phil Watts, die ontslagen werd in verband met de opgeklopte oliereserves van Shell, heeft een afkoopsom gekregen van 1,58 miljoen euro. Dat bedrag komt overeen met het salaris dat de Britse bestuurder zou hebben verdiend als hij tot zijn pensionering in 2005 was aangebleven. Verder mocht Watts 2,8 miljoen opties houden en heeft hij recht op een jaarlijkse pensioenuitkering van 875 duizend euro (Volkskrant 26 jun 2004). De ontslagen bestuurder Walter van de Vijver, door Shell mede verantwoordelijk gesteld voor de geflatteerde oliereserves, krijgt van Shell een afkoopsom van 3,8 miljoen euro. Naast de ontslagvergoeding komt Van de Vijver na zijn pensionering in aanmerking voor een jaarlijkse uitkering van 385 duizend euro. Hij mag een deel van zijn opties en aandelen behouden (Volkskrant 13 aug 2004).
• De openheid over inkomens aan de top van het bedrijfsleven in Nederland heeft een 'absoluut desastreus effect' gehad en werkt contraproductief, zegt president-commissaris Aad Jacobs van Koninklijke Olie. 'Doordat alles nu openbaar is, zien sommigen dat ze minder verdienen dan anderen. Ze worden ontevreden. Veel van de uitwassen die we in Nederland hebben zien gebeuren, zijn een gevolg van al die prikkels die zijn ingebouwd in de beloningstructuur van topmanagers.' Een heleboel mensen kunnen volgens de president-commissaris de weelde niet dragen. 'Optieregelingen spelen duidelijke een rol in de beslissingen van sommige managers.' Veel bedrijven kijken hierdoor vooral naar opbrengsten op de korte termijn en de aandelenkoersen. Jacobs ziet echter geen weg terug. We kunnen in het buitenland niet aankomen met: 'Kijk, wij zijn een wonderlijk volkje dat daar achter de dijk graag calvinistisch wil zitten zijn en daarom vinden wij dat onze beloningsnormen ook voor u moeten gelden' (Volkskrant 4 jul 2004).
• Ruim zeshonderd topfunctionarissen in de (semi-)publieke sector verdienden in 2002 meer dan 'hun' minister. Vooral bij ziekenhuizen, universiteiten en onderzoeksinstellingen verdienden veel topfunctionarissen 120.000 euro per jaar of meer. (Voor het onderzoek werden medio vorig jaar 2.302 instellingen aangeschreven. Daarvan reageerde 64 procent.) Minister Remkes van Binnenlandse Zaken roept op de loonontwikkeling aan de top te matigen, in het bijzonder bij de gemeenten, waar de topinkomens van 2001 op 2002 met 16 procent toenamen. Dat is meer dan het gemiddelde bij de overheid van 12 procent (Volkskrant 7 jul 2004).
• Minister Brinkhorst van Economische Zaken vindt niet dat zijn topambtenaren te royale bonussen ontvangen. De PvdA hekelde onder meer het garanderen van bonussen, ongeacht de prestaties. Maar volgens Brinkhort was de toeslag aan vier gekwalificeerde medewerkers nodig om hen aan te trekken. Het kabinet besloot eerder dat op alle ministeries onderzoek komt naar de toeslagen en toekenning van onkostenvergoedingen (dft.nl 14 jul 2004).
• Jaap Blokker hekelt in het jaarverslag van zijn gelijknamige winkelconcern de 'exorbitante, met opties en bonussen opgesierde beloningen' van bestuurders bij Nederlandse bedrijven. Dat de beloningen een uittocht van managers naar het buitenland moet tegengaan noemt hij 'onzin en flauwekul'. Zelf weigert Blokker zijn salaris te openbaren. Het concern verhoogde vorig jaar zijn nettowinst met een kwart, tot 105 miljoen euro. De familie ontving 66 miljoen euro dividend (Parool 21 jul 2004).
• Joop Krant heeft besloten geen commissaris te worden van PCM Uitgevers omdat hij 'enig belangenconflict' wilde vermijden. Krant is partner van adviesbedrijf Catalyst Advisors, dat Apax (de nieuwe eigenaar van PCM) advies gaf bij het verwerven van een belang in PCM. Samen met medeadviseur Grimbert Rost van Tonningen streek Krant ruim tien miljoen euro op voor dat advies. Dat bedrag moet door PCM zelf worden opgebracht en is hoger dan de negen miljoen euro winst die PCM in 2003 maakte (Volkskrant 7 aug 2004).
• Het Havenbedrijf Rotterdam wil de salarissen van het bestuur van het bedrijf verhogen. De beloning van het zojuist verzelfstandigde bedrijf moet 'marktconform' worden, omdat anders geen goede opvolgers kunnen worden gevonden. 'Voor anderhalve ton vindt je geen goede opvolgers' zegt een woordvoerder van Havenbedrijf Rotterdam. Volgens ingewijden zal voor de nieuwe beloningsstructuur gekeken worden naar de beloning van de Schiphol-top, waar G. Cerfontaine vorig jaar verdiende vorig jaar, inclusief bonussen en overige vergoedingen, 609.549 euro verdiende (NRC 17 aug 2004).
• De kosten voor de top in (semi-)publieke instellingen stegen in 2003 gemiddeld met 8,2 procent, bijna twee keer zoveel als de gemiddelde loonkostenstijging. Dit blijkt uit het SP-rapport 'De gemeenschap op kosten in 2003 - Bovenmatige loonkostentijgingen in de de (semi-) publieke sector'. Het college van bestuur van de Vrije Universiteit van Amsterdam kostte het afgelopen jaar 43 procent meer dan het jaar ervoor. Bij de Nederlandse Bank stegen de kosten voor de top met 75 procent, bij energiereus Essent 27,8 en TPG Pensioenfonds 45 procent. De Autoriteit Financiële Marketen (AMF) zag de bestuurskosten het snelste stijgen, met 78 procent. April 2004 verscheen het lang verwachte rapport 'Over dienen en verdienen' van de commissie Dijkstal over het beloningsniveau in de (semi-)publieke sector. Tot consternatie van velen stelde Dijkstal niet voor om die exorbitante beloningen aan te pakken, maar om de salarissen van ministers met dertig procent te verhogen (Tribune 20 aug 2004).
• Presentator Gijs Wanders van het NOS Journaal heeft in twee jaar tijd bijna tweehonderdduizend euro bijverdiend bij UWV, dat belast is met de uitvoering van de werknemersverzekeringen. Wanders trad namens UWV op als dagvoorzitter, gespreksleider en gaf 'communicatie- en organisatieadviezen'. Ook collega Annette van Trigt was ook actief voor UWV en ontving via haar bedrijfje Take Off Productions BV 45.824 euro. De presentatoren hadden voor hun bijverdienssten aan de hoofdredactie van het Journaal toestemming moeten vragen. Hoofdredacteur Hans Laroes had eerder aangekondigd het 'bijklussen' van medewerkers te zullen beperken vanwege de aantasting van het onafhankelijke karakter van de nieuwsrubriek. De uitgaven voor de nieuwe huisvesting van UWV waren begin dit jaar onderwerp van items in het NOS Journaal (Volkskrant? 21 aug 2004).
• De opgestapte ex-bestuurder Mac Zondervan van voedingsmiddelenconcern Wessanen heeft buiten zijn ontslagvergoeding van 2,1 miljoen euro nog een uitgestelde beloning van 204 duizend euro gekregen, bovenop zijn salaris van 365 duizend euro tot 1 oktober vorig jaar. Zondervan maakte januari vorig jaar bekend in de loop van 2003 op te stappen na de zoveelste winstwaarschuwing van het bedrijf (Volkskrant 16 sep 2004).
• Meteen op de eerste dag dit dit mogelijk was verkocht KPN-topman verzilverde Ad Scheepbouwer de opties die hij bij zijn aantreden kreeg, 'om discussie te voorkomen'. Diverse analisten lieten weten de snelle verkoop verkeerd te vinden, omdat hieruit geen vertrouwen in KPN zou blijken. De opties van Scheepbouwer veroorzaakten drie jaar geleden grote commotie, onder meer omdat KPN in dezelfde periode duizenden ontslagen aankondigde. De Tweede Kamer veroordeelde de hoogte van de beloning. Ook dit jaar ontvangt Scheepbouwer opties. Zijn totale beloning bedroeg vorig jaar 2,48 miljoen euro. Een jaar eerder was dat 3,53 miljoen door een bonus (Volkskrant 17 sep 2004).
• De kritiek op de snel stijgende toplonen komt voort uit jaloezie, zegt de Groningse hoogleraar Jaap van Manen, en is afkomstig van groepen die slechter verdienen dan topmanagers. 'De werkelijkheid is zo simpel. De mensen aan de top van een bedrijf hebben de mogelijkheid het geld te pakken. Het strookt met elk economisch principe. Economie is niets anders dan jezelf bevoordelen. Dat mag geen 'ongelimiteerd graaien' heten. Als ik de kritiek beluister, valt het me elke keer op dat deze geluiden komen van mensen die tien keer minder verdienen' (Parool 23 sep 2004).

Bedrijven weren schoolverlaters - Ondernemers willen geen schoolverlaters zonder werkervaring of de juiste opleiding. Daarmee dreigt een herhaling van het drama in de jaren tachtig, toen een hele generatie schoolverlaters tussen wal en schip viel. De regio Amsterdam is extra moeilijk om daar veel ondernemingen gevestigd zijn die hoge eisen stellen. Grote advocatenkantoren en financiële instellingen vragen al speciale kennis van secretaresses. Laaggeschoolden zijn er in overvloed, maar er is geen indsutrie meer en dus zit niemand op hen te wachten, aldus een onderzoeker. Twintig procent van de werknemers in Nederland heeft inmiddels geen vast contract heeft meer. In Amsterdam is dat 22 procent (Parool 10 mrt 2004).

Verkoopwijze internetsites 'bedroevend' - Internetsites lappen de wet 'koop op afstand', die consumenten moet beschermen volledig aan hun laars, zo stelt de Consumentenbond. Veel bedrijven verzuimen om iets over zichzelf te vertellen op hun website en noemen vaak geen adres, waardoor ze nauwelijks traceerbaar zijn. Ze eisen wel vaak dat een koper vooruitbetaalt. De prijzen op sites zijn misleidend omdat daarin bijvoorbeeld geen btw is opgenomen. Veertig procent van de internetpagina's wijst de koper niet op de zeven dagen bedenktijd die hij heeft om zonder opgaaf van reden van de koop af te zien. 'Het lijkt erop dat veel bedrijven erop gokken dat mensen niet weten dat ze nog van de koop kunnen afzien' (Telegraaf 19 mrt 2004).

Chirurg voor rechter wegens erfenis - De orthopedisch chirurg die in 2000 bijna drie miljoen euro erfde van een 95-jarige dame, had die nooit mogen krijgen, stelt de familie van de vrouw. Het Centraal Tuchtcollege voor de Gezondheidszorg boog zich eerder al over de zaak, omdat de chirurg de vrouw medisch begeleid heeft bij haar euthanasie, terwijl hij in haar testament was opgenomen. De bejaarde dame ontwikkelde in de jaren negentig een vriendschappelijke relatie met de chirurg en zijn vrouw. De chirurg ontving schenkingen van de dame, onder meer voor de aankoop van kleding, kunst, antiek en auto's, voor de studiekosten van zijn kinderen en de aflossing van zijn hypotheek (Volkskrant 18 mrt 2004).

EINDE