inleiding | motto's, citaten | 1990-1999 | 2000-2001 | 2002 | 2003 | 2004 a, b | 2005
2003



Tientallen doden na ontploffing - In Veracruz (Mexico) vielen tientallen doden en raakten velen gewond door een kruitontploffing in een marktgebouw. De autoriteiten hadden de afgelopen week vergeefs geprobeerd de verkoop van gevaarlijk vuurwerk op basis van kruit te voorkomen. Maar handelaren protesteerden tegen de inbeslagname en vielen de politie met stokken en stenen aan (Telegraaf 1 jan 2003).


Farmacie verzint problemen - De farmaceutische industrie heeft van seksuele problemen bij vrouwen een ziekte gemaakt en zo een nieuwe afzetmarkt gecreëerd, zegt onderzoeker Ray Moynihan. Er is enorm verdiend aan Viagra. Nu zoekt de industrie nog zo'n succes. Daarom worden seksuele problemen bij vrouwen door de bedrijven ten onrechte gemedicaliseerd en zijn cijfers erover schromelijk overdreven (AD 3 jan 2003).


Auto, televisie, huis - Verreweg het grootste tijdschrift van Nederland is de Kampioen (ANWB) met 3.750.000 exemplaren. Op de tweede plaats staat het Veronica Magazine (ruim een miljoen stuks). Na de Avrobode (725.000 stuks), volgt het ledenblad van de Vereniging Eigen Huis (635.000 exemplaren) (Telegraaf 7 jan 2003).


Topmannen pleiten voor 'nieuwe ethiek' - Een club Amerikaanse topmanagers pleit voor goed gedrag aan de top. 'De malaise in het publieke vetrouwen dwingt ons tot goed gedrag', zegt een voormalig minister. Lynn Sharp Paine, expert bedrijfsethiek van Harvard University, kocht op de internetveiling E-Bay een publicatie van de 'morele code' van Enron. 'In uitmuntende staat, nooit gelezen', zo adverteerde de verkoper. De morele code moet niet alleen worden gepubliceerd, de naleving moet ook worden afgedwongen. Een ander advies van de groep betreft de scheiding van Chief Executive Officer (CEO, bestuursvoorzitter) en de onafhankelijke voorzitter van de raad van commissarissen (Chairman), om zelfverrijking en wanbeleid te voorkomen. Voorts moeten de institutionele beleggers hun aandelen langer vasthouden. 'Ze moeten zich weer als eigenaars gaan gedragen, niet als handelaren of speculanten.' De 'krankzinnige' beloningen voor toplieden had de Board al eerder aan de orde gesteld. Klokkenluiders moeten worden beschermd. Van een ondervraagde groep van 300 van hen werd 69 procent ontslagen (Volkskrant 10 jan 2003).
Richard Parsons krijgt een dubbelrol als CEO (topman) en Chairman (vergelijkbaar met president-commissaris) van AOL Time Warner, het grootste mediabedrijf ter wereld (Volkskrant 18 jan 2003).


Meerderheid Nederlanders ontevreden - Een kleine meerderheid van 52 procent van de Nederlanders is er niet trots op in Nederland te wonen (Telegraaf 14 jan 2002). Het aantal emigranten dit jaar bereikt een nieuw record (Volkskrant 8 mei 2003).


Meer Nederlanders vragen geestelijke hulp - Het aantal verzoeken om advies of hulp is bij de stichting Korrelatie, barometer van de geestelijke gezondheidszorg, met 25 procent gestegen, van 44 duizend in 1999 naar 55 duizend in 2002 (Volkskrant 15 jan 2003).


Prijzen horeca - De prijzen in de horeca zullen dit jaar nog veel verder stijgen. Volgens Koninklijke Horeca Nederland zijn de meeste prijsverhogingen die vorig jaar zijn opgetreden, nog niet in de prijzen verwerkt (Parool 22 jan 2003).


Winkels, wijken en winkelpersoneel
Amsterdamse winkeliers worden op grote schaal bestolen door hun eigen personeel. Soms gaat het om georganiseerde fraude, waarbij winkelmedewerkers samenwerken met handlangers buiten de zaak. Het gebeurt zelfs dat winkeliers hun zaak sluiten of plekken mijden vanwege dergelijke vormen van criminaliteit en de onbetrouwbaarheid van het personeel in zulke wijken. Winkelmeisjes maken deel uit van georganiseerde bendes en solliciteren bij winkels. Ze vergeten spullen aan te slaan, verwijderen de beveiligingslabels of schakelen de detectiepoortjes uit. Soms worden busjes voorgereden en volgeladen. Ook elders in het land zeggen detaillisten te worden geconfronteerd met malafide werknemers, die van filiaal naar filiaal trekken en in korte tijd grote schade aanrichten (Parool 22 jan 2003).
Supermarktketens en individuele ondernemers willen in dertig buurten in Nederland vanwege de onveiligheid geen winkel meer exploiteren. Het aanntal 'no-go-areas' dreigt snel op te lopen. Zestig tot zeventig winkelgebieden staan op de nominatie. Het gaat met name om winkeldiefstal, overvallen, en een algemeen gevoel van onveiligheid bij klanten en personeel. Er is steeds meer agressie, bijvoorbeeld bij het controleren van leeftijdsgrenzen bij de verkoop van alcohol en tabak. Dirk van den Broek sloot onlangs in Amsterdam enkele winkels wegens de onacceptabele veiligheidsrisico's. Ook in Rotterdam zijn winkels gesloten. Veel mensen zijn bang om in een supermarkt te werken. Het vertrek van een supermarkt is het begin van het einde. Andere winkels volgen dan vaak (Volkskrant 20 jan 2003).
Het aantal bankvstigingen in Amsterdam is de laatste jaren sterk gedaald. Een van de redenen is dat Banken liever geen vestigingen willen in bepaalde wijken. Ze zijn bang dat hun aanwezigheid daar hun imago schaadt (Parool 16 mei 2003).
Jeroen Kunneman heeft een bakkerswinkel in de Bijlmer. Het personeel is zijn grootste probleem. Uit de koelkast is vorig jaar voor 110.000 gulden aan etenswaren gestolen - filet americain, dat soort dingen. 'Gemiddeld had ik hier acht mensen rondlopen. In twee jaar tijd heb ik 65 mensen ontslagen, allemaal omdat ze hadden gestolen.' Op een computerscherm laat hij archiefbeelden zien van een kassameisje: 'Kijk daar komt het vriendje bij de toonbank, hij loopt wat onduidelijk heen en weer. Nu opletten!' Terwijl ze met de ene hand het kleingeld aanpakt, pakt ze met de andere twee briefjes papiergeld en geeft die aan de jongen. De jongen is een 'loverboy' die haar dwingt tot stelen. Bij een ander archiefbeeld van een meisje aan de kassa: 'Zij keek nooit een klant aan, ze keek altijd weg als ze wisselgeld teruggaf. Hier zie je waarom.' Een dame van middelbare leeftijd koopt een broodje, betaalt en krijgt te weinig wisselgeld terug. 'Dit meisje spaarde voor zichzelf het niet teruggeven wisselgeld op.' Kunneman heeft de meisjes in het begin wel gevraagd waarom ze stalen: 'Dan haalden ze hun schouders op, het was normaal voor ze. Geen normen en waarden. Dat is een probleem van deze wijk.' Kunneman heeft nog vier personeelsleden voltijds rondlopen. Deze vier vertrouwt hij. Ander personeel wil hij niet meer: 'Dan maar zelf wat harder werken en minder omzet draaien.' Vaak zijn er vechtpartijen in de winkel doordat klanten hun geduld en zelfbeheersing verliezen. Dat was afgelopen toen Kunneman 'protectiegeld' ging betalen aan een crimineel. Elke maand 400 euro. Hij is er later weer mee opgehouden. 'Het kostte veel moeite om van mijn beschermer af te komen.' Vorig jaar kreeg hij bij een overval een pistool op zijn hoofd. Hij weigerde medewerking, werd op het hoofd geslagen en verloor het bewustzijn. Zijn beschermer ziet hi niet meer. In de winkel zijn weer vechtpartijen (NRC 1 nov 2003).


Baan lastig samen met school of zorg - Werknemers kunnen hun baan vaak lastig combineren met een opleiding of zorg voor kinderen. De hulp aan zieke familieleden of kennissen is bijna ondoenlijk voor werkende mensen (AD 19 jan 2003).


Vertrouwen - In het ski-oord Davos komen zakelijke en politieke leiders tezamen voor het World Economic Forum. Het thema is: building trust. De beurs verzwakt. Er komt oorlog. De economische schade zal groot zijn. Naast de boekhoudschandalen en sjoemelende topmanagers, is er angst voor terreur. Beleggers vluchten in onroerend goed, obligaties van Westerse landen, de euro of goud. Er is weinig interesse voor aandelen (Volkskrant 24 jan 2003).


Twee mannen uit Almere en Heerhugowaard hebben de afgelopen jaren hoogbejaarden opgelicht (Volkskrant 24 jan 2003).


700 euro voor SM-therapie - Therapeut Emiel H. stelde een slavinnencontract op waarin werd vastgelegd dat zij zich eens per maand, vijf jaar lang aan hem zou onderwerpen. Ze werd vastgebonden, geslagen, geschopt en daarna volgde seks. Later kwamen de weekendsessies, met andere vrouwen. Kosten: zevenhonderd euro per keer. Zeker vijftien seksslavinnen had hij. 'De verdachte heeft blijk gegeven van een zodanig gebrek aan normbesef dat het waarschijnlijk is dat hij zich wederom aan ernstig misbruik schuldig zal maken.' Hij selecteerde vrouwen die autoriteitsgevoelig waren en geen grenzen konden stellen. Hij hield ze voor dat ze dankzij hem gelukkig konden worden. En hij legde alles vast op video om zijn slachtoffers chantabel te maken (Volkskrant 31 jan 2003).


Zeven zonden - De zeven nieuwe ijsjes van Magnum zijn vernoemd naar de zeven zonden: gulzigheid, ijdelheid, begeerte, luiheid, afgunst, hebzucht en wraak. Op de verpakking staan duivelshorentjes. 'Het reclameconcept is gebaseerd op het thema verleiding' (Gereformeerd Dagblad 31 jan 2003).


Koopziekte - De ernst van koopverslaving wordt nauwelijks onderkend. Als Amerikaanse cijfers van toepassing zijn op Nederland, lijdt bijna een miljoen Nederlanders aan koopziekte. Creditcards en postorderbedrijven maken het de verslaafde eenvoudig. Er zijn vier typen verslaafden: de koopjesjager, de funshopper, de troostshopper en de dwangkoper. Bij een Bijenkorfonderzoek bleek 29 procent van de mannen koopverslaafd tegen 54 procent van de vrouwen. Negentig procent van de koopverslaafden is vrouwelijk (Volkskrant 7 feb 2003).


Overheid moet oligopolies breken - De overheid moet meer maatregelen nemen om de macht te kraken van oligopolies, concludeert het Centraal Plan Bureau (CPB). In de benzinemarkt, de energiesector, de bankensector en de mobiele belmarkt kan nu een beperkt aantal aanbieders ongestoord de prijzen dicteren. Vooral als nieuwe concurrenten nauwelijks de markt kunnen betreden, dreigt het gevaar van hoge prijzen en slechte dienstverlening (Volkskrant 13 feb 2003).


Pesten en claimen - Een school betaalt 8000 euro aan een gezin waarvan twee kinderen werden gepest. De weg naar meer claims ligt nu open. Het gevaar bestaat dat immateriële schade steeds vaker tot claims leidt. Dat versterkt de gedachte dat alles in het leven in geld is uit te drukken en iedere vorm van tegenslag of ongeluk een contante tegenwaarde heeft. Een claimcultuur is niet bevorderlijk voor de onderlinge verhoudingen. De juridisering van onderlinge verhoudingen leidt tot onderling wantrouwen. In het buitenland zijn al bedragen tot een miljoen dollar aan ouders uitgekeerd (Volkskrant 28 feb, 3 mrt 2003).


Schiphol
• Een zesde of zelfs zevende landingsbaan levert Nederland veel voordelen op. De prijzen van tickets zullen dalen door concurrentie, zegt het Centraal Planbureau. Ook het aantal bestemmingen vanaf Schiphol kan dan worden uitgebreid. De aanleg van ten minste een zesde baan is volgens het CPB noodzakelijk. Daarmee kan de luchthaven binnen de geluidsnormen doorgroeien. Het CPB pleit voor een zevenbanenstelsel omdat dat Nederland de meeste welvaart oplevert (Parool 12 apr 2002).
• De vijfde baan wordt vandaag in gebruik genomen. De luchthavenlobby heeft gewonnen. Er zijn geen grenzen aan de groei voor Schiphol, mochten Nederlanders dat denken. Het afgesproken plafond van 44 miljoen passagiers in 2010 is al gehaald. De vijfde baan is nog niet open of Schiphol werkt al aan twee nieuwe banen en een tweede terminal. De verkeerstoren is reeds in aanbouw. Straks hoopt Schiphol 85 miljoen passagiers te bedienen. De nieuwe luchtvaartwet die volgende week van kracht wordt, biedt Schiphol daarvoor de ruimte. De uitbreiding, begroot op 1,2 miljard, heeft 3,3 miljard euro gekost en gaat waarschijnlijk nog meer kosten. Volgens de luchthaven was het onmogelijke toch mogelijk: groeien en het milieu ontzien. Met een schier eindeloze stroom onderzoeken, rapporten, metingen en andere technische gegevens probeerde directeur Gerlach Cerfontaine zijn gelijk te halen. Milieudefensie ging meepraten over geluidscontouren, meetinstrumenten, risico-analyses en andere ingewikkelde zaken en verloor daar de strijd. De Tweede Kamer stemde in met de vijfde baan. Geluidsoverlast, milieuvervuiling, veiligheid en stankoverlast waren gehouden aan het overlastniveau van 1990. Toen bleek dat het allemaal niet te meten was. Er werd een grens van 44 miljoen passagiers gesteld. Schiphol ging akkoord, voor even althans. Vervolgens richtte de lobby zich op het afbreken van alle bestaande afspraken. Vandaag is er weinig over van alle beperkingen die de Kamer aan de uitbreiding van Schiphol stelde. Stank blijkt niet te meten, de luchtvervuiling is gekoppeld aan het Kyoto-protocol en de commissie die de geluidsoverlast moest inventariseren, is met slaande deuren opgestapt. Het ministerie van Verkeer en Waterstaat stond onafhankelijk onderzoek in de weg. De invloedssfeer van Schiphol is door de nieuwe luchtvaartwet ruim dertigduizend hectare groot: van het Groene Hart tot ver boven het Noordzeekanaal (Volkskrant 13 feb 2003).
• Schiphol dreigt in de loop van 2004 de geluidsnormen te overschrijden. De oorzaak is 'een domme rekenfout' waardoor het aantal vliegtuigen dat per uur start op de Zwanenburgbaan te laag is uitgevallen (Telegraaf 23 jun 2003).
• Sinds de opening van de nieuwe Polderbaan van Schiphol zijn er uit de omliggende dorpen klachten over de geluidshinder binnengekomen. Schiphol houdt zich volgens de gemeente Haarlemmerliede niet aan de route die vooraf is afgesproken. Ook in verder weg gelegen gebieden is sprake van meer geluidsoverlast (Parool 10 jul 2003).
• Nachtvluchten zullen rondom Schiphol in 2005 voor tweemaal zo veel overlast zorgen als voor de ingebruikname van de Polderbaan. Buiten de directe omgeving van Schiphol zal het aantal mensen dat 's nachts hinder ondervindt, stijgen van 59.000 tot 200.000 in 2005. Sinds 2001 stijgt het aantal mensen met slaapproblemen (Parool 17 jul 2003). Volgens oud-voorzitter Berkhout van de commissie Vliegtuiglawaai is het systeem van geluidsnormen rond Schiphol bewust zo ingewikkeld gemaakt dat het lawaai rond de luchthaven nauwelijks te meten valt (Telegraaf 17 jul 2003).
• De Fransen willen dat Schiphol de derde luchthaven van Parijs wordt. Parijs wil geen toename van het aantal vluchten. Schiphol vindt de suggestie van de Franse parlementscommissie 'interessant' (Parool 17 jul 2003).
• Aalsmeer krijgt door de nieuwe Schipholwet veel meer geluidsoverlast dan bij de behandeling van de wet is beloofd door de toenmalige ministers Pronk (Milieu) en Netelbos (Verkeer)(Parool 1 aug 2003).
• In de jarenlange discussie over de aanleg is steeds gezegd dat de Polderbaan de geluidsoverlast elders sterk zal doen afnemen, met name rond de Zwanenburgbaan. Door een 'domme rekenfout' komt Schiphol hierop terug. De luchthaven dacht met 18 starts of landingen per uur vanaf de Zwanenburgbaan te kunnen komen aan 395.000 vluchten in 2003. Nu blijkt dat dat alleen kan als elk uur het dubbele aantal toestellen wordt verwerkt. Staatssecretaris Melanie Schultz van Haegen (Verkeer, VVD) wil Schiphol tegemoet komen aangaande de de rekenfout van Schiphol: 'Het is nooit de bedoeling van de Luchtvaartwet geweest dat Schiphol zou krimpen.' Schultz verwijt de Tweede Kamer 'slappe knieën' te krijgen onder druk van klachten en spreekt van een hetze. Ze benadrukt dat de geluidsoverlast waarover nu geklaagd wordt door gemeenten uit IJmond en Noord-Holland, te voorzien was. 'Alles is conform de afspraken' (Parool 18, 21 aug 2003).
• Schiphol werkt aan een extra taxibaan, zonder dat de Tweede Kamer hiervoor expliciet toestemming heeft gegeven, zegt Tweede-Kamerlid Van der Ham (D66). De besluitvorming over de baan is er 'doorgeglipt' (Telegraaf 18 aug 2003).
• Het luchtruim boven Nederland moet opnieuw ingericht worden om de geluidsoverlast te verminderen, zegt G. Cerfontaine. Schiphol heeft te maken met een dubbeldoelstelling: minder overlast en toch groeien. 'Wij hebben regelmatig gezegd dat het een krankzinnig systeem is. Tussen rekenen en meten zitten geweldige verschillen. Daarom moet er een duidelijk systeem komen dat kan worden getoetst. Er komt op termijn nieuwe technologie beschikbaar die luchtvaart veel stiller kan maken. De nieuwe toestellen van Boeing maken bijvoorbeeld nog maar eenderde van het geluid van oude 747-toestellen. Op grond van die ontwikkelingen denk ik dat het interessant is om het stelsel opnieuw te bekijken.' Ook de KLM vindt het huidige systeem te ingewikkeld en wil met een schone lei (Telegraaf 30 aug 2003a, b).
• Schiphol wil huizen van ontevreden bewoners in Zwanenburg en Aalsmeer opkopen. Maar staatssecretaris Melanie Schultz van Haegen (Vervoer) wil niet meebetalen aan dit plan van Cerfontaine, waarin ook het ministerie van Verkeer en Waterstaat betrokken is. Schultz merkte op dat de gemeenten in het buitengebied van de luchthaven niet staan te springen om het geluid van vliegtuigen te meten omdat zou kunnen blijken dat ze niet zoveel huizen kunnen bouwen als ze zouden willen. In januari kreeg Amsterdam toestemming om de woonwijk Meer en Oever te bouwen in de 'vrijwaringszone'. Nieuwbouw is daar verboden vanwege vliegtuighinder (Parool 13 sep 2003).
• De luchtvaartsector wil af van de gelijke behandeling op Schiphol op basis van binnenkomst. In de piekuren moet grote klanten voorrang krijgen op vrachtverkeer, charters en prijsstunters. Zo kan Schiphol zijn knooppuntfunctie verstevigen (Telegraaf 11 okt 2003).
• De KLM eist extra starts en landingen op Schiphol. Zij meent daar recht op te hebben omdat de aanschaf van tien nieuwe, stillere Boeings 777 leidt tot minder lawaai (Parool 27 okt 2003).
• De omgeving van Schiphol is door het toegenomen vliegverkeer veel onveiliger dan de Luchtvaartwet toestaat. De wet is niet na te leven, tenzij alle sinds 1990 aangelegde nieuwbouw rond Schiphol wordt afgebroken en het vliegverkeer wordt gehalveerd. Staatssecretaris Pieter van Geel wil daarom een andere kijk op Schiphol en flexibeler kunnen omgaan met de risico's voor omwonenden. Er moet een 'basisniveau van veiligheid' komen voor alle burgers, een 'gebiedsgerichte benadering'. 'Wanneer het dan lastig blijkt de aanvliegroutes te veranderen of het vliegveld te verplaatsen, kun je andere zaken misschien wel aanpakken. Bijvoorbeeld door een kerncentrale minder te gebruiken. Op die manier kan het totale veiligheidsniveau aanvaardbaar blijven' (Parool 29, 30 okt 2003).
• De onafhankelijkheid van deskundigen wordt niet altijd op prijs gesteld, zeker niet door de overheid. Door de grote politieke of economische belangen liggen de conclusies van onderzoekscommissies vaak van te voren al vast. Deskundigen gaan vaak door de knieën en anderen wordt het leven ongemakkelijk gemaakt. Als voorzitter van de adviescommissie voor de geluidsnormen voor Schiphol, heb ik meegemaakt hoe de commissie werd beschouwd als een wetenschappelijke façade voor reeds uitgestippeld, omstreden beleid. Toen de bevindingen van de commissie de politiek niet uit kwamen, werden ze genegeerd en gemanipuleerd. Wij moesten het beleid van Netelenbos aanprijzen en goedkeuren. Ze wilde haar plannen koste wat kost doorzetten. Ons eerste advies van januari 2001 stelde dat het oude stelsel veel beter beschermt tegen geluidsoverlast dan het nieuwe. Dat zinde de ministers niet. Ze overtuigde de Kamer van haar wetsvoorstel en de commissie mocht het evalueren, zo werd nu beloofd. Maar de pas aangetreden staatssecretaris van Verkeer en Waterstaat, Melanie Schultz van Haegen, gebood dat die evaluatie slechts op locaties vlakbij Schiphol mocht plaatsvinden en het ministerie zou daarbij zélf de benodigde informatie verschaffen. Maar deskundig onderzoek moet gebaseerd zijn op gegevens uit de wijdere omgeving van Schihol. Daarover gingen nu juist de politieke beloften. Schiphol heeft zijn vijfde baan gekregen. De omwonenden zijn voor de gek gehouden. De commissie gaf in november 2002 haar opdracht terug. Van de belofte van het tweede kabinet-Kok dat vanaf 2003 ook in de wijdere omgeving van Schiphol het aantal ernstig gehinderden met ongeveer 50 procent en het aantal slaapgestoorden met ongeveer 70 procent zou zijn afgenomen ten opzichte van het ijkjaar 1990, is niets terecht gekomen. De commissie werd onder druk gezet, onjuist geciteerd en er werd op de persoon gespeeld. Er zijn in de afgelopen jaren stapels rapporten geschreven voor het nieuwe normenstelsel van Schiphol. Ik heb geen enkel rapport gezien dat aangeeft dat het nieuwe stelsel niet deugt. Zelfs ons nationale laboratorium voor de luchtvaart liet het afweten. De conclusies van dit laboratorium werden vlak voor de verschijningsdatum van ons rapport zodanig herschreven dat de zwakke plekken verhullend werden geformuleerd. Ik heb sterk de indruk dat wat voor Schiphol geldt, ook van toepassing is op de besluitvorming rond de Betuweroute en andere belangrijke politieke trajecten zoals het tot stand komen van de taxiwet, de verzelfstandiging van de NS, de deregulering van de energiesector en de schaalvergroting van het onderwijs. Bestaan in Nederland nog onafhankelijke adviesbureaus die een oprecht advies belangrijker achten dan een vervolgopdracht? Het gebrek aan echte onafhankelijkheid is een groot probleem geworden in ons democratisch bestel (Prof. A.J. Berkhout, voorzitter van de commissie over de geluidsnormen voor Schiphol, NRC 29 nov 2003).
• De commissaris van de koningin in Noord-Holland, H. Borghouts (GroenLinks), wil een parlementair onderzoek naar de besluitvorming rond Schiphol, met name over de handhaving van de geluidsnormen en de veiligheid van omwonenden. Het gaat over de vraag wie in Nederland in feite de macht uitoefent. Dat hoort de Tweede Kamer te zijn, maar in de praktijk is dat nog wel eens anders (Telegraaf 18 dec 2003).
Wordt vervolgd ...


Criminaliteit
• Een bende Nederlanders, Belgen en Albanese excommando's overvalt geldtransporten. De Brinks-bende heeft contacten en toegang tot het computernetwerk van justitie in Brussel, Antwerpen, Amsterdam en Haarlem. Bij de eerste overvallen werden nog waarschuwingsschoten gelost, maar nu schieten de overvallers meteen op de chauffeurs met kalasjnikovs. De geldwagens worden vervolgens opgeblazen, de eigen auto's verbrand om geen sporen achter te laten. Individuele bendeleden lijken nergens voor terug te deinzen. Het grootste gevaar voor de geldtransporten komt evenwel van de eigen werknemers. 'Iemand kan schulden krijgen, onder druk worden gezet, verkeerde vrienden opdoen. Het gebeurt enkele malen per jaar dat we hierover met iemand moeten praten', zegt een directeur (Parool 15 feb 2003, Volkskrant 19 feb 2003).
• In Amsterdam werpt de georganiseerde misdaad zich in toenemende mate en op steeds gewelddadiger wijze op de vastgoedmarkt. Makelaars zijn begonnen met het aanleggen van een zwarte lijst van dubieuze investeerders en pandjesbazen. Ook in de horeca zijn de zogenaamde 'baksteenpooiers' actief. In sommige (winkel)straten is twintig tot dertig procent van de cafés, discotheken en restaurants in dubieuze handen (Parool 23 aug 2003). Wie is er nog bonafide in de Amsterdamse vastgoedsector? Wijlen 'Ome Jaap' Kroonenberg financierde 'Koning van de Wallen' Joop de Vries en leden van de Bruinsma-groep. De huidige financieel-directeur van de Kroonenberg Groep, registeraccountant Erik Bos, speelt een opvallende rol in de fraudezaak rond de Taxicentrale Amsterdam. Tycoon Willem Endstra werd bestempeld als 'bank van de onderwereld'. Bertus Lüske, onder meer eigenaar van het ADM-terrein werd geliquideerd. Malafide eigenaren gebruiken hun onroerend goed voor illegale praktijken. Als de politie de panden leeghaalt, begint een week later alles van voren af aan. De eigenaren gaan meestal schuil achter een wirwar aan bv's, die vastlopen in het Caribisch gebied. Het is uitermate lastig, zo niet onmogelijk, om bonafide van malafide te onderscheiden. Sommigen, zaols 'Dikke Charles' Geerts, hebben monopolieposities in het Wallengebied en het Damrak, in de horeca en de prostitutie. Ambtenaren zijn betrokken bij grote bouwprojecten, zowel bij aanvraagprocedures als de besluitvorming en controle daarover. Dat werkt corruptie in de hand. Er wordt veel geld verdiend met criminele activiteiten als drugshandel, prostitutie en mensensmokkel. Dat geld wordt op een gegeven moment geïnvesteerd in vastgoed (Parool 15 nov 2003).
• De politie heeft twintig personen aangehouden in verband met een omvangrijke witwasorganisatie in Amsterdam-West. Een videotheek diende als dekmantel voor illegale financiële praktijken. De klanten kwamen uit het criminele circuit. De Amsterdamse politie stuit de laatste tijd steeds vaker op criminele activiteiten bij kleine ondernemingen (Telegraaf 29 aug 2003).
• Het Westelijk havengebied in Amserdam kampt al jaren met ernstige criminaliteit. Het gebied heeft te maken met onder meer milieudelicten, voertuigcriminaliteit, straatraces, hennep- en xtc-productie. 'Het haventerrein is de afgelopen jaren bestuurlijk verwaarloosd', stelt een wethouder. Bedrijven klagen al jaren over inbraak, vernieling en de onveilige situatie voor het personeel. Sinds kort wordt een speciaal busje ingezet om personeel van en naar station Sloterdijk te brengen (Parool 24 okt 2003).
• Personeel goed voor 60 procent winkeldiefstallen (Parool 25 okt 2003). Een kwart van de winkelbedrijven kreeg vorig jaar te maken met diefstal door eigen winkelbedienden. Een op de zes ondernemingen werd geconfronteerd met afpersing en bedreiging (Gereformeerd Dagblad 25 okt 2003).
• Piraterij neemt flink toe. Er wordt daarbij steeds meer geweld gebruikt (Telegraaf 31 okt 2003).
• Criminelen gebruiken het Holland Casino om op grote schaal zwart geld wit te wassen in de vorm van winsten. Ook worden de spelwinsten in het overboekingssysteem opgeschoefd. De directie van het staatscasino heeft de witwaspraktijken altijd ontkend, maar op het Max Euweplein in Amsterdam weet de directie om welke criminelen het gaat. Zonder al die criminele klanten kan Holland Casino 'de tent wel sluiten', zegt een ontslagen ex-werknemer (Parool 2 sep 2003).
Nederlandse criminelen beramen een moordaanslag op de Amsterdamse officier van justitie K. Plooy (Telegraaf 5 sep 2003).
• Tientallen winkeliers in winkelcentrum Amsterdamse Poort in Zuidoost betalen beschermgeld aan afpersers. Ondernemers durven geen aangifte te doen. Ook in Amsterdam-Oost en Oud-West betalen betalen winkliers protectiegeld. 'Ze komen met je praten, zeggen dat ze je kunnen helpen. Dan wordt er ingebroken. Ze intimideren door te zeggen dat je aan je zoontje moet denken. Een collega kreeg iemand in de winkel die zijn jasje opensloeg waardoor hij een schouderholster met pistool zag. Een collega kreeg een pistool tegen zijn hoofd.' Uit onderzoek blijkt dat één op de zes winkelbedrijven vorig jaar te maken kreeg met afpersing en bedreiging. Een kwart had last van diefstal door eigen personeel (Parool 3 nov 2003).
• Nederland is een logistiek paradijs voor criminelen. Zij misbruiken havens, luchthavens en spoorlijnen op grote schaal voor de doorvoer van hun illegale handel (Telegraaf 5 nov 2003).
• De kwalijke reputatie van de Schiphollijn is in het buitenland doorgedrongen. Het Australische ministerie van Buitenlandse Zaken maant reizigers naar Amsterdam op hun hoede te zijn. De autoriteiten schatten het risico in Nederland van dezelfde orde van grootte in als in Syrië, Sri Lanka en Cambodja. Ook de VS, Groot-Brittannië en Canada waarschuwen voor de Nederlandse criminaliteit. Amerikanen worden door hun overheid geattendeerd op het onheilspellende vooruitzicht dat bijna één op de tien toeristen Nederland verlaat als slachtoffer van een misdrijf (Parool 7 nov 2003).
• Minstens eens per maand wordt ingebroken in een van de 57 kantoren van Thuiszorg Amsterdam. Sommige kantoren worden bij herhaling door inbrekers bezocht. Computerschermen worden weggehaald. Na vijf inbraken binnen een jaar en een ontploffing door een zware vuurpijl, zoekt de thuiszorg in Noord zoeken naar andere huisvesting. De frustratie is groot. De verzekering vergoedt niet alles: 'Omdat ze dan nog ingewikkelder beveiliging eisen dan we al hebben. We zitten nu al in wijkposten met tralies voor de ramen. 's Nachts worden de panden in de gaten gehouden door een beveiligingsbedrijf. De beveiliginskosten lopen op terwijl Den Haag nieuwe bezuinigingen van minstens tien procent heeft aankondigd (Parool 11 nov 2003).
• Criminelen hebben tientallen illegalen afgeperst. Zij regelden voor hen eerst een geldlening, waarna zij meteen een aanzienlijk deel van de leensom voor zichzelf opeisten. De afpersers kregen bij hun acties hulp van een medewerker van de SNS Bank (Telegraaf 18 nov 2003).
• Een Arubaans bedrijf Whitehill Trust & Advisory Services NV, dat eerder betrokken was bij een mondiale witwasoperatie en een schakel vormde binnen 'een criminele organisatie', exloiteert nu kinderdagverblijven in Amsterdam Oud-West en Oud-Zuid. Kinderopvang is al jaren een lucratieve business. De vraag is groot en de tarieven zijn vrij. Het is onbekend wie de eigenaren zijn van Whitehill Trust (Parool 6 dec 2003).
• De georganiseerde misdaad infiltreert steeds dieper in bedrijven door systeembeheerders om te kopen of te bedreigen. Criminelen proberen toegang te krijgen tot computersystemen met identiteitsgegevens van banken of koersgevoelige bedrijfsinformatie (Parool 13 dec 2003).


Fraude
• De fraude bij Aegon is veel groter dan gedacht. De directeur uit Huizen sluisde met valse nota's 18 miljoen euro weg, samen met een compagnon uit Hengelo, een bekende figuur in de sport- en amusementswereld (ANP 10 jan 2003).
• Patiënten rommelen met rekeningen of verhuren hun zorgpas aan onverzekerden. Apothekers leveren onnodig recepten in termijnen in omdat zij per uitgifte een bedrag ontvangen. Tandartsen declareren nooit gemaakte röntgenfoto's of verwijderen uitzonderlijk veel tandsteen. 'Ik ben afkomstig uit de reis- en schadeverzekeringen. Dan weet je dat Nederlanders meer Ray-Ban zonnebrillen declareren dan er ooit zijn verkocht', zegt Jacques Aartman van zorgverzekeraar Achmea. Patiënten, (para-)medici en apothekers frauderen op grote schaal. Het vervalsen van nota's, en het declareren van nooit uitgevoerde ingrepen kosten de premiebetaler jaarlijks tweehonderd miljoen euro (Volkskrant 18 apr 2003). Anderen schatten dat het om vier miljard euro per jaar gaat. Naar schatting fraudeert 5 procent van de huisartsen, 10 procent van de specialisten en apothekers en 17 procent van de paramedici zoals fysiotherapeuten en alternatieve genezers. De politiek is 'verbijsterd' (Volkskrant 30, 31 jan 2003).
• Miljoenenfraude met valse cheques treft Rabobank (Telegraaf 3 feb 2003)
• De grootste fraudeurs in het bedrijfsleven zijn managers. Wereldwijd lichten zij in meer dan de helft van alle fraudegevallen de eigen werkgever op. In 30 procent gaat het lagere personeel in de fout. De meest omvangrijke fraudes worden gepleegd door managers die minder dan een jaar in dienst zijn van de onderneming. Ondanks vele bedrijfsschandalen is het aantal fraudegevallen niet kleiner geworden. Schering en inslag is dat managers van dochterbedrijven een te goede voorstelling van zaken geven bij de financiële verantwoording aan het moederbedrijf. Het motief is zelfverrijking, aangezien bonussen afhankelijk zijn van prestaties. De economische malaise zet managers onder druk om te presteren en te sjoemelen. Bezuinigingen op controlemechanismen versterken de verleiding. In tien procent van de gevallen is de omvang groter dan 1 miljoen dollar. 55 procent de bedrijven kreeg de afgelopen twee jaar te maken met aanzienlijke fraude. Een op de vijf bedrijven had te kampen met meer dan tien fraudegevallen. De meeste bedrijven worden eens in de vijf jaar met ernstige fraude geconfronteerd. Nederland liep niet in het onderzoek van Ernst & Young mee. Toch zouden ook hier de grootste fraudeplegers zitten, getuige bijvoorbeeld de fraude en vermoedens daaromtrent bij Aegon, Laurus en het diervoederconcern Provimi (Telegraaf 3 feb 2003, www.fd.nl 4 feb 2003).
• Het aantal gevallen van fraude en corruptie door Amsterdamse is in 2002 gestegen tot 34 tegen 28 gevallen in 2001. In totaal heeft het Bureau Integriteit vorig jaar 95 'integriteitsschendingen' geregistreerd, 50 procent meer dan in 2001. Het aantal gevallen van diefstal en verduistering verdubbelde tot 22. Ook werden voor het eerst twee gevallen van geweld en intimidatie geconstateerd. In ieder geval 116 ambtenaren waren betrokken bij de schendingen. Volgens de gemeente Amsterdam komt de stijging van het aantal meldingen door de toegenomen aandacht onder het personeel om misdragingen aan te pakken (Volkskrant 6 feb 2003).
• De gemeente Etten-Leur is veroordeeld voor valsheid in geschrifte en ontduiking van omzetbelasting. Bouwbedrijf Heijmans werkte in 1997 aan een sportpark en factureerde een veel te laag bedrag om de fiscus om te tuin te leiden (Volkskrant 8 feb 2003).
• Bankfraude via verhuisservice TPG Post (AD 8 feb 2003, Volkskrant 6 feb 2003).
• Drie personen worden verdacht uitkeringen te hebben geregeld voor familieleden in het buitenland. Mogelijk hebben medewerkers van de Sociale Dienst geheime informatie verschaft en meegewerkt aan valsheid in geschrifte (Parool 14 feb 2003).
• Zestig procent van de aanvragers voor een uitkering in de stadsdelen Amsterdam Nieuw-West, Zuidoost en Noord heeft geen recht op bijstand. Tweederde van hen krijgt desondanks een uitkering. Er is geen reden om aan te nemen dat de algemene situatie in Amsterdam veel zal afwijken (Parool 10 dec 2003).
• Een fraudezaak tegen de Italiaanse premier Silvio Berlusconi en een twintigtal medewerkers is verjaard verklaard. Het mediabedrijf Finivest zou de belasting tussen 1989 en 1996 voor 1 miljard euro hebben opgelicht en geld hebben doorgesluisd naar rekeningen in het buitenland. Het door Berlusconi's coalitie gedomineerde parlement nam in de herfst van 2001 een nieuwe fraudewet aan waarmee financiële malversaties al na viereneenhalf verjaren in plaats van zeven jaar (Telegraaf 14 feb 2003).
• Cesare Previti, een kompaan van de Italiaanse premier Berlusconi, is tot elf jaar cel veroordeeld. Previti was midden jaren negentig minister van Defensie in de regering van Berlusconi. Hij is schuldig bevonden aan het omkopen van rechters in twee juridische geschillen over bedrijfsovernames. De onderneming Finivest van Berlusconi was bij een van die kwesties betrokken (Telegraaf 30 apr 2003).
• Oplichter krijgt boete van 26 miljoen. S. lichtte op grote schaal bedrijven, particulieren en overheden op. Hij handelde in niet bestaande obligaties en effecten en wist zijn slachtoffers op geraffineerde wijze enorme bedragen te ontfutselen. Hij deed zich daarbij onder meer voor als de honorair consul van Panama. Investeerders stopten geld in niet bestaande projecten (AD 15 feb 2003, Volkskrant).
• Drie personen, waaronder de eigenaar van de inmiddels failliete Bouwman Consultancy Groep, zijn veroordeeld wegens een omvangrijke verzekeringsfraude. 'B. heeft de beroepsgroep in diskrediet gebracht', oordeelde de rechtbank. Er werd geknoeid met werkgeversverklaringen en salarisspecificaties voor hypotheekaanvragen, beleggingsgeld en leasecontracten van auto's. Het bedrijf zou beleggers voor 3 miljoen euro hebben opgelicht (Volkskrant 27 feb 2003).
• Het ministerie van Onderwijs is zelf medeverantwoordelijk voor de fraude in het hoger beroepsonderwijs. Het wist al jaren dat er van alles mis was met de financiering, maar deed daar niets aan.
• Overal fraude. Onthutst, geschokt, verbijsterd en verbouwereerd tonen Tweede-Kamerleden zich. De Kamer wil diepgaand onderzoek. Jarenlang werd er met overheidsgeld gesjoemeld. De alarmerende brief in 2001 van Peter de Jong bleef in een bureaula liggen en veel informatie is binnenskamers gehouden. Er is een parallel met de zorg en de bouw. Op Volksgezondheid bagatelliseerde de hoogste ambtenaar de grootschalige fraude en in de bouwfraude informeerden ministers én ambtenaren de Tweede Kamer niet of slecht. In alledrie de gevallen kwam de zaak pas aan het rollen toen iemand van binnen of buiten de organisatie aan de bel trok (Parool, Volkskrant 18, 19, 20 feb 2003).
• Studenten van de Fontys Hogescholen in Tilburg, Eindhoven en Venlo frauderen met betaalpassen waarmee kantines, kopieerapparaten en boekwinkels betaald kunnen worden (Volkskrant 21 feb 2003).
• Mogelijk fraude bij Endemol. De openbare aanklager in Madrid onderzoekt of er fraude is gepleegd bij de overname van Endemol door Telefónica. Telefónica betaalde in 2000 668 miljoen euro voor activa die Endemol een dag eerder voor 97 miljoen euro had overgedaan aan een Canadees bedrijf. Die transactie werd niet gemeld bij de Spaanse beurscommissie en kostte de aandeelhouders van Telefónica 571 miljoen euro. Volgens deskundigen was de operatie voor Telefónica 'economisch irrationeel' en wijst alles op 'het betalen van grootscheepse commissies die buiten de boeken zijn gehouden'. De complete top van Telefónica die in 2000 verantwoordelijk was voor de aankoop van Endemol, wordt gehoord. Ex-president Juan Villalonga smeet met geld en deed de ene overname na de andere in een poging Telefónica tot wereldleider in de communicatie-industrie te maken. Het gerechtelijk onderzoek spitst zich toe op het exorbitante bedrag dat Telefónica betaalde voor Endemol: 5,435 miljard euro, terwijl de marktwaarde niet meer dan 1,5 miljard bedroeg (Volkskrant 5 mrt 2003).
• Boekhoudschandaal bij HealthSouth. Een omvangrijke fraude bij Amerika's grootste beheerder van revalidatieziekenhuizen. Topman Richard Scrushy heeft de winsten de afgelopen vijftien jaar met 1,4 miljard dollar opgeblazen. Daarnaast heeft HealthSouth waarschijnlijk ook Medicare, een armlastig ziekenfonds voor de minst vermogende ouderen, voor miljoenen opgelicht. Financiële topman William Owens en zijn voorganger Weston Smith bekenden schuld. Scrushy en zijn juristen praten niet meer. De misleiding begon eind jaren tachtig. Tussen 1999 en 2001 rapporteerde de onderneming een brutowinst van 1,22 miljard dollar. In werkelijkheid was de winst 12 miljoen. In 2002 groeide de fraude verder naar 1,4 miljard. De top - allen optiehouders en ontvangers van onterechte bonussen - profiteerde. In 2002 alleen al haalde Richard Scrushy bijna tachtig miljoen binnen door handel in het eigen aandeel. Van 1999 tot 2001 ontving Scrushy 5,3 miljoen salaris. Hij verkocht voor 247 miljoen dollar aandelen HealthSouth. De topmanagers hebben zichzelf de afgelopen tien jaar bonussen ter waarde van 46 miljoen dollar gegeven, waarvan 33,4 voor Scrushy (Volkskrant 29 mrt 2003).
• Bouwers frauderen nog steeds. De zes grootste bouwbedrijven maken zich nog steeds schuldig aan illegale prijsafspraken. Het gaat om de beton- en wegenbouwbedrijven van Ballast Nedam, BAM, Dura Vermeer, HBG, Heijmans en Volker Wessels. De bouwbedrijven reageerden furieus op de inval van de NMa. Dochterbedrijven van HBG en Volker Wessels stapten naar de rechter. Tijdens de zitting bleek dat het zou gaan om een kartelovereenkomst tussen de zes bedrijven met een looptijd van vier jaar (Volkskrant 18,19 apr 2003).
• Bouwfraude in het klein. Drogisterijketen Kruidvat is genept met Bob de Bouwer-poppen. Kruidvat dacht een enorm goedkope partij van de populaire tekenfilmfiguur op de kop te hebben getikt, maar het bleek om een nepvariant te gaan. Bob de Bouwer-exploitant HIT Entertainment is naar de rechter gestapt. De poppen komen van leverancier Van der Spiegel uit Voorthuizen, die niet bereikbaar was voor commentaar (Telegraaf 23 apr 2003).


Bob de Bouwer - Telegraaf 23 apr 2003

• Het effectenhuis Van der Moolen op de beurs van New York wordt verdacht van het kopen van aandelen voordat zij een grote order voor een klant inleggen (front-runnning). De beurstoezichthouder SEC verdenkt zes andere bedrijven, waaronder LaBranche en Fleet Boston Financial (Volskrant 18 apr 2003). Van der Moolen heeft klanten voor minstens 35 miljoen dollar benadeeld door onnodig te handelen in aandelen. Het bedrijf streek de courtage op (Parool 16 okt 2003).
• Er is een nieuwe vorm van fraude ontdekt, waarbij bedrijven personeelsleden als thuiswerker registreren, hoewel ze in werkelijkheid in het bedrijfspand aan de slag zijn. Over vergoedingen voor thuiswerkers hoeven opdrachtgevers geen premies of belasting af te dragen. Een bedrijf in Noord-Brabant wordt verdacht zo een half miljoen euro in eigen zak te hebben gestoken (Telegraaf 12 dec 2003).
• Farmaceutisch bedrijf sjoemelt. Het Australische Pan Pharmaceuticals moet 219 producten uit de markt nemen nadat in januari negentien mensen ziek werden van reispillen en tientallen anderen daarover klachten meldden. Het bedrijf heeft gesjoemeld met testresultaten en met ingrediënten. Sommige middelen zouden tot 700 procent sterker werken dan op het etiket staat. Ook zou productieapparatuur niet goed zijn gereinigd. De aandelen zijn ingestort. Het vermogen van oprichter Jim Selim, een Egyptische drogist die dertig jaar geleden in Australië ging wonen, wordt geschat op 210 miljoen dollar (Telegraaf 29 apr 2003).
• Bij de Amsterdamse dienst Stadstoezicht, onder meer verantwoordelijk voor het innen van parkeergeld, wordt waarschijnlijk op grote schaal gefraudeerd en gestolen, stelt het gemeentelijke Bureau Integriteit. Medewerkers die betrokken zijn bij het proces van vergunningverstrekking, staan voortdurend bloot aan verleidingen. Stadstoezicht kwam in 1997 in opspraak toen zeven geldophalers jaren voor miljoenen parkeermunten in eigen zak hadden gestoken. Julile 2002 werden vier medewerkers aangehouden die zich valse parkeervergunningen zouden hebben gemaakt en uitgegeven. De politie arresteerde ook dertien personen buiten de dienst (Parool 22 mei 2003).
• Bij de organisatie van grote dansfeesten wordt in het hele land 'op zeer grote schaal' gefraudeerd. Van de 367 'mobiele' organisatoren die in kaart werden gebracht, waren er 327 niet bekend bij de belastingdienst. Er worden geen premies en belasting betaald. Personeel werkt vaak zwart (Parool 27 mei 2003).
• De gemeente Nijmegen heeft een grootschalige fraude met vuilniszakken ontdekt (nu.nl 28 mei 2003).
• Miljoenen verduisterd bij museum Boijmans Van Beuningen (Telegraaf 17 jun 2003).
• Negen topmanagers van het inmiddels failliete ict-bedrijf Landis worden verdacht van belastingfraude met personeelsopties. Landis zou de opties onder de werkelijke prijs hebben verstrekt, waardoor werknemers minder belasting betaalden. Het OM onderzoekt ook of ex-Landisbestuurder en grootaandeelhouder Paul Kuiken met voorkennis heeft gehandeld (Parool 27 aug 2003).
•Veel standhouders op de zogenaamde zwarte beurzen maken zich schuldig aan belasting- en uitkeringsfraude (nu.nl 29 aug 2003).
•ING heeft in de VS voor honderden miljoenen aan waardeloze obligaties gekocht van de inmiddels failliete Amerikaanse ziektekostenverzekeraar National Century Financial Enterprises. Volgens ING hebben de bank van NCFE, J.P. Morgan Chase, en accountant Deloitte & Touche bij de fraude geholpen. NCFE vervalste papieren waardoor het leek alsof obligaties gedekt waren. Manager Sherry Gibson bekende dat zij met anderen zeker 400 miljoen dollar tekorten op de dekking van de schuldpapieren had gemaskeerd (Parool 23 sep 2003).
• De Imar Bank, eigendom van de Turkse familie Uzan, heeft 6,2 miljard euro weggesluisd. Eerder werden leden van de familie veroordeeld tot het terugbetalen van 4,2 miljard dollar. De bank, die een bankroet wist te maskeren, verstopte meer dan 90 procent van de deposito's. Ook werden nep-obligaties uitgegeven. Zeker twintig mensen, waarvan het merendeel tot de familie Uzan behoort, zijn betrokken bij de fraude. Sommige leden van de familie, die aan het hoofd staat van een politieke partij, zijn spoorloos. De autoriteiten hebben beslagd gelegd op twee elektriciteitscentrales in het bezit van de familie (Parool 6 okt 2003).
• Nederlandse EU-ambtenaar spil in grootschalige fraude met graanprijzen (Telegraaf 16 okt 2003).
• Een medewerker van de Hogeschool voor Economische Studies (HES) in Amsterdam heeft circa achthonderdduizend euro verloren met risicovolle beleggingen. De man die het vermogen van een stichting beheerde ten behoeve van nooddruftige studenten, handelde tegen de voorschriften en ontving een buitensporig hoge provisie (Parool 17 okt 2003).
• Fraude bij Britse tak van Ballast Nedam, dat het moederconcern te rooskleurige cijfers heeft verstrekt (Parool 17 okt 2003).
• Veel Rotterdamse horecazaken lappen de wet aan hun laars. Ze hebben illegale werknemers en personeel zonder werkvergunning in dienst. Sommige zaken zijn niet aangemeld bij de Belastingdienst (Nu.nl 28 nov 2003).


Armoede
• Kinderen in de Vogelbuurt van Amsterdam-Noord zouden zonder eten op school komen. Het stadsdeelbestuur wil brood, fruit en melk uitdelen. De Vogelbuurt is met een werkloosheid van 48 procent een van de armste wijken van Nederland (Parool 18 feb 2003).
• Eenderde van de Amsterdamse kinderen onder de achttien groeit op in armoede. In totaal leeft ruim eenvijfde van de huishoudens in de hoofdstad op of rond het sociaal minimum, waarvan driekwart drie jaar of langer (Parool 1 feb 2002).
• Het komt het vaak voor dat kinderen worden uitgesloten van sinterklaasfeestjes, kerstactiviteiten of schoolreisjes als hun ouders niet betalen, vooral nu ouders in de Randstad vaker in financiële problemen komen (Telegraaf 5 dec 2003).
• Het koopkrachtverlies kan volgend jaar voor de lagere inkomens oplopen tot 8 procent, veel meer dan de 1 procent die het kabinet 1 procent op prinsjesdag beloofde. Sommige huishoudens worden getroffen worden door een opeenstapeling van bezuinigingsmaatregelen, zoals korting op de huursubsidie en hogere eigen bijdragen in de zorg. Naarmate de inkomens hoger zijn, worden de gevolgen van het bezuinigingsbeleid op de koopkracht geringer (Parool 2 dec 2003).
• Leefbaar Rotterdam en VVD willen dat mensen die zich in Rotterdam willen vestigen, 120 procent van het minimumloon verdienen (Parool 2 dec, Telegraaf 11 dec 2003).
• Het ministerie van Sociale Zaken gaat een 'solidariteitstelefoon' in het leven roepen, waar weldoeners geld kunnen storten voor minima die getroffen worden door de bezuinigingen (Parool 5 dec 2003).
• De armoede in Nederland groeit weer. Elf procent van de Nederlandse huishoudens moet rondkomen van een inkomen van minder dan 8800 euro (voor alleenstaanden) of 14.400 euro (gezin met twee kinderen)) per jaar. In 2001 was dat 9,8 procent (Parool 16 dec 2003).


Zwaarlijvigheid - Het aantal gevallen van zwaarlijvigheid is de laatste twintig jaar verdrievoudigd. Ongeveer 15 tot 20 procent van de volwassen Europeanen kampt met een ernstig overgewicht. In Amerika ligt dit cijfer op 24 procent. Vier op de tien Nederlanders is te dik (56% volgens TNO). Rotterdam heeft het grootste aantal zwaarlijvige inwoners van Nederland. De havenstad heeft de meeste junkfoodgelegenheden (Telegraaf 17 feb 2003, nu.nl 28 apr 2003, Volkskrant 3 mei 2003).


Wallen blijven 's nachts open - Er komen geen sluitingstijden voor de raamprostitutie op de Amsterdamse Wallen. De politie wil al jaren 'een moment van rust' in de nacht. Want als de bordelen na drie uur dicht gaan, komen er geen dronken toeristen meer, en dus ook geen rovers en zakkenrollers. Maar volgens de Amsterdamse wethouders veroorzaken de prostituees zelf geen overlast. Raamprostitutie zou er in een stad als Amsterdam 'bijhoren'. De VVD vreest bovendien schadeclaims van de bordelen met 24-uursvergunning (Parool 19 feb 2003).
Kroegen, clubs en andere horecagelegenheden in de Amsterdamse binnenstad mogen voortaan 24 uur per dag open zijn, parodoxaal genoeg om de politie beter in de gelegenheid te stellen om de echte probleemgevallen aan te pakken (Het Parool 30 apr, 2003). De VVD is voor het plan, de PvdA is tegen (Parool 3 mei 2003).


Euro 1,60 per stem - Stemmen per sms voor het tv-programma Idols kost geen 70 cent, zoals op televisie wordt verkondigd, maar euro 1,60. Wie per sms'je stemt is 20 cent kwijt. De stemmer krijgt een ontvangstbevestiging die nog eens 70 eurocent kost. Idols presteert het om daarna door middel van een bedankje nog eens 70 cent te innen. Op het scherm staat dat stemmen per sms '70 cent p.o.b.' kost. Dit betekent 'per ontvangen bericht'. En stemmers die beginnen te sms'en voordat de lijnen zijn opengesteld, krijgen, eveneens tegen 70 cent, een bericht met de mededeling dat de stem niet meetelt (Volkskrant 19, 20 feb 2003).
Diverse mediabedrijven willen dat minister Donner (Justitie), die consumenten wil behoeden voor financiële problemen en gokverslaving, belspelletjes blijft gedogen binnen de Wet op de kansspelen omdat de eigen gedragscode van de bedrijven, die overigens nog steeds niet is ingevoerd, misleiding zou voorkomen. De gedragscode moet onder meer notarieel toezicht en duidelijke vermelding van de telefoontarieven regelen. De mediabedrijven verdienen veel geld aan de spelletjes en waarschuwen dat Nederland 'zijn vooruitstrevende positie in het multimediale landschap gaat verliezen'. 'Interactieve spellen dragen bij aan de financiering van het multimediale landschap en daarmee de ontwikkeling hiervan, mede als Nederlands exportproduct' (Telegraaf 8 mei 2003).


Californië bestraft spam - Californië gaat spam verbieden. Een overtreding kan 500 dollar kosten. Echter, het merendeel van de 260 miljard ongevraagde e-mails die de VS ontvangt, komt uit het buitenland en afzenders gebruiken valse adressen. In het buitenland geldt de Californische regelgeving niet (Volkskrant 19 feb 2003).
De invloedrijke Amerikaanse brancheorganisatie van direct marketeers (DMA) wil nu ook wetgeving tegen spam. De DMA heeft zich lange tijd verzet tegen elke vorm van wetgeving die de activiteiten van direct marketeers aan banden zou leggen. De DMA vindt wel dat 'bonafide' direct marketeers de mogelijkheid moeten houden om ongevraagde, commerciële e-mails te kunnen blijven versturen als ontvangers van dergelijke berichten maar de mogelijkheid hebben om zich uit te schrijven (webwereld 26 feb 2003).


Prijsopdrijving 'fun' - Vol bravoure praatten de managers van het energiebedrijf Reliant in Californië over de prijs-opdrijving van de stroom door middel van een plotselinge, tijdelijke sluiting van een centrale. 'Dat was leuk!' Honderdduizenden Californiërs kwamen juni 2000 zonder elektriciteit te zitten, maar de managers van energiebedrijf Reliant waren opgetogen over hun meestertruc. Uit bandopnamen blijkt hoe energiehandelaren als piraten heersten over de vrije energiemarkt in het westen van de VS. Enron speelde in 2000 ook een dubieuze rol in Californië. Reliant stortte zich vier jaar geleden ook op de Europese markt. Vorig jaar werd al bekend dat Reliant, net als Enron en andere bedrijven, had gesjoemeld met winst- en omzetcijfers (Volkskrant 21 feb 2003).


Wim Kok aanvaardt commisariaten bij ING, Shell, TPG en KLM (Volkskrant 21 feb 2003, Parool 30 mei 2003) en krijgt een eredoctoraat van de Universiteit Nyenrode (Telegraaf 14 aug 2003).


UPC sluit doodleuk de kabel af - Sinds enige maanden sluit UPC veel sneller de kabel af en schakelt sneller incassobureaus in. Daarbij maakt het bedrijf fouten zodat veel klanten buiten hun schuld om zonder tv, radio, internet en telefoon komen te zitten. Het regent klachten. UPC is 'arrogant en hardnekkig doof', zegt een juriste. Er zitten schrijnende gevallen tussen. Veel gedupeerden betalen een paar honderd ten onrechte berekende euro's uit angst te worden afgesloten. Een vrouw was ingegaan op het aanbod waarmee UPC-dochter Chello adverteerde: gratis installatie van internet en telefonie, honderd belminuten gratis. Later werden de aansluitkosten toch in rekening gebracht. Ze protesteerde, maar ondertussen liep de rekening op tot 143,65 euro. Ze was nog volop in gesprek met UPC toen ze werd afgesloten. Bij een andere klant was de tv-kabel nog niet aangesloten toen de rekening à 368 euro al binnenkwam. De rechter oordeelde dat de klant niet hoefde te betalen, maar in het nieuwe jaar lag er een nieuwe rekening plus een aanmaning van de oude, terwijl UPC aansluiting weigerde wegens betalingsachterstand. Een andere vrouw lukte het maar niet om internet te krijgen. Tweemaal kwam de monteur niet opdagen. Dan maar niet, besloot ze. Nu vordert UPC 223,97 euro. Nette burgers die eindeloos moeten bellen en schrijven worden woest. UPC legt de hele boel plat. Wil je klagen, dan moet je 's morgens voor achten op de stoep staan. UPC blijft klanten met aanmaningen bestoken die niet kloppen. Juristen krijgen geen respons van UPC (Parool 22 feb 2003).
De SP heeft de klachten van 3712 mensen over kabelbedrijf UPC afgeleverd bij de NMa voor een onderzoek naar monopoliemisbruik door UPC. 71 procent van de klagers heeft last van nota's voor niet-geleverde diensten. Ook moeten klagers bij UPC een telefoonnummer bellen voor 10 eurocent per minuut. Zij komen in de wacht te staan. De NMa had UPC al eens op het matje geroepen omdat klanten werden afgesloten terwijl het niet zeker was dat de nota wel juist was (Telegraaf 12 mei 2003).


Gouden handdruk voor falende managers - Tientallen noodlijdende zorginstellingen hebben de afgelopen jaren riante gouden handdrukken betaald aan falende managers. Er is bijna altijd sprake van mismanagement. De financiële situatie wordt er niet beter op door de aanzienlijke afkoopsommen voor de verantwoordelijke directeuren. 'Een instelling wankelt op de rand van de afgrond en de twee verantwoordelijke directieleden zijn weggestuurd wegens wanprestatie. Maar ze krijgen samen wel anderhalf miljoen euro mee', zegt directeur Rob Scheerder van het College Tarieven Gezondheidszorg (CTG). Het is geen uitzondering. De genereuze afvloeiingsregelingen liggen vast in de arbeidscontracten. Bij ontslag is er geen ontkomen aan, ook niet bij de echte brokkenmakers. 'Grote tekorten onstaan vrijwel altijd door mismanagement', zoals het aantrekken van dure interim-managers, het betalen van salarissen boven CAO-niveau en luxueuze secundaire arbeidsvoorwaarden. 'Ik kwam onlangs zelfs een hondenuitlaatservice tegen.' Er zijn meer gebouwen dan nodig, de financiële administratie is een bende, soms zijn er een tijdlang geen rekeningen de deur uitgegaan. In luttele jaren heeft de directie vanuit een gunstige financiële positie de instelling diep in de rode cijfers geholpen. 'Het ergste is dat deze mislukte directeuren vaak al snel weer ergens anders worden neergezet door een headhunter'. Voorzitter J. Kiemel van de beroepsvereniging voor directeuren in de gezondheidszorg distantieert zich van de kwalificatie 'mislukt' (Trouw, Volkskrant 22, 24 feb 2003).


Gezond eten hoeft niet duur te zijn - In Zuid-Limburg komen steeds meer mensen in financiële problemen. Dit merken de organisatoren van cursus 'Rondkomen met inkomen', twaalf verplichte lessen voor mensen met schulden. Twee lessen hebben als titel 'Goede voeding hoeft niet veel te kosten'. Van de schuldsanering krijgen cursisten drie jaar lang 94 procent van het bijstandsniveau. Een gezin van twee volwassenen en twee kinderen heeft per week 82 euro te besteden voor eten, drinken en tussendoortjes. Diëtiste Maria Akkermans is met dat bedrag aan het rekenen geslagen en verzekert: 'Het kán. Je moet mensen alleen creatiever laten denken. Als wij zeggen dat het gezond is om vijf sneetjes brood per dag te eten, zeggen de meesten dat ze dat nooit halen. Ze eten één broodmaaltijd per dag, maar wel veel snacks en snoep. We laten ze ook de porties groente afwegen die ze dagelijks moeten eten. Zoveel? roepen ze dan geschrokken. Maar bij een stukje vlees van honderd gram zeggen ze: wat een zielig stukje!' (Trouw 22 feb 2003).


Nieuwe bezems bij Getronics - Topmannen Peter van Voorst en Jan Docter zijn na een ruzie opgestapt bij Getronics. De schuldensanering is mislukt en het IT-bedrijf gaf een winstwaarschuwing af. De top zou pas in een heel laat stadium de noodklok hebben geluid. Aandeelhouders bereiden een rechtszaak voor, onder meer wegens misinformatie. Het aandeel zakte van 60 naar 5 eurocent. Van hun opvolgers, Axel Rückert en Klaas Wagenaar, worden impopulaire maatregelen verwacht. Zulke 'rationele en keiharde beslissingen' kunnen beter door buitenstaanders worden genomen: 'Nieuwe bezems vegen het schoonst'. De gevolgen voor de werknemers zijn onzeker. Bij Getronics zijn 25 duizend werkzaam, waarvan zesduizend in Nederland. Beleggers waren enigszins te spreken over de bestuurswissel. De koers steeg met 2 eurocent (Volkskrant 22 feb 2003). Volgens het zelfverzekerde nieuwe management blijkt Getronics 'gewoon een sterk bedrijf: Getronics moet weer geloofwaardig worden' (Volkskrant 24 mrt 2003).


De winkelcentra van Rodamco - Maarten Hulshoff van Rodamco Europe, Europa's grootste winkeleigenaar, is tevreden: 'Overal waar ik de afgelopen tijd het vliegtuig uitstapte - en ik reis nogal wat - zag ik hetzelfde topmodel in dezelfde lingerie met dezelfde prijs.' Een bedrijf in zijn winkelcentrum is een garantie voor succes. 'Mode geeft op dit moment de toon aan. H en M ververst zijn collectie acht tot twaalf keer per jaar.' Samen met winkeliers moet Rodamco consumenten verleiden zoveel mogelijk geld uit te geven. De medewerkers zitten er bovenop. 'Dat moet ook wel, want een winkelcentrum verandert razendsnel. Bovendien moet de jonge consument op een geheel andere manier worden benaderd. Jongeren lataen zich leiden door impulsen. Dat vraagt om een andere inrichting en meer coördinatie.' Winkelcentra beheren is een vak. Rodamco creëert grote winkelcentra door heel Europa. Zo'n centrum is volgens Hulshoff meer dan een verzameling winkels. Onlangs is Rodamco Europe begonnen zijn winkelcentra ook naar Oost-Europa te 'exporteren', naar Warschau, Boedapest en Praag. Het is niet eenvoudig winkeliers te overtuigen van het nut van een overkapping. 'Wij proberen posities op te bouwen zodat we echt wat kunnen doen. Het herindelen van winkels om grotere eenheden te creëren' (Volkskrant 24 feb 2003).


Boekhoudschandaal Ahold
• De bestuursvoorzitter van Ahold, C. van der Hoeven, en de financieel directeur M. Meurs, stappen op vanwege 'aanzienlijke onregelmatigheden' in de boekhouding van de Amerikaanse dochter U.S. Foodservice. Managers hebben doelbewust te hoge inkomsten opgegeven, zeker 500 miljoen dollar. Enkele managers zijn op non-actief gezet. Van der Hoeven en Meurs worden mogelijk stafrechtelijk vervolgd in de Verenigde Staten. De beurskoers van Ahold is maandag ingestort met 63 procent. Ook de beurskoersen van grootaandeelhouders als ING en Fortis krijgen forse tikken mee en de AEX-index verloor in twee dagen 9 procent. Veel beleggers raken in de problemen. Advocaten van gedupeerde beleggers in Ahold hebben miljoenen geëist. Op de vrijdag vóór de maandag dat het boekhoudschandaal bekend werd, werd er op de beurzen bovenmatig gehandeld in Ahold. Ahold heeft de Nederlandse en Amerikaanse autoriteiten al vóór afgelopen weekeinde op de hoogte gebracht van de onregelmatigheden in de boekhouding voordat het supermarktconcern de problemen maandag openbaar maakte. De imagoschade is groot. Ahold werd al langer bekritiseerd voor zijn activiteiten in Scandinavië en Zuid-Amerika, maar het concern wees kritiek van de hand. Ahold kampt ook in Scandinavië en Portugal met boekhoudproblemen. Met de overname van supermarktketen Disco in Argentinië kreeg Ahold een wespennest vol intriges en fraude in handen. Er zou onder meer geld zijn verdwenen bij de verbouwing van filialen. Bouwbedrijven dienden buitensporige rekeningen in, waar ook het eigen personeel geld aan overhield. Er loopt een fraude-onderzoek. De directie van Disco is opgestapt. Tot begin vorig jaar was Ahold de lieveling van de beurs. Van der Hoeven kocht aan de lopende band bedrijven in het buitenland, veelal gefinancierd met aandelen waarvan de koers alleen maar leek te stijgen. Groei was het devies, en dat moest door overnames, want autonome groei ging niet snel genoeg. Velen stonden te klappen langs de weg. Allerlei bedrijven volgden Van der Hoeven's voorbeeld (Volkskrant, Parool 24-28 feb, 27 mrt 2003).
• De accountant van Ahold had al lang voordat het boekhoudschandaal in februari naar buiten kwam opmerkingen gemaakt over de dochter US Foodservice. Die geluiden zijn genegeerd (spitsnet.nl 16 sep 2003).
• Een vrouw die had gehoord over de scherpe daling van het AH Vaste Klanten Fonds kwam haar spaarzegeltjes verzilveren, uit angst dat die weldra hun waarde zouden verliezen. In de media komen experts in 'crisiscommunicatie' aan het woord die zich erover verbazen waarom Albert Heijn niet via advertenties 'communiceert' wat de gevolgen van de boekhoudfraude zijn voor zegeltjesspaarders. Albert Heijn is 'de regie over de communicatie' kwijt (fd.nl 28 feb 2003).
• Advocaten en bankiers hebben Ahold in de klem. De Amerikanen zijn bang voor claims van boze beleggers. Er worden bij Ahold nauwelijks meer initiatieven genomen. Leveranciers in de VS dreigen hun krediettermijn van soms dertig dagen terug te dringen. De Amerikaanse advocaat Darren Robbins eist namens een groep gedupeerde beleggers van Ahold 1,2 miljard dollar. 'Het is een enorm front van processen dat Ahold ziet opdoemen. Ze zullen zich voelen als Polen in september 1939, met dreiging van alle kanten tegelijk' (Volkskrant 7, 8 mrt 2003).
• Uit een anonieme brief van een 'bezorgde betrokkene' blijkt dat de problemen bij Ahold al veel langer speelden. In de brief is sprake van steekpenningen bij de Argentijnse dochters van Ahold en over geheime bonussen bij U.S. Foodservice (Volkskrant 1 maart 2003). Ook heeft Ahold bij overnames in 1998, 1999 en 2000 cruciale informatie achtergehouden voor beleggers (Volkskrant 1 maart 2003).
• Ahold-dochter Santa Isabel in Chili heeft de publicatie van zijn jaarcijfers uitgesteld. Accountants van Deloitte en Touche weigeren hun goedkeurende handtekening onder de jaarrekening te zetten (Volkskrant 3 apr 2003).
• Ook de banken ING en AMB Amro zullen zich voor de rechter in Uruguay moeten verantwoorden voor hun mogelijke betrokkenheid bij de vermeende frauduleuze aandelentransacties van Ahold. ING Consulting en accountant Deloitte en Touche zouden eveneens hebben meegewerkt aan de transactie (Volkskrant 22 apr 2003).
• De fraude bij US Foodservice blijkt groter dan gedacht: er werd 880 miljoen dollar teveel aan winst geboekt, en niet 500 miljoen dollar. Ahold kocht US Foodservice op 1 april 2000 voor circa 3,6 miljard euro, toen de fraude al gaande was. De Zuid-Amerikaanse activiteiten van Ahold gaan in de verkoop en winkels in Maleisië en Indonesië zijn verkocht (Telegraaf 8 mei 2003).
• Jim Miller, de topman van US Foodservice, heeft ontslag aangevraagd. Hij krijgt een onbekende vertrekpremie mee (Parool 13 mei 2003).
• Een groot deel van de commissarissen van Ahold stapt op. President-commissaris Henny de Ruiter beraadt zich op zijn positie. De commissarissen worden medeverantwoordelijk gehouden voor de crisis waarin het bedrijf zich bevindt. De Ruiter kwam onder vuur toen bekend werd dat de door hem binnengehaalde nieuwe topman, Anders Moberg, een beloningspakket kreeg ter waarde van tenminste 8,5 miljoen euro (Parool 15 sep 2003).
• Ahold-voorzitter Anders Moberg is gezwicht voor de kritiek op zijn riante beloning. Hij ziet af van zijn gegarandeerde ontslagvergoeding van 10,5 miljoen euro, die hij zou ontvangen mocht zijn reddingspoging bij het concern mislukken. Hij houdt wel recht op zo'n vertrekregeling, maar de hoogte zal 'gebaseerd zijn op alle omstandigheden die op dat moment relevant zijn'. Verder wordt zijn jaarlijkse bonus van maximaal 3,75 miljoen euro 'volledig prestatie-afhankelijk'. Moberg behoudt wel zijn miljoen opties op Ahold-aandelen (2,8 miljoen euro), plus 250.000 Ahold-aandelen (twee miljoen euro). Moberg: 'Ik vertrouw erop dat mijn besluit over het beloningspakket het publieke debat zal beëindigen.' Een actiegroep die tot een boycot bij de winkels van Albert Heijn had opgeroepen, blaast de actie af. De SP schort haar kaartenactie op. Ook de maker van www.letopdekleintjes.nl heeft zijn protest gestaakt: 'Moberg moet nu de kans krijgen zijn werk te doen. Er kan geen sprake meer zijn van een boycot. Wij gaan gewoon weer boodschappen doen bij Albert-Heijn' (Parool 27 sep 2003). Het besluit van Moberg is goed gevallen bij de bonden (Telegraaf 17 sep 2003a,b).
• Ex-bestuurders Cees van der Hoeven en financieel-directeur Michiel Meurs hebben hun handtekening gezet onder belastende brieven die een cruciale rol in de boekhoudfraude hebben gespeeld. De brieven zijn nooit aan de huisaccountant getoond, een van de redenen waardoor een deel van de boekhoudfraude is ontstaan (Telegraaf 25 sep 2003).
• Moberg heeft een commissariaat aanvaard bij het Zweedse detailhandelsconcern Clas Ohlson. Hij heeft ook een aandelenpakket van Ohlson overgenomen ter waarde van ruim 10 miljoen euro. Op de laatste aandeelhoudersvergadering van Ahold had Moberg juist beloofd het aantal commissariaten te verminderen. Volgens Ahold is hij daar ook mee bezig: 'Hij had er zeven en nu heeft hij er nog vier'. De Vereniging van Effectenbezitters (VEB) is boos: 'Moberg heeft alle tijd en energie nodig om in Ahold te steken. Hij krijgt daarvoor een passende beloning' (Parool, Telegraaf 26 sep 2003).
• De boekhoudfraude bij Ahold heeft het concern in 2002 3,2 miljard euro gekost. Dit bleek bij de presentatie van de cijfers, vijf maanden uitgesteld door de omvangrijke boekhoudfraude. Het concern zei niets over de wijze waarop het moet worden gered van de financiële ondergang. De accountantsonderzoeken hebben Ahold tientallen miljoenen euro's gekost. Twintig Ahold-medewerkers zijn op non-actief gesteld. Volgens Moberg wordt met de presentatie van de cijfers van 2002 een streep gezet onder het verleden (Parool 2 okt 2003).
• Ahold heeft aan zeven bestuurders 9,4 miljoen euro aan extra's uitgekeerd over het boekjaar 2002, naast de de basislonen van in totaal 5,4 miljoen euro. Met de pensioenbijdragen meegerekend, kregen de bestuurders 20,3 miljoen euro. Voormalige topman Cees van der Hoeven ontving vorig jaar een bonus van 1,3 miljoen. De pensioenfondsen vinden dat Moberg nog niets heeft geleerd van de eerdere commotie over zijn beloning. De pensioenfondsen zijn verbijsterd. 'Moberg zoekt oorlog met de aandeelhouders. Hij trekt zich nergens wat van aan. Het accepteren van weer een nieuw commissarisaat bij een Zweeds bedrijf duidt daar ook op. Dit is gewoon het voortzetten van de arrogante lijn die werd uitgezet door oud-president-commissaris Henny de Ruiter' (Parool 3 okt 2003).
• Ahold wist in september 2000 dat de boekhouding van US Foodservice 'tekortkomingen' had. Toen kwam een commissie bijeen om over dit onderwerp te praten. Ahold heeft in zijn jaarverslag over 2000 geen voorbehoud gemaakt over de betrouwbaarheid van de boekhouding van US Foodservice (NRC 8 dec 2003).
• De beleggersvereniging VEB is een procedure begonnen om Ahold te dwingen de jaarverslagen van 1998 tot en met 2002 te corrigeren en opnieuw te laten goedkeuren. Daarnaast wil de VEB laten onderzoeken wie verantwoordelijk zijn voor het boekhoudschandaal. In een advertentie in de landelijke dagbladen roept topman Moberg de VEB op hiermee te stoppen. Volgens Ahold zijn beide onderzoeken volstrekt overbodig en niet in het belang van aandeelhouders. Ahold zegt dat het zelf al met onderzoek bezig is. 'Het kost alleen maar tijd en geld.' Maar VEB-Directeur De Vries heeft weinig vertrouwen in het 'zelfreinigend vermogen' van de onderneming. 'Er zijn nog geen onterecht verstrekte bonussen teruggevorderd. De president-commissaris van de afgelopen jaren, Henny de Ruiter, werd redder van Ahold genoemd. De commissarissen van toen mochten blijven' (Volkskrant 14 jan 2004).


Vinex-wijk duurder dan noodzakelijk - Op Vinex-bouwlocaties is niet of nauwelijks sprake van concurrentie. Dat maakt huizen onnodig duur. Een selecte groep van grote projectontwikkelaars is erin geslaagd bouwgrond in handen te krijgen. Vaak gunnen gemeenten bouwprojecten aan een bouwondernemer of projectontwikkelaar. De selectiecriteria daarbij zijn meestal ondoorzichtig. Ook het bouwrijp maken van grond wordt onderhands aanbesteed, hoewel hiervoor Europese aanbestedingregels gelden (Volkskrant 24 feb 2003).


Belbedrijven beticht van samenspannen - Vijf telecombedrijven hebben in juni 2001 prijsafsprakenn met elkaar hebben gemaakt waardoor abonnementen duurder werden dan nodig, zegt de NMA. KPN Mobile, Vodafone, Ben, Dutchtone en O2 moeten een totale boete van 88 miljoen euro betalen voor het tegelijkertijd verlagen vaan de dealervergoedingen tussen 1 augustus en begin september 2001. De vijf bedrijven hebben bezwaar gemaakt tegen het besluit (Parool 25 feb 2003).


Lichaam dode drugskoerier opengesneden om bolletjes (Volkskrant 25 feb 2003).


Reclame per telefoon - Telefoonabonnees met een vast toestel dreigen te worden lastiggevallen door ongewenste telefoontjes met een reclameboodschap. Sinds kort kunnen zowel mobiele als vaste telefoons sms-berichtjes naar elkaar zenden. De boodschap wordt automatisch omgezet in een door een KPN-dame uitgesproken bericht. KPN Telecom levert deze dienst aan consumenten en commerciële bedrijven, zoals tv-programma's en marketingbureaus. De telecomwaakhond Opta toonde zich bezorgd over de wassende stroom ongewenste reclametelefoontjes, maar heeft de nieuwe sms-dienst van KPN goedgekeurd (Parool 19 mrt 2003).
Het aantal klachten over de 'wildwestpraktijken' van telecombedrijven bij de Stichting De Ombudsman is in 2002 explosief gestegen naar 3000. Bellers nemen, vaak zonder dat ze het door hebben, een abonnement op een SMS-dienst, waar ze maar moeilijk weer vanaf komen (Telegraaf 17 mei 2003).
KPN verhandelt adresgegevens met geheime telefoonnummers (Telegraaf 26 aug 2003).


Brandschade omhoog - Brandverzekeraars hebben het verkopen van zoveel mogelijk polissen verkozen boven een goede inschatting van de brandrisico's. Dit heeft geleid tot weinig aandacht voor preventie, het verdwijnen van veel kennis en hoge schadebedragen en een sterke stijging van de brandschade sinds 2000. De verzekeraars waren zo bang om omzet te verliezen, dat niemand impopulaire maatregelen durfde te nemen. De verzekeringsbranche keerde vorig jaar 463 miljoen euro uit vanwege brandschade aan grote objecten. De eerste drie weken van 2003 liepen de kosten op tot 100 miljoen euro. In 2001 en 2002 zijn de premies flink opgetrokken. Volgens een oude volkswijsheid neemt het aantal bedrijfsbranden toe zodra het economisch tij tegenzit (Volkskrant 25 mrt 2003).
De verzekering tillen lijkt een nationale sport geworden, vinden de maatschappijen. Nederlanders frauderen elk jaar voor meer dan zeshonderd miljoen euro bij hun verzekeraars. Dat is zo'n zes tot zeven procent van de totale schadelast van negen miljard per jaar. 'Het lijkt alsof verzekeringsfraude de Nederlander in de genen zit'. Vooral de reisverzekering wordt veel aangesproken met 'gestolen' fototoestellen of radio's. Sommige polishouders sturen een jaar na hun claim rustig dezelfde claim nog eens in, met kopieën van al eerder ingediende bonnen. Binnen de zorgsector is het knoeien met ziektekostennota's uit het buitenland populair. 'Een eentje ervoor, een nulletje erachter of zelf een nota schrijven. Het gebeurt op heel grote schaal' (Parool 9 sep 2003).


Oorlog in Irak
Duitse exporteurs vrezen dat het Duitse verzet tegen een militaire actie tegen Irak gevolgen krijgt voor de Duitse handelsbelangen in de VS. De exporteurs willen daarom een advertentiecampagne starten in de Amerikaanse media om hun goede relaties met de VS te benadrukken (Volkskrant 14 feb 2003).
Vredesoperaties en 'nation building' worden commerciëler. Veel landen maken handig gebruik van hun militaire aanwezigheid voor het afsluiten van bilaterale contracten. Vertegenwoordigers van bouwconcerns, it-bedrijven en consultants reizen mee met het leger in Irak. Zij bieden hulp aan militaire commandanten en schatten en passant de kansen in voor hun eigen werkgever (Volkskrant 26 mrt 2003). Nog voordat het land is bezet, buitelen Amerikaanse bedrijven over elkaar heen om de Iraakse markt te veroveren. Het Republikeinse Congreslid Daryll Issa uit Californië diende een wetsvoorstel in om het Iraakse telecomnetwerk te onderwerpen aan de afwijkende CDMA-standaard. Franse, Duitse en andere Europese mobiele aanbieders hebben het nakijken. Bouwbedrijven als Bechtel en Schlumberger halen orders binnen zonder rekening te hoeven houden met buitenlandse concurrentie (Groene 12 apr 2003).
Het merendeel van de Nederlandse huishoudens maakt zich grote zorgen over het mogelijk effect van de oorlog in Irak op de Nederlandse economie en de eigen portemonnee (Volkskrant 4 apr 2003).
Het onversneden leed en geweld uit Irak dat de zender Al Jazeera over het publiek uitstrooit, heeft het aantal kijkers al flink opgestuwd (thans meer dan veertig miljoen). 'Dit is de eerste keer dat de Arabische media een voorsprong op de westerse media hebben', zegt marketing-director Ali Moh'd Kamal. Al Jazeera stuntte met de exclusieve videoboodschappen van Osama bin Laden. Marketing-director Kamal in The Guardian: 'Na de aanslagen van 11 september hebben wij een merk neergezet' (Volskrkant 4 apr 2003).
Bagdad wordt na het instorten van het regime geteisterd door grootscheepse plunderingen, berovingen en anarchie. 'Bandeloze figuren, soms gewapend en wel, hebben zelfs zulke onmisbare openbare voorzieningen als ziekenhuizen geplunderd', zegt het Rode Kruis. Ook het Museum van Oudheden in Bagdad werd geplunderd. Onder degenen die zich vergrepen aan het Iraakse erfgoed waren er ettelijke die precies leken te weten waar ze naar op zoek waren. Ze haalden de fraaiste stukken uit de vitrines (Parool 11 apr, Volkskrant 12 apr 2003).
De Amerikaanse plannen voor Irak dreigen uit te lopen op een volledig geprivatiseerde economie in buitenlandse handen, open voor business. Het managementcontract voor de haven in Umm Qasr ging naar een Amerikaans bedrijf, en vergelijkbare deals voor luchthavens komen ter veiling. Het United States Agency for International Development heeft Amerikaanse multinationals uitgenodigd te bieden op alles van het herbouwen van wegen en bruggen tot de distributie van schoolboeken. Het gaat om olie, water, wegen, treinen, telefoons, havens en drugs. Veel multinationals dingen naar de nog niet ontsloten markt van Irak. Investeerders voorspellen openlijk dat zogauw privatisering in Irak aanslaat, Iran, Saoedi-Arabië en Koeweit allemaal zullen worden gedwongen te concurreren door hun olie te privatiseren. Binnenkort zal Amerika zich een weg hebben gebombardeerd naar een geheel nieuwe vrijehandelszone (Groene 26 apr 2003).
Het Pentagon heeft een contract met de Duitsers ontbonden voor het schilderen van een kantoorcomplex omdat Duitsland zich niet volledig achter de Amerikanen schaarde tijdens de oorlog in Irak (Telegraaf 15 mei 2003).
De Britten en de Amerikanen komen hun beloftes niet na. Vooral Amerikaanse bedrijven profiteren van de wederopbouw van Irak. De US Agency for International Development (Usaid) in Atlanta geeft contracten ter waarde van in totaal 1,5 miljard dollar aan Amerikaanse bedrijven, omdat zij alleen een soort bewijs van 'goed gedrag' kunnen overleggen om de geheime documenten die aan het biedingsproces voorafgaan, in te mogen zien. Usaid gaf de Bechtel Group, een concern dat onder anderen de oud-ministers George Schulz en Caspar Weinberger op de loonlijst heeft staan, een belangrijk contract voor de bouw van energiecentrales, waterleidingen, rioleringen, scholen en ziekenhuizen. Kellogg Brown en Root, dat de opdracht in de wacht sleepte om oliebranden in Irak te blussen, is een dochter van Halliburton, dat van 1995 tot 2000 werd geleid door vice-president Dick Cheney. Eerder beloofden Blair en Bush nog dat de VN een 'sleutelrol' zouden spelen bij de humanitaire hulpverlening en de wapeninspecties. Maar het Pentagon gaat meer eigen mensen naar Irak sturen. De Britten en de Amerikanen eisen de controle over de Iraakse olie voor zich op, ondanks een belofte dat de Britten en de VS niet aan de Iraakse olie zouden komen. De olie-inkomsten komen in een speciaal fonds dat wordt beheerd door de Amerikaanse bankier Peter McPherson. De Deense eurocommissaris Paul Nielson zei dat de VS 'hard op weg zijn om lid van de Opec te worden' (Parool 16 mei 2003).
Plunderende Amerikanen hebben voor honderd miljoen dollar schade aangericht op de luchthaven van Bagdad tijdens en na de verovering op 3 april. Taxfreewinkels zijn leeggestolen, alcohol, cassettes, parfum, sigaretten, dure horloges en airconditioning-apparatuurwerden gestolen. Vijf Boeings van Iraqi Airways zijn vernield (Parool 7 jul 2003).
Het Amerikaanse ministerie van Defensie biedt goklustigen de mogelijkheid om via internet te handelen in 'terreurfutures'. Het Pentagon hoopt dat de 'marktbewegingen' aanwijzingen geven over op hande zijnde terroristische activiteiten (Telegraaf 29 jul 2003). Door hevige kritiek is het plan voor handel in terreuraandelen komen te vervallen. 'Hoe haal je het in je hoofd om te gaan handelen in de dood', fulmineerde de Democratische leider in de Senaat. 'Het Amerikaanse volk wil dat de regering de veiligheid bevordert, niet erop laat gokken' (Parool 30 jul 2003).
De kritiek op de geheimzinnige praktijken van de regering Bush bij het verlenen van contracten groeit. Er komen steeds vaker berichten over oneerlijke concurrentie, belangenverstrengeling bij topfunctionarissen, vriendjespolitiek ten gunste van zakelijke contacten van topfiguren uit de regering, verkwisting door te dure contracten waarvan het nut onduidelijk is. Zo verdiende de firma waar vice-president Dick Cheney werkte, Kellogg, Brown & Root, twee miljard dollar voor het leveren van krankzinnig dure olie aan het Amerikaanse leger. De olie werd betaald door het Ontwikkelingsfonds voor Irak (Telegraaf 12 dec 2003). Ook het nut van een postcode-systeem of een partij in het Engels bedrukte T-shirts wordt betwijfeld (Telegraaf 30 okt 2003).
De arrestatie van Saddam Hoessein heeft toe geleid dat de beurzen omhoog zijn geschoten. De olieprijs is gedaald en de dollar herstelde zich enigszins (Parool 15 dec 2003).
De arrestatie van Saddam Hoessein heeft er vandaag toe geleid dat de beurzen omhoog zijn geschoten, de olieprijs is gedaald en de dollar zich enigszins heeft hersteld ten opzichte van de andere wereldvaluta (Parool 15 dec 2003).


Verzetsbewegingen in Argentinië - De helft van de mensen in Argentinië leeft in armoede. Velen moeten de straat op en vechten voor brood. Uit de puinhopen van de Argentijnse economie zijn verzetsbewegingen ontstaan, zoals de Movimiento de Trabajadores Desocupados (MTD), een organisatie van werkloze arbeiders. Deze 'piqueteros' zijn het bijproduct van neoliberalisme, privatiseringen en grote bezuinigingen midden jaren negentig toen honderd duizenden Argentijnen zonder salaris, uitkering of pensioen kwamen te zitten. Ze organiseerden zichzelf in militante bonden. Verlaten stukken land werden gekraakt om huizen, boerderijen en gaarkeukens te bouwen, gesloten fabrieken werden overgenomen en in bedrijf gesteld. Directe actie werd hun alternatief voor diefstal en dood. De piqueteros worden afgeschilderd als terroristen. Zelfs de 'cartoneros', die de vuilnishopen uitkammen zijn volgens de voormalige eigenaar van een geprivatiseerd afvalbedrijf dieven: omdat afval privé-bezit is. In Argentinië is elke poging om te overleven een misdaad aan het worden (Groene 29 mrt 2003).


Topsalarissen en bonussen
• Riante vertrekpremies voor bestuurders van slecht presterende bedrijven wekken verontwaardiging. Maar contract is contract. KPN-bestuursvoorzitter Paul Smits kreeg in 2002 2,9 miljoen euro mee. Ahold-topmannen Cees van der Hoeven en Michiel Meurs onderhandelen nog over hun vertrekpremie. Peter van Voorst en Jan Docter van Getronics kregen samen 7,3 miljoen. Stork-baas Aad Veenman kreeg 1,8 miljoen. Ad Scheepbouwer van KPN krijgt 2,7 miljoen, Don Shepard van Aegon 2,34 miljoen euro. Bijna de helft van de bestuurders heeft een exit-regeling bedongen die onafhankelijk is van de prestaties van het bedrijf. Een manager die op zijn vijftigste bestuursvoorzitter wordt en op zijn 56ste wordt weggestuurd, krijgt een premie van twee maandsalarissen per jaar plus een vertrekpremie van vier tot zes maanden. Verder wordt een eventueel pensioengat gevuld met twee jaarsalarissen. Leningen worden regelmatig kwijtgescholden. Van der Hoeven leende ruim 5 miljoen bij ABN Amro, de bank waar hij commissaris was. Rob van den Bergh leent bij VNU 4,1 miljoen euro voor zijn hypotheek. Installatiebedrijf Imtech scheldt leningen kwijt als opties van het management waardeloos zijn geworden. De partijen zijn blij dat ze van elkaar af zijn. 'Dit is marktwerking in optima forma', zegt Evert Verhulp (hoogleraar arbeidsrecht). Topmannen zitten in een sterke onderhandelingspositie. De huidige premies zijn in een periode van hoogconjunctuur afgesproken. Voor topmannen is er nog geen dalende trend. Hooguit de welkomstbonus daalt, de 'Golden Hello'. Topmannen eten van twee walletjes door de combinatie van een prestatiebeloning met een prestatie-onafhankelijke exit-regeling: een beloning voor succes èn falen (Volkskrant 2, 3 apr 2003).
• De raad van bestuur van ING gaat de komende drie jaar zestig procent meer verdienen. Dit om een achterstand van veertig procent ten opzichte van vergelijkbare concerns in te lopen. Ook komt er een nieuw optie- en aandelenplan voor de bedrijfstop, nu de opties door de slechte economie en matige prestaties van ING weinig waard zijn. Tegelijkertijd laat ING, dat het afgelopen jaar winstwaarschuwingen en winstbijstellingen publiceerde, 1500 banen per jaar verdwijnen. Ook elders in het bedrijfsleven wordt gestudeerd op de topsalarissen. Aegon probeert het verschil tussen voorzitter Donald Shepard (twee miljoen euro) en de andere bestuurders te verkleinen. Bij ABN Amro werd het reguliere salaris bevroren op 889.000 euro, maar voorzitter Rijkman Groenink ontving een tweemaal hogere bonus dan voorheen (705.000 euro). Niet-beursbedrijven belonen hun top eveneens steeds beter. Zo is de Schiphol-top er in 2001 gemiddeld 25 procent op vooruitgegaan en kreeg de directie er tot dertig procent salaris bij, directeur Cerfontaine ontving 42 procent extra: 348.907 euro en een bonus van 144.000 euro en nog eens 126.000 euro als de luchthaven de langetermijndoelstellingen haalt. De directie vraagt het personeel pas op de plaats te maken (Parool 16 apr 2003). FNV-voorzitter Lodewijk de Waal schort als reactie op de loonontwikkeling aan de top elk overleg met de werkgevers en politiek Den Haag op. Dit betekent mogelijk het einde van alle verworvenheden van de Nederlandse overlegeconomie, het poldermodel. Het nut daarvan werd voor het eerst door werkgevers en werknemers ingezien eind jaren zeventig, toen de loonexplosies gecombineerd met de hoge inflatie tot verliezen, faillissementen en massaontslagen leidden. Volgens VNO-NCW is de stijging van salarissen een onvermijdelijk gevolg van 'de internationalisering van de economie' (Parool 17, 18 apr 2003).
• De nieuwe topman Philippe Varin van Corus krijgt een jaarsalaris van ruim anderhalf miljoen euro, daarnaast 230.000 pond pensioenpremie, een eenmalige bonus van 138.000 pond (tweehonderdduizend euro) en 800.000 euro omdat deze door zijn overstap moet afzien van opties van zijn vorige werkgever. Varin heeft bedongen dat hij elk jaar een bonus van ten minste twintig procent krijgt, ongeacht de bedrijfsresultaten. Corus bevindt zich in een crisis en moet saneren, een taak waarvoor Varin is aangenomen (Parool 25 apr 2003).
• De president-directeur Don Carty van de Amerikaanse luchtvaartmaatschappij American Airlines, dat in ernstige moeilijkheden verkeert, is afgetreden. Het personeel heeft recent loonsverlagingen aanvaard, maar de de leiders van het bedrijf kregen juist extra financiële voordelen (nu.nl 26 apr 2003).
• Topmanagers van de belangrijkste Nederlandse ondernemingen verdienden vorig jaar inclusief bonusen gemiddeld 956.000 euro. Zij ontvingen een basissalaris van gemiddeld 580.000 euro. Dat is 6,7 procent meer dan het jaar daarvoor. De Amerikaan Charles Strauss verdiende bij Unilever ruim 4,2 miljoen euro aan salaris en bonussen. In het afgelopen jaar werd voor 34 miljoen euro aan gouden handdrukken uitgekeerd. Drie jaar geleden drie was dat 34 miljoen gulden (Telegraaf 26 apr 2003).
• In Duitsland is ophef ontstaan over de inkomens van topmanagers. De Duitse minister van Economische Zaken spreekt van 'excessen die moreel niet verantwoord zijn' (Parool 28 apr 2003).
• Voorzitter M. Rogowski van de Bondsorganisatie van de Duitse Industrie (BDI) heeft enkele topmanagers 'aasgieren' genoemd. Hij vindt het afkeurenswaardig dat 'iemand in drie, vier of misschien vijf jaar zoveel geld verdient dat hij daarna helemaal niets meer hoeft te doen' (Telegraaf 17 mei 2003).
• Directeur Riordan van UPC gebruikt het vliegtuig van UPC privé (34.000 euro) en kreeg 43.000 euro 'huisvergoeding', naast zijn basissalaris van 625.781 euro en een bonus van 125.000 euro. Financieel directeur Charles Bracken ontving vorig jaar 465.000 euro salaris en een bonus van 816.750 euro voor waardeloos geworden opties. UPC werkt momenteel aan een schuldensaneringsprogramma (spitsnet.nl).
• Door de voortgaande globalisering blijven de topsalarissen de komende jaren stijgen, zegt professor Sytse Douma. Nederlandse bestuurders zullen meer buitenlandse collega's naast zich krijgen. Vorig jaar waren de Nederlanders nog net in de meerderheid in de bestuursraden van de 25 grootste beursgenoteerde ondernemingen(nu.nl 6 mei 2003).
• De FNV onderzoekt juridische stappen tegen de uitzonderlijke beloningen van topondernemers. Een woordvoerder: 'Elders in Europa speelt het onderwerp ook. Veel managers nemen Amerika als voorbeeld voor hun beloning, maar ook daar wordt geprotesteerd.' De beloning van Amerikaanse topmanagers zijn de laatste vijf jaar erger ontspoord dan in de honderd jaar daarvoor (Parool 12 mei 2003).
• De staat als grootaandeelhouder van KPN durft niet te stemmen tegen de buitensporig hoge beloningen aan de topbestuurders uit angst dat dit door de topbestuurders uitgelegd zou worden als een motie van wantrouwen. Ze zouden kunnen opstappen en het bedrijf in een crisis storten. De waarde van de aandelen zou weer met miljarden dalen. Dit zei minister Hoogervorst van Financiën, die eerder beloofd had stampij te gaan maken in de vergadering van aandeelhouders van KPN uit protest tegen de beloningen aan de top (Telegraaf 15 mei 2003).
• De vergoeding van Nederlandse commissarissen steeg tussen 1999 en 2001 met 30 procent en zal de komende jaren sterk blijven stijgen. Er is schaarste onder commissarissen en ze moeten aan meer eisen voldoen (Telegraaf 20 mei 2003).
• Topinkomens in voormalige overheidssectoren, zoals bij energiebedrijven en woningstichtingen, zijn doorgeschoten en liggen op het niveau van het bedrijfsleven. Maar deze bedrijven kunnen nauwelijks failliet gaan en er zijn geen aandeelhouders. De directeur van een woningbouwvereniging verdient net zo veel als de premier. 'Wij willen niet de solidariteit van de golfbaan', zegt minister De Geus van Sociale Zaken (Telegraaf 22 mei 2003).
• De topinkomens in het Nederlandse bedrijfsleven zijn vorig jaar met 20 procent gestegen door de vertrekpremies. In 2001 bedroeg de stijging nog 8,5 procent. In totaal kregen 35 weggestuurde topmanagers ruim 40 miljoen euro mee. De vaste beloning steeg nauwelijks. Ad Scheepbouwer kreeg aan basissalaris en bonussen ruim 3,5 miljoen euro, Philips-bestuurder Jan Hommen ruim 4,1 miljoen euro, vooral dankzij 3,4 miljoen aan optiewinst. Unilever betaalde z'n bestuurders gemiddeld 3 miljoen euro, inclusief pensioen- en vertrekpremies. Volgens werkgeversorganisatie VNO-NCW valt het wel mee met de stijging: 'De vaste beloningen zijn nauwelijks gestegen'. Hij noemt het onderzoek 'demagogische stemmingmakerij' (nu.nl 24 mei 2003).
• Ministers willen meer salaris. Minister Johan Remkes van Binnenlandse Zaken en staatssecretaris Cees van der Knaap van Defensie vinden dat het salaris van bewindslieden fors omhoog moet, evenals scheidend LPF-minister Roelf de Boer van Verkeer en Waterstaat. LPF'er De Boer wil dat de salarissen van ministers ten minste worden verdubbeld. 'We lopen in beloning mijlenver achter bij het bedrijfsleven', zegt Remkes. Een commissie onder leiding van oud-minister Hans Dijkstal brengt volend jaar advies uit. Behalve politici zitten ook mensen uit het bedrijfsleven in die commissie (Parool 30 mei 2003).
• De Britse minister van Handel en Industrie, Patricia Hewitt wo; dat vertrekkende directeuren op niet meer dan zes maanden extra salaris kunnen rekenen. Vooral over goudgerande vertrekregelingen voor falende directeuren, de zogenoemde fat cats, is in Groot-Brittanni‰ veel rumoer ontstaan. Onlangs bleek dat de topman van farmacieconcern GlaxoSmithKline, Jean-Pierre Garnier, een beloning van 22 miljoen pond sterling (30,5 miljoen euro) had bedongen ook al zou hij een wanprestatie hebben geleverd. Hewitt sluit niet uit dat er wetgeving komt, iets waar de werkgeversverenigingen fel op tegen zijn (rtl.nl 3 jun 2003).
• Premier Balkenende vindt dat de top van het bedrijfsleven zichzelf niet buitensporig mag belonen. Oud-premier Kok, die eerder opwond over de 'zelfverrijking', is inmiddels commissaris bij onder meer ING waar commissarissen instemden met een verhoging voor bestuurders van minimaal vijftien procent. Volgens het onderzoeksbureau Arenthals Grant Thornton (AGT) doen Nederlandse directeuren in het midden- en kleinbedrijf weinig aan behoorlijk bestuur: 'De noodzaak om maatregelen te nemen wordt niet gevoeld'. In Nederland heeft 38 procent van de ondervraagden afspraken gemaakt over hun beloning tegenover 43 procent gemiddeld. Ongeveer 61 procent heeft maatregelen genomen om de integriteit van het bestuur te waarborgen, tegen gemiddeld 81 procent in het buitenland. De commissie-Tabaksblat heeft voorstellen gedaan om behoorlijk bestuur te garanderen. Maar uit Het bedrijfsleven is veel kritiek gekomen. Topman H. Baeten van F. van Lanschot Bankiers spreekt van een 'koldermodel': 'De code suggereert dat bestuurders van ondernemingen blijkbaar strengere regels nodig hebben omdat ze anders weer in de fout gaan' (Nederlands Dagblad 23 aug 2003).
• De nieuwe Ahold-topman A. Moberg verdient 1,5 miljoen euro per jaar. Samen met een bonus van maximaal 2,5 keer zijn salaris, een gegarandeerde bonus van 1,5 miljoen euro, 1 miljoen aandelenopties en 250.000 aandelen komt zijn beloning het eerste jaar uit op een bedrag tussen de 8,5 tot ruim 10 miljoen euro. Mocht Moberg worden ontslagen, dan krijgt hij nog eens twee jaarsalarissen mee en wordt de gemiddelde bonus over de afgelopen twee jaar dubbel uitgekeerd (Telegraaf 4 sep 2003).
• De voorzitter van de effectenbeurs van New York, Richard Grasso, heeft ontslag genomen nadat hij een bedrag van 140 miljoen dollar, opgebouwd uit pensioengelden en bonussen, in een keer liet uitbetalen. Dat het hoge bedrag in nog geen vijf is opgebouwd, betekent dat Grasso bonussen van tien tot dertig miljoen dollar per jaar kreeg in een periode dat de totale winst van de beurs zelf niet boven de dertig miljoen per jaar dollar uitstak. Grasso leek de verdiensten van de beurs min of meer fifty-fifty met zichzelf te delen. In de discussie over sancties, regelgeving en belangenverstrengeling liep de als onkreukbaar bekendstaande hoogste baas van de NYSE altijd voorop. Zelfverrijking was hem een gruwel. Toen er kritiek opstak lanceerde de topman een charmeoffensief. Net als Moberg van Ahold, die onder druk afstand deed van een deel van zijn salarispakket van 10 miljoen euro, heeft Grasso enkele keren een aansprekend gebaar gemaakt. Hij zag af van een bedrag van nog eens 48 miljoen dollar waar hij recht op had (Telegraaf, Parool 18 sep 2003).


Mijnbouwprojecten Wereldbank vaak schadelijk - Grootschalige projecten voor de winning van koper, olie of gas hebben veelal negatieve effecten in landen met een wanpresterende overheid. De door de Werelbank gesteunde grondstofwinning in zwakke landen als Chili, Ecuador, Ghana, Kazachstan, Papoea-Nieuw-Guinea, Tanzania en Azerbeidjan leidt tot corruptie, vervuiling, gedwongen verhuizingen en onteigening, geweld en vernietiging van traditionele en duurzame economische systemen (Volkskrant 17 apr 2003).


Winkelier te duur uit met pin-transacties - Winkeliers betalen al jaren te veel voor de afwikkeling van betalingen met pinpas, denkt de NMa. Interpay, een samenwerkingsverband van banken dat als enige pintransacties verwerkt en netwerkdiensten aanbiedt, heeft zijn machtspositie misbruikt. Interpay is van mening dat er wél concurrentie is: 'betalen met contant geld' (Volkskrant 18 apr 2003).


Grote vraag schuldsanering - Het aantal aanvragen om hulp bij het saneren van schulden is dit jaar in Amsterdam sterk toegenomen. Het gaat economisch slecht, de incassobureaus zijn strenger met het binnenhalen van schulden en de uitzendbureuas hebben veel minder werk. In Amsterdam zit één op de vijf huishoudens op minimumniveau. Driekwart van hen moet langer dan drie jaar achtereen van het minimum zien rond te komen (Parool 24 apr 2003).


Steeds meer rijscholen geven een te hoog aantal geslaagden door (nd.nl 24 apr 2003)


Taximarkt
De gemiddelde taxirit in de vier grote steden is met veertien procent gestegen sinds de invoering van de taxiwet in 2000 die concurrentie moest bevorderen. De kans is groot dat de klant wordt getild. Bij zes op de tien ritten kiest de chauffeur niet de kortste route. Soms wordt er meer dan een kilometer omgereden (Parool 26 apr 2003).
Taxibedrijven in de regio Den Haag frauderen op grote schaal. Taxiritten en inkomsten worden niet geadministreerd en gegevens worden gemanipuleerd. Van in totaal 600 geconroleerde ritten was 47 procent niet terug te vinden in de administratie. De arbeids- en rusttijden van chauffeurs worden niet correct verantwoord. Sommige chauffeurs rijden zonder vergunning (spitsnet.nl 27 jun 2003).
Het opengooien van de taximarkt is uitgelopen op een fiasco. De wet die de liberalisering van de taxiwereld regelt, moet drastisch worden aangepast of zelfs worden teruggedraaid, zo concludeert een grote meerderheid van de Tweede Kamer na gesjoemel met vergunningen, meterstanden, belastingopgave en tarieven. Volgens CDA, PvdA, VVD en SP is de situatie volledig uit de hand gelopen (Utrechts Nieuwsblad 14 jul 2003).


Vrouw vermoorde chirurg aangeklaagd - De 31-jarige weduwe van Duitslands rijkste plastisch chirurg Franz Gsell wordt verdacht van de moord op haar 76-jarige echtgenoot. Gsell verdiende 10 miljoen euro aan borstvergrotingen en overleed bij een 'inbraak'. De weduwe die het vermogen erfde en een relatie met een ander begon, heeft twintig operaties achter de rug. 'Mijn man heeft me gevormd, van binnen en van buiten', zei ze (Telegraaf 30 apr 2003).


Bordeelaandelen - Australische beleggers hebben zich gestort op de aandelen van het bordeel Daily Plant, dat met de aandelenuitgifte een van de grootste bordelen ter wereld hoopt te worden. Het aandeel steeg snel. Er zijn plannen voor een 'Sex Disneyland' (Telegraaf 1 mei 2003).


Beleveniseconomie - 'We moeten meer inspelen op de nieuwe trend van de beleveniseconomie. De waarde van een product wordt tegenwoordig niet langer afgemeten aan kosten en nut maar aan de belevingskwaliteit ervan. Het gaat om het goede gevoel dat iemand eraan overhoudt', zegt deelraadslid Gerard Smink (VVD) die de 'betere' toerist, en niet alleen de rugzakkers, naar Amsterdam wil lokken. Smink pleit voor uitbreiding van de hotelcapaciteit met 5000 bedden en toonaangevende modezaken en avant-garde (Telegraaf 5 mei 2003).


Nederland heeft te weinig oog voor corruptie - Corruptie kan veel meer voorkomen dan wordt gedacht, waarschuwt de werkgroep corruptiebestrijding van de Raad van Europa, Greco. De Nederlandse overheid is weinig alert op corruptie en het is na de bouwenquête de vraag of alles op andere plaatsen wel keurig verloopt. Van de weinige gegevens die er zijn, wordt geen goede administratie bijgehouden. Kleine zaken, die kunnen duiden op meer, worden vaak geseponeerd en het Openbaar Ministerie ziet veelal af van vervolging als blijkt dat dit veel tijd of geld dreigt te kosten (cobouw.nl 5 mei 2003).


Adoptiestichting dient klacht in bij NMa - De Nederlandse Adoptiestichting (NAS) heeft een klacht ingediend bij de mededingingsautoriteit NMa omdat een convenant tussen zes andere adoptiestichtingen de markt voor adoptiekinderen dicht houdt en de stichtingen landen claimen waar ze niet eens actief zijn of aanwezig kunnen zijn (Telegraaf 8 mei 2003).


Grootschalige illegale handel privégegevens - In Nederland wordt stelselmatig en op grote schaal illegaal gehandeld in persoonsgegevens. Medewerkers van instanties zoals de belastingdienst verstrekken informatie aan honderden illegale handelsinformatiebureaus. De bureaus bedienen zich van omkoping en oplichting om persoonsgegevens los te krijgen. Ze gebruiken valse namen en misleiden medewerkers om de hand te leggen op gegevens over uitkeringen, banksaldi of criminele antecedenten en spelen die gegevens door aan incassobureaus, advocaten of recherchebureaus (Parool 10 mei 2003).


Frente Obrero wint verkiezingen Curaçao - De omstreden arbeiderspartij Frente Obrero (FOL) van Anthony Godett heeft de verkiezingen op Curaçao ruim gewonnen. Godett werd onder voorwaarden vrijgelaten uit de gevangenis, waar hij vastzat op verdenking van corruptie. 'Curaçao is de enige plek in de wereld waar de bevolking doelbewust op corrupte partijen stemt', zei een politicus (Telegraaf 10 mei 2003).


SARS
48 websites in de VS bieden nepartikelen aan tegen de longziekte SARS, zoals vitamine C, oregano olie, belladonna kruid en complete SARS beschermingspakketten met luchtzuiveringsinstallaties, handschoenen en maskers (Telegraaf 12 mei 2003).
Wetenschappers en bedrijven azen op een patenten, van het SARS-virus bijvoorbeeld. Patenten zijn lucratief. Amerikaanse en Canadese overheden proberen hier een stokje voor te steken door zelf een patent aan te vragen. 'Waarom maken de betreffende onderzoekers de resultaten niet gewoon openbaar? Dan is de ontdekking niet meer 'nieuw' en daardoor ook niet meer patenteerbaar', meent Hans Radder, bijzonder hoogleraar filosofie van wetenschap en technologie (VU). Hij heeft een tip. Zoek naar fusieprocessen tussen atoomkernen die nog niet zijn gebruikt. Vraag patent aan op het product 'kernfusiewarmte' en voortaan valt ook zonnewarmte onder het verkregen patent. Iedereen die economisch profijt heeft van de zon, zoals de boeren, is u een vergoeding verschuldigd. Het alleenrecht strekt zich namelijk uit tot producten die ook via andere processen dan bij de oorspronkelijke uitvinding tot stand zijn gekomen. Ook genen kunnen worden gepatenteerd. Er zijn al miljoenen genpatenten aangevraagd. Grote bedrijven - Unilever, Philips of DSM - sluiten meerjarige contracten met onderzoekers af in ruil voor alleen voor hen beschikbare wetenschappelijke kennis. Hoogleraren worden gesponsord en medewerkers beginnen eigen bedrijfjes. Bij deze commerciële belangen spelen patenten een grote rol (Nederlands Dagblad 23 mei 2003).


Prostituees in Groningen betalen tussen de vier- en vijfhonderd euro huur per week voor een plekje achter het raam (Telegraaf 15 mei 2003).


Politici gedwongen te liegen - Het streven naar een open democratie, waarin bewindspersonen steeds meer vragen voor hun kiezen krijgen heeft alleen maar tot gevolg dat politici hun toevlucht nemen tot ontwijkende antwoorden, een onjuiste voorstelling van zaken en leugens, concludeert de Britse politicoloog Glen Newey. Kiezers hebben zelfs het recht om voorgelogen te worden, vindt Newey. Veel mensen kunnen de gruwelen van een oorlog niet onder ogen zien en verkiezen een mooi verhaal boven de verschrikkelijke waarheid (Telegraaf 18 mei 2003).


Redlining: hoe banken verpaupering bevorderden - Amsterdamse banken hebben voor 'slechtere' wijken beperkingen gesteld aan hypotheekverstrekking. Kopers in Bos en Lommer kregen minder hoge hypotheken en betaalden extra rente. Hypotheek-uitsluiting van arme wijken in Rotterdam kwam eind jaren negentig in de publiciteit. Het fenomeen, redlining genoemd, heeft er in de Verenigde Staten toe geleid dat huizenkopers uit bepaalde wijken wegvluchtten met verpaupering als gevolg. Eind jaren negentig had ABN Amro in Rotterdam een kleurenkaart van de stad met voor elke kleur een ander hypotheekbeleid. Er waren wijken, zoals Millinxbuurt, waar geen hypotheek werd verstrekt. In andere wijken waren de hypotheekvoorwaarden ongunstig. In de jaren tachtig waren ook enkele Amsterdamse wijken uitgesloten van hypotheken. Later, in de toptijd van de huizenmarkt, werden in bepaalde postcodegebieden extra eisen verbonden aan hypothecaire leningen (Manuel Aalbers, UvA-scriptie 2002/Parool 2003).


Bond waarschuwt tegen liberalisering energie - Het vrijmaken van de energiemarkt wordt een ramp voor de consument als de wetgeving niet drastisch wordt aangepast, zo waarschuwt de Consumentenbond. De wetgeving is niet toegerust op alle problemen die door de liberalisering ontstaan. Men vreest dat klanten de dupe worden van een faillissement van hun leverancier of dat zij met dubbele contracten en rekeningen opscheept zullen worden (Telegraaf 21 mei 2003).
Een kamermeerderheid vreest dat de kleinverbruikers erop achteruit zullen gaan. Een rapport van de Energieraad over de liberalisering in Europa waarschuwt dat energiebedrijven zullen fuseren, zoals in Frankrijk en Duitsland, en dat enkele giganten de markt zullen verdelen (Telegraaf 22 mei 2003).
De energiebedrijven hebben hun sterke concurrentiepositie op de installatiemarkt op oneerlijke wijze verkregen en dreigen een monopoliepositie te krijgen, zegt de werkgeversorganisatie voor installatiebedrijven Uneto-VNI donderdag. Bedrijven als Nuon, Essent en Eneco moesten hun beheer van de energienetwerken splitsen van de overige activiteiten, maar hebben deze divisies eerst volledig kaalgeplukt. Met de bruidsschat zijn ze onder meer in de installatiemarkt gestapt, waar ze nu op oneerlijke wijze concurreren met de kleinere installateurs (nu.nl 22 mei 2003).
Na de liberalisering van de energiemarkt is het aantal onjuiste energierekeningen voor bedrijven fors toegenomen. Tussen de 30 en 40 procent bevat fouten. Bedrijven betalen soms 5 tot 10 procent te veel, in sommige gevallen zelfs 500 procent te veel (Telegraaf 18 sep 03).


Weer Amsterdamse agenten aan de xtc - Drie Amsterdamse agenten zijn buiten functie gesteld wegens gebruik van of handel in xtc en GHB. De laatste tien maanden zijn vijftien agenten opgepakt. Een aantal agenten zou de pillen in diensttijd en aan het bureau hebben ingenomen. Drie agenten verspreidden vanaf januari 1999 pillen in het bureau. Advocaat Jan Duvekot van één van de agenten noemt het ontslag kapitaalvernietiging (Parool 27 mei 2003).


Gratis kansspel bij Bovag-tankstations - Klanten van 250 Bovag-tankstations kunnen vanaf deze week meedoen aan een nieuwe loterij. Achterop de kassabonnen van de deelnemende stations staan lotnummers geprint die op internet kunnen worden ingevoerd, waarna de klant gratis deelneemt. Voor wie geen internet heeft, is het mogelijk de lotnummers per sms, à 70 cent per bericht, of telefoon, à 70 cent per minuut, in te voeren (Nederlands Dagblad 3 jun 2003).


Prijsstijging 49% - De afgelopen vijf jaar zijn prijzen op kassabonnen gemiddeld met 49 procent gestegen, volgens HP/De Tijd. Dagelijkse boodschappen stegen met 25%, lichamelijke verzorging 61%, vervoer 36%, horecabezoek 42%, de nominale ziekenfondspremie 261%, de Albert Heijn bezorgservice 150%, een telefoontje naar KPN inlichtingen 167%, een vaasje bier 52%, een Vietnamese loempia 76%, pindakaas 50%, een strippenkaart 21%. Na 2000, in de aanloop naar de euro stegen de prijzen sterker (Telegraaf 27 mei 2003). Volgens het CBS bedroeg de algemene prijsstijging de afgelopen vjf jaar slechts 16 procent (Parool 17 jun 2003).
Amsterdam steeg sinds vorig jaar vijftig plaatsen op de lijst van duurste steden ter wereld (Telegraaf 16 jun 2003).


WW-kantoor niet chic genoeg - Splinternieuwe plafonds en vloeren van 'gewoon materiaal' moeten worden vervangen door kersenhout en natuursteen. Kosten: negen miljoen euro. Het UWV-kantoor Amsterdam Sloterdijk, dat de uitkeringen in Nederland uitbetaalt, wil verbouwen. Het huidige gebouw is niet chic genoeg en heeft niet de 'uitstraling van een grote speler in de financiële markt'. Het gaat om het imago. En om 'beter te kunnen vergaderen'. Kersenhout is beter voor de akoestiek (Parool 2 jun 2003). Het Tweede Kamerlide Verburg (CDA) wil dat de raad van bestuur van het UWV het 'paleiselijk' kantoor in Amsterdam Sloterdijk verlaat en wil een functioneringsgesprek met Topman T. Joustra. De inrichting van het directiegebouw kostte 923 euro per vierkante meter. 'Verhuur dat gebouw maar aan een ander bedrijf en trek zelf bij de medewerkers in. Door de ontslagen komt daar toch genoeg ruimte vrij' (Telegraaf 7 okt 2003).


Casino in klooster - Het vroegere Norbertinessenklooster in Breda is voor 55 miljoen euro gerenoveerd om plaats te bieden voor het Holland Casino Breda, met een speeloppervlakte van 13.000 vierkante meter het grootste casino van Europa. Er is veel aandacht besteed aan het behouden van de authentieke kloostersfeer (Telegraaf 4 jun 2003).
Het overdekte wintersportcentrum SnowWorld in Landgraaf breidt het sneeuwoppervlak uit tot 35.000 vierkante meter en wordt daarmee het grootste overdekte wintersportparadijs ter wereld. Er komt een derde piste en een permanent funpark van 7000 vierkante meter (16 jun 2003).


Telefonische bereikbaarheid daalt - In twee jaar tijd is de bereikbaarheid van algemene nummers gedaald van 82 naar 68 procent. De kans om iemand via een doorkiesnummer te spreken te krijgen is gedaald tot 42 procent. Mogelijk als gevolg van kostenbesparingen zijn organisaties het telefoonverkeer op een bulkmanier gaan afhandelen. Boosdoeners zijn de organisatiestructuur en de houding van medewerkers. Een afspraak om terug te bellen wordt één op de drie keer niet nagekomen. Bellers ergeren zich aan menu's waar hun keuze niet in zit en dat er niemand persoonlijk te spreken is. Dit gebeurt met name bij banken, verzekeraars, internetaanbieders en reisorganisaties. Bellers hebben soms het gevoel dat zij expres aan de lijn worden gehouden tegen hoge beltarieven (nu.nl 5 jun 2003).


Politicus verkiest de dood - Jürgen Möllemann, het voormalige kopstuk van de Duitse liberale partij FDP, is verongelukt, kort na de opheffing van zijn onschendbaarheid als Bondsdaglid. Hij zou zelfmoord hebben gepleegd. Möllemann werd verdacht van belastingontduiking en illegale campagnefinanciering. In de jaren negentig was hij betrokken bij grootschalige illegale wapensmokkel. Als minister van Economische Zaken zou hij smeergeld hebben ontvangen voor de verkoop pantservoertuigen aan Saudi-Arabië (Parool 6 jun 2003, Telegraaf 7 jun 2003).


Kinderarbeid uit Oost-Europa - Duizenden kinderen afkomstig uit voormalige Sovjet-landen worden uitgebuit door mensenhandelaren en ingezet in West-Europa. Kinderen vanaf zes jaar belanden in de straathandel en de prostitutie. Alleen al uit Albanië zijn 15.000 kinderen en jongeren verhandeld, waarvoor handelaren de ouders 20 tot 30 euro bieden en een betere toekomst in het buitenland beloven (Telegraaf 10 jun 2003).
Zeker 700.000 kinderen in Polen verkeren in humanitaire nood en hebben vaak te weinig te eten (Telegraaf 13 jun 2003).
Jaarlijks worden ongeveer 1,2 miljoen kinderen wereldwijd het slachtoffer van internationale mensenhandel. In Europa worden per jaar 500.000 vrouwen en jonge meisjes verhandeld. Het aantal kinderprostituees in Thailand is de afgelopen drie jaar met 20 procent toegenomen (Telegraaf 30 jul 2003).


Slachtingen indianenstammen - Door vijandelijkheden tussen indianenstammen in het Amazonegebied zijn tientallen indianen vermoord. De oorzaak van de twisten zou de afbrokkeling zijn van het woongebied van de stammen door de houtkap en de rubberindustie (Telegraaf 10 jun 2003).


Volkstuinen weggeconcurreerd - Door woning- en wegenbouw en industrie is de afgelopen tien jaar bijna 800 hectare van de volkstuingrond afgesnoept (Telegraaf 17 jun 2003).


Tweedeling kansarme en hoogopgeleide jongeren - De spanningen tussen jongeren in Amsterdam zijn de laatste twee jaar groter geworden, evenals de tweedeling tussen hoogopgeleide, koopkrachtige jongeren in of rond het centrum en laagopgeleide en veelal allochtone jongeren in 'concentratiewijken'. Door de slechtere economie en minder goede sociale contacten met andere groepen komen allochtone jongeren steeds moeilijker aan een baan. Er onstaat sociale onvrede. Speciale projecten om allochtone jongeren aan het werk te helpen zijn grotendeels verdwenen. Hoog- en laagopgeleide jongeren komen elkaar in Amsterdam alleen tegen als klant en personeel of als collega's bij banen waarvoor weinig kennis nodig is (Telegraaf 25 jun 2003).


Zeepiraten slaan steeds vaker toe - Het aantal aanvallen door zeepiraten is in het eerste half jaar van 2003 met 37 procent gestegen ten opzichte van 2002. Er werden in een half jaar tijd 234 schepen overvallen. De piraten zijn vooral actief in de Indonesische archipel en de wateren rond Bangladesh (Telegraaf 24 jul 2003).


Brussel wil verbod verkooppraatjes - De Europese Comissie wil misleidende en aggressieve verkooptechnieken verbieden. Voorbeelden: een opheffingsuitverkoop terwijl de eigenaar niet werkelijk van plan is zijn zaak te stoppen, advertenties voor niet-voorradige producten, ongewenste aanbiedingen per telefoon of e-mail, leugens dat men zich aan gedragscodes houdt, advertenties gericht op kinderen waarin gesuggereerd wordt dat ze geen vriendjes krijgen als ze een bepaald product niet aanschaffen (nu.nl 18 jun 2003).


Man biedt zich aan als slaaf - Een Chinese zakenman heeft zichzelf als 'levenslange dienaar' te koop aangeboden om zijn schuld van 6000 dollar te kunnen afbetalen (Telegraaf 20 jun 2003).


Beheerders beleggingsfondsen incompetent - Ooit was hun reputatie ongekend groot. Alles wat ze aanraakten, veranderde in goud. Ze verwierven rijkdom en faam. Maar inmiddels hebben de beheerders van beleggingsfondsen miljarden opgebrand. De fund managers met hun opgeblazen ego's zijn incompetent, arrogant en verantwoordelijk voor miljardenverliezen, zegt accountantsorganisatie KPMG. De fondsbeheerders storten zich in het wilde weg op producten en brachten bewust gelden van rente-gerelateerde rekeningen naar risicovolle, trendy beleggingen. Daarbij ontbreekt het aan duidelijke beleggingsdoelen en aan strategie en leiderschap. De communicatie met klanten is slecht. De salariëring is geëscaleerd. Bonussen in slechtere tijden werden losgekoppeld van prestaties of juist gekoppeld aan de betalingen door concurrenten (Parool 25 jun 2003).


Rijken in VS steeds rijker - De vierhonderd rijkste mensen in de VS bezitten 70 miljard dollar en worden steeds rijker. In 1999 was hun totale vermogen nog 53,5 miljard dollar, in 1992 18,7 miljard dollar (nu.nl 17 jun 2003).


Nederlanders gokken meer - Nederlanders kochten in 2002 voor bijna 1,5 miljard aan loten. De winsten van de loterijen stegen met 10 procent. Naar de casino's ging 673 miljoen euro en er werd 105 miljoen euro uitgegeven aan illegale gokspelletjes op internet (nu.nl 28 jun 2003).
De software van veel fruitautomaten grijpt in op het moment dat een gokker een grote kans heeft op een prijs. Dat zeggen Britse hackers van de Fairplay Campaign. Zij bootsten spelletjes na met de geheugenchips van de apparaten (Telegraaf 8 jul 2003).


Natuur, milieu, ruimtelijke ordening en dierenwelzijn
• Bonthandelaren in Brussel en Gent verwerken de huiden van straatkatten en -honden in jassen, dekens en souvenirs. Aangezien deze handel is toegestaan in alle EU-lidstaten op Italië na, valt er juridisch niets tegen te doen. Maar veel bontverkopers weten niet dat zij bont verkopen dat afkomstig is van huisdieren. De actiegroep Bont voor Dieren in Amsterdam heeft lamswollen truien gevonden, waarop ook plukjes kattenbont waren verwerkt (Telegraaf 8 mei 2003).
• De populatie grote roofvissen (tonijnen, marlijnen, kabeljauwen, heilbotten en haaien) in de oceanen is in de afgelopen 47 jaar met 90 procent teruggelopen als gevolg van de grootschalige visserij, aldus Nature (nu.nl 21 jul 2003).
• Zeegras wordt overal ter wereld ernstig bedreigd door menselijk handelen. De afgelopen tien jaar is 15 procent van het zeewier verdwenen (Telegraaf 15 okt 2003).
• Fluorgassen gebruikt voor airconditioning dragen zeer sterk bij aan de opwarming van de aarde. Het schadelijke effect hiervan groeit snel, vooral door het sterk toegenomen gebruik van airconditioning, onder meer in auto's [goed voor 3 tot 10% extra energiegebruik] (nu.nl 12 aug 2003).
Carpoolen is de afgelopen jaren fors afgenomen, van 14 procent in 1995 tot 8 procent in 2002. In 2002 reden op een werkdag 2,8 miljoen personenauto's tussen huis en werk, 23 procent meer dan in 1995. In bijna negen van de tien auto's zat alleen een bestuurder (Telegraaf 27 okt 2003).
• Volgens een nieuwe maatregel van Bush mogen 17.000 verouderde elektriciteitscentrales en fabrieken die niet onder de zogenaamde Clean Air Act vallen, extra kooldioxide blijven uitstoten en toch extra investeren in nieuwe technieken (Telegraaf 23 aug 2003).
• Het aantal asieldieren stijgt enorm (nu.nl 19 jun 2003). De Dierenbescherming heeft de indruk dat in Nederland steeds meer dieren mishandeld worden. Woordvoerder N. Dorland denkt dat er een verband is tussen de 'algehele verruwing van de maatschappij' en de toename van het aantal gevallen dierenleed. Hij noemt de situatie 'schrijnend' en spreekt over 'norm- en waardevervaging' (Telegraaf 1 sep 2003).
• In Amsterdam dreigen dierenasiels te verdwijnen. De noodzakelijke fusie tussen het asiel in Oost en dat in Osdorp is in het slop geraakt. Het asiel in Oost moet weg omdat het stadsdeel een stadwijk gaat bouwen. Osdorp kampt met financiële problemen (Het Parool 22 sep 2003).
• De regering Bush wil ook de Endangered Species Act uit 1973, die uitheemse diersoorten moet beschermen, versoepelen. Voortaan mogen Amerikanen in het buitenland op bedreigde diersoorten jagen en mogen circussen en handelaren met uitsterven bedreigde dieren vangen of importeren. Het idee is dat de betreffende landen met de inkomsten maatregelen nemen ter bescherming van andere dieren (Telegraaf 11 okt 2003).
• Aan de lijst van bedreigde dieren en planten zijn dit jaar 2000 soorten toegevoegd. In totaal worden 12.259 soorten officieel met uitsterven bedreigd (Telegraaf 18 nov 2003).
• De zomer van 2003 was de heetste in Europa sinds 500 jaar. Volgens onderzoekers is er sprake van een trend en stijgt de Europese zomertemperatuur al 26 jaar. Tussen 1998 en 2003 nam de gemiddelde temperatuur zelfs met 2,8 graad toe (Telegraaf 23 sep 2003).
• Elk jaar sterven 160.000 mensen aan de gevolgen van de opwarming van de aarde, stelt de Werelgezondheidsorganisatie. Dit aantal kan in 2020 verdubbeld zijn. Steeds meer regio's kampen met droogte, wateroverlast of mislukkende oogsten. De meeste slachtoffers vallen in de ontwikkelingslanden, vooral onder kinderen (Telegraaf 30 sep 2003).
• De Europese Commissie luidt de noodklok over de toename van broeikasgassen in dertien van de vijftien lidstaten van de Europese Unie. De landen hadden juist beloofd dat de uitstoot zou afnemen. De nieuwste cijfers tonen een toename van 1 procent in 2001, in 2000 was dat 0,3 procent, terwijl in de jaren ervoor de uitstoot nog daalde (Telegraaf 2 dec 2003).
• Het kabinet wil 48 miljoen euro bezuinigen op de Energie Premie Regeling (EPR) waarin subsidie op zonnepanelen en zonneboilers, energiezuinige koelkasten en dergelijke is geregeld (Telegraaf 4 okt 2003).
• Zeven van de tien Nederlanders menen dat de temperatuurstijging op aarde veroorzaakt wordt door de mens. Eenzelfde aantal vindt dat echter geen urgent probleem (Telegraaf 6 okt 2003).
• In Australië is een Britse producent van natuurfilms, Mike Linley, aangehouden wegens het smokkelen van kikkers en reptielen. Linley werkt onder meer voor de televisiezender National Geographic (Telegraaf 21 okt 2003).
• Minister Veerman van Landbouw wil af van het honden- en kattenbesluit dat eisen stelt aan hondenfokkers. Het besluit uit 1999 verbiedt onder meer straathandel en stelt regels aan huisvesting zoals minimale hokmaten. Veerman vindt de kosten die aan het besluit zijn verbonden, te hoog en de controle op de naleving ervan niet meer uitvoerbaar (Telegraaf 26 okt 2003).
• Als gevolg van de verouderde olieraffinaderij lijdt een op de acht inwoners op Curaçao aan astma, bronchitis, diverse vormen van kanker, geestelijke handicaps of vroegtijdige dood. Vooral in de arme wijken ten westen van de raffinaderij doet zich een extreem hoog aantal acute aandoeningen voor. De schade is al sedert de jaren zeventig bekend, maar wordt nog altijd door de oliemaatschappijen en de overheid genegeerd. In 1985 stootte Shell de aftandse raffinaderij af en verkocht deze voor één dollar aan het eilandgebied Curaçao, op voorwaarde dat de maatschappij gevrijwaard zou worden van schadeclaims. Sloop van de oude installaties zou Shell honderden miljoenen hebben gekost, het saneren van de vervuiling een veelvoud daarvan. Het eilandsbestuur verhuurde het bedrijf aan de Venezolaanse staatsoliemaatschappij PdVSA, dat de raffinage tot op heden voortzet, hetgeen behalve de volksgezondheid ook grond en zeewater in de omgeving ernstig schaadt (Parool 1 nov 2003).
• De leefbaarheid in Amsterdam staat onder druk. In de dichtbebouwde delen van de stad is door woningbouw ruimtegebrek ontstaan. Groen landelijk gebied heeft plaats moeten maken voor woon- en industriegebieden. Amsterdammers ervoeren in 2002 meer geluidsoverlast door auto- en vliegverkeer en burenhinder. De uitstoot van kooldioxide, stikstofoxide en fijn stof neemt toe. Er worden meer bodemsaneringen verwacht in de door de eeuwen heen sterk verontreinigde binnenstad. Ook het Noordzeekanaal en de havens zijn sterk verontreinigd door vervuiling uit het verleden (Parool 20 nov 2003).
• De Amsterdamse VVD-wethouder Mark van der Horst van Verkeer wil dat de nieuwe achtbaans wegverbinding tussen Schiphol, Amsterdam en Almere op hoge pijlers komt te staan. Zo'n weg loopt dwars door het Naardermeer, maar is een stuk goedkoper en laat volgens Van der Horst 'voldoende kans aan de natuur' (Parool 22 nov 2003).
• Minister Dekker van VROM wil grootschalige woningbouw en infrastructuur toestaan in delen van het Groene Hart om de behoefte aan landelijk wonen te stillen. Ook waardevolle nationale landschappen, zoals de Veluwe en de FrieseMeren, blijven niet langer gevrijwaard van woningbouw. Amsterdam en Almere moeten samensmelten tot een 'dubbelstad' met bebouwing aan weerszijden van het IJmeer. Dekker wil dat gemeenten en provincies ruimte krijgen om te bouwen en denkt dat het met de aantasting van de natuur zo'n vaart niet zal lopen. Het westelijk deel van het Groene Hart, de driehoek Leiden-Alphen-Gouda, wil Dekker opofferen aan verstedelijking en bedrijvigheid. Verdere bescherming heeft geen zin, vindt ze, daar bebouwing dit landschap reeds van zijn charme heeft beroofd. Schiphol, de Rotterdamse haven, het Westland en de bollenstreek krijgen ruimte om uit te breiden. 'Eventuele belemmeringen voor verdere (economische) groei moeten worden tegengegaan' (Volkskrant 22 dec 2003). Dekker staat geen inspraak toe op de nog te verschijnen Nota Ruimte. Groenlinks merkt op dat slechts 'een klein circuit van bobo's' door de VVD-bewindsvrouw wordt uitgenodigd. Dekker stelt dat burgers en organisaties hun zegje al hebben gedaan tijdens de discussie over de Nota Ruimtelijke Ordening van oud-PvdA-minister Pronk (nov 2000)(Volkskrant 24 dec 2003).
• Het stadsbustuur van Shanghai wil fietsen in de belangrijkste straten verbieden. Fietsers moeten baan maken voor auto's. Ook kunnen fietseres rekenen op een tienmaal zo hoge boete voor rijden door rood licht. Door de toenemende welvaart kunnen steeds meer mensen zich een auto veroorloven (Telegraaf 9 dec 2003).
• Een Amerikaans bedrijf wil vanaf januari zebravisjes in de handel brengen die een rode en groene gloed verspreiden door bewerking met fluorescerende genen, die oorspronkelijk afkomstig zijn uit kwallen en zeeanemonen. De gloed ontstaat wanneer het visje in het donker onder ultraviolet licht zwemt (11 dec 2003).


Leefstijlen Almere - Het onderzoeksbureau Motivaction, dat de leefstijlen in Almere onderzocht, concludeert: De bevolking is gemêleerd, maar is overwegend ondernemend van aard. Opvallend is het aantal nieuwe conservatieven (8 procent), kosmopolieten (10 procent) en opwaarts mobielen (13 procent). De groep nieuwe conservatieven bestaat uit de liberaal-conservatieve maatschappelijke bovenlaag die alle ruimte wil geven aan technologische ontwikkeling, maar zich verzet tegen sociale en culturele vernieuwing. De kosmopolieten zijn open en kritisch en integreren waarden als ontplooien en beleven, met maatschappelijk succes, materialisme en genieten. De opwaarts mobielen zijn carrièregericht en individualistisch. Ze zijn gefascineerd door sociale status, nieuwe technologie, risico en spanning. Om de verschillende groepen te bedienen moet Almere zich gaan profileren als een voorstad met stedelijke activiteiten en aandacht voor uitgaan, sport en hoger onderwijs. Gezien de ligging bij het IJsselmeer is Almere geschikt als watersportstad. Nieuwe conservatieven en kosmopolieten kunnen zich dan toeleggen op zeilen en opwaarts mobielen meer op actie gerichte sporten als waterskiën (Nederlands Dagblad 29 jul 2003).


Sperma- en eicelhandel - Het Amsterdamse bedrijf babydonors.com biedt sperma en eicellen te koop aan via internet. Lesbische paren, alleenstaande vrouwen en onvruchtbare stellen kunnen voor 2500 euro zaadcellen thuisbezorgd krijgen. Eicellen moeten operatief worden ingebracht. De kosten kunnen oplopen tot 40.000 euro. Commercie met zaad of eicellen is in strijd met de Embryowet. Ook de Britse firma ManNotIncluded wil naar Nederland komen. Eigenaar Gonzalez denkt dat zijn bedrijf niet onder de zaadbanken valt, omdat hij het sperma niet opslaat, maar met koeriersdiensten 'vers' doorsluist naar de ontvanger (Telegraaf 30 jul 2003).


Anorexia als lifestyle - Hang foto's van dikke mensen in je huis. Drink na het kotsen een glas lauwwarm water en kots nogmaals. Wat te doen als je wilt kotsen in een restaurant maar de wc is bezet? De tips staan op de naar schatting vijfhonderd pro-anorexia websites die eetstoornissen promoten en in stand houden als een levensstijl. Mensen met anorexia doen alsof ze willen genezen. Maar eigenlijk willen ze niet aankomen en ze zijn blij met een website waar mensen er net zo over denken. Patiënten die erkennen ziek te zijn, wordt verzocht de sites te verlaten. 'Kweek een ruggengraat als je geen eigen wil hebt en rot op!' Voor de anderen geldt: 'Kom van die luie koeienreet af en maak een wandeling of ga trainen. Je hebt nog steeds vet dat je dient te verbranden.' De website Thinspiration bevat foto's van uitgemergelde modellen met zichtbare botten, naast foto's van bijzonder dikke mensen (Parool 2 aug 2003).
De nieuwste trend uit de Verenigde Staten is de voetfacelift. Vrouwen betalen duizenden dollars om hun voeten te laten aanpassen, zodat zij voortaan de felbegeerde superhoge hakken van topdesigners als Manolo Blahnik en Jimmy Choos aan kunnen. Teenbotjes worden verwijderd, voeten in de gewenste vorm gesculptuurd en zelfs liposuctie (het wegzuigen van vet) wordt toegepast. Een onschuldiger behandeling is de 'voetfacial', een uitgebreide schoonheidsverzorging (Telegraaf 15 aug 2003).
Een vrouwelijke sergeant in het Amerikaanse korps mariniers is veroordeeld tot een celstraf van veertien maanden en een flinke boete omdat zij op kosten van haar werkgever haar borsten heeft laten vergroten (nu.nl 16 aug 2003).
"Ik heb een vriendin in Zweden wonen die haar brood verdient middels het geweldige beroep van 'stripper'. Anita mag de kosten die ze heeft gemaakt voor het laten vergroten van haar borsten niet aftrekken van de belasting! Tja: Dat heeft de rechtbank in hoger beroep bepaald. De ingreep was puur commercieel en om die reden vindt Anita's advocaat dat de rechtbank in deze zaak discrimineert. Operazangers en balletdanseressen mogen in Zweden namelijk bepaalde vormen van plastische chirurgie wél van de belasting aftrekken, constateert zij!" (Menno Buch, column 26).


Schaamte voor werkgever - Meer dan de helft van alle Europeanen zwijgt liever over zijn werkkring. Van de Nederlanders schaamt 54 procent zich voor zijn werkgever. Slechts 14 procent van de Italianen noemt graag zijn werkgever (Telegraaf 12 aug 2003).


Internet
• Vijftien jaar geleden werd Nederland als eerste Europese land aangesloten op het internet. Dat is het werk geweest van systeembeheerder Piet Beertema van het Centrum voor Wiskunde en Informatica (CWI): 'Dat weet ik nog heel goed. Wij voorzagen totaal niet wat voor gevolgen dat zou hebben. Tot 1993 is internet redelijk gesloten geweest. Tot in lengte van jaren stond internet gelijk aan de VS. Het keerpunt kwam toen de grafische kant van het web werd ontwikkeld. De grafische browser was natuurlijk de klapper. Vanaf die tijd zijn de ontwikkelingen snel gegaan. Sindsdien is er een hoop veranderd, niet altijd positief. Vooral usenet is een afspiegeling van de maatschappij geworden, met alle uitwassen van dien. Daar doe je niets aan. Vroeger werd internet alleen gebruikt door mensen die er serieus mee bezig waren. De gemiddelde particuliere gebruiker weet weinig anders te doen dan dvd's te downloaden. Internet is gedebiliseerd en vercommercialiseerd. Commercie is tegenwoordig overal, je kan geen stap meer verzetten of je wordt er mee geconfronteerd. Ook online.' Beertema ontvangt zo'n tweehonderd spammailtjes per dag: 'Maar ik verdom het om aan die onzin toe te geven. Ook op de nieuwsgroepen gebruik ik nog steeds mijn officiële mailadres. Dit is een principekwestie geworden.' Hij gebruikt nog altijd zijn officiële mailadres op nieuwsgroepen en html-mail komt er bij hem niet door. 'Als ze me wat te vertellen hebben, doen ze dat maar in tekstopmaak. Ik weiger ook mail afkomstig van HoTMaiL' (webwereld.nl 17 nov 2003).
• Bedrijven bestookten de websurfer in de eerste zes maanden van 2002 met 11 miljard pop-ups. Het bedrijfje X10 bedolf de internetters als eerste onder een bommentapijt van pop-ups met reclame voor draadloze internetcamera's. Om tegenmaatregelen voor te zijn, controleren commerciële websites of een bezoeker een zogenaamde advertentiekiller gebruikt. Die bezoeker krijgt dan geen toegang. De nieuwste pop-ups sleuren de surfer al mee zodra de cursor over het pop-up-venster zweeft. De grootste toegangsbieder ter wereld, America Online (AOL) schrapte vorig jaar de pop-up voor haar klanten, maar het concern blijft er zelf gebruik van maken. Het filter in Netscape is voorzien van een lijstje met vijftien websites die wél worden doorgelaten. Zeven van die internetadressen behoren toe aan America Online (Volkskrant 9 jan 2003).
• Meer dan de helft van de honderdduizenden klachten van consumenten in de VS had het afgelopen jaar betrekking op internet en computers. Van de 380.000 klachten was had 43 procent betrekking op elektronische diefstal van persoonlijke gegevens. Daarnaast kwamen vele klachten over internetveilingen en -diensten. In 2001 verloren consumenten door de verschillende vormen van fraude in totaal 160 miljoen dollar. Vorig jaar is dat volgens de FTC gestegen tot 343 miljoen dollar (webwereld.nl 23 jan 2003).
• De Amerikaanse brancheorganisatie van direct marketeers (DMA) is om en wil nu wetgeving tegen spam. De DMA heeft zich lange tijd verzet tegen elke vorm van wetgeving die de activiteiten van direct marketeers aan banden zou leggen. Door de toenemende stortvloed van dubieuze ongevraagde, commerciële e-mail die over de internetters wordt uitgestort, is de DMA nu van mening veranderd. De DMA vindt wel dat 'bonafide' direct marketeers de mogelijkheid moeten houden om ongevraagde, commerciële e-mails te kunnen blijven versturen. Ontvangers van dergelijke berichten moeten de mogelijkheid hebben om zich uit te schrijven (opt-out) (webwereld.nl 26 feb 2003).
• Eind 2003 zal 40% van de advertenties op internet bestaan uit bewegende beelden, voorspelt het internetbedrijf DoubleClick. Deze 'rich media'-advertenties worden steeds groter en irritanter, met meer beweging. In het eerste kwartaal hadden 28% van de advertenties op het net uit bewegende beelden, tegen nog maar 17% een jaar terug. Doorklikken is niet nodig, als de merknamen maar opvallen (nu.nl 6 mei 2003).
• Het nieuwee virus Migmaf kaapt computers om ze vervolgens om te vormen tot servers voor sekssites. Het virus kan bijna niet ontdekt worden. De gekaapte computers worden geladen met advertenties voor sekssites en software en verzonden naar andere internetters (nu.nl 14 jul 2003).
• Met de nieuwe versie 3.0 van het spionageprogramma eBlaster worden email-berichten direct doorgestuurd naar wantrouwige familieleden of werkgevers. Volgens de maker Spectorsoft is hiermee de stap gezet naar bijna volwaardige afluisterapparatuur binnen het bereik van de massa. Er is een lucratieve markt van wantrouwige familieleden die hun overspelige partners willen controleren. Behalve alle grote webgebaseerde maildiensten kunnen ook onder meer chatberichten, instant messaging-mededelingen en bezochte webpagina's worden gemonitord (webwereld.nl 29 aug 2002).
• Een adverteerder op de website marktplaats.nl biedt woonruimte aan in Amsterdam onder de naam 'wba woonbeheer'. Wie het 066- of 087-nummer belt krijgt een voicemail aan de lijn, maar geen reactie. WBA is een bekende woningbouwvereniging in Amsterdam. Een 066- of 087-nummer kan tussen de 0,5 en 1,15 euro per minuut kosten, maar het is niet verplicht om dat te melden (Telegraaf 13 aug 2003).
• De kindersite Kids.nl heeft een duikbootspel met een pornobanner van de Wanadoo Nachtclub verwijderd, een site vol met verwijzingen naar thema's als 'Machinesex', 'Pornosterren' of 'Grote tieten'. Op Kids.nl staat een verzameling kinderspelletjes van andere partijen die hun banners naar believen kunnen wijzigen (webwereld 13 aug 2003).
• De maker van het het snelstgroeiende computervirus ooit, Sobig.F, zal waarschijnlijk opnieuw een virus verspreiden. Hij zou de besmette computers doorverkopen aan spammers (webwereld.nl 26 aug 2003).
• Fraude met e-mailberichten steekt ook in Nederland de kop op. Op kleine schaal sturen derden uit naam van een bedrijf e-mails om producten te verkopen of reclame te maken. Het fenomeen (e-mail spoofing) is in de Verenigde Staten een groter probleem (nu.nl 28 aug 2003). Amazon heeft rechtszaken aangespannen tegen elf Amerikaanse en Canadese bedrijven die zich in hun e-mails voordoen als het online warenhuis (webwereld 26 aug 2003).
• Microsoft sluit zijn gratis chatrooms, naar eigen zeggen omdat ze zijn verworden tot broedplaatsen van porno en spam. Een groot deel van het berichtenverkeer via de chatboxen van Microsoft is afkomstig van spambots, volautomatische software die ongevraagde reclameberichten afvuren op internetgebruikers. Tachtig procent van de spamberichten is afkomstig van Hotmail. Naar schatting vangt Microsoft zelf dagelijks 2,5 miljard berichten af. Het besluit van Microsoft heeft evenwel ook financiële achtergronden: Microsfot wil zijn verliesgevende internetdivisie MSN op korte termijn winstgevend te maken (Parool 24 sep 2003).
• Steeds meer Amerikaanse internetters ergeren zich aan het advertentieprogramma N-Case van het bedrijfje 180Solutions, dat al op twintig miljoen pc's aanwezig zou zijn. Omdat veel internetters de kleine lettertjes tijdens het installeren niet lezen, wordt het programma ongemerkt geïnstalleerd. N-Case, dat op de achtergrond draait, laat bij een zoekopdracht advertenties in een nieuw venster verschijnen, zelfs als er een popup-killer actief is. Verder houdt het programma een logbestand bij van het surfgedrag van de pc-gebruiker met informatie over het surfgedrag. Een gebruiker twijfelt: 'N-Case stuurt zoveel data terug naar 180Solutions dat dat niet alleen over je surfgedrag kan gaan' (webwereld.nl 10 dec 2003).


Kledinglijnen van beroemdheden in opkomst - De sterren van nu lanceren in toenemende mate hun eigen kledinglijn. Zangeres Jennifer Lopez behaalt met haar JLo-lijn een omzet van 175 miljoen dollar. Het afgelopen halfjaar maakte de één na de ander bekend een eigen kledinglijn te beginnen. Rapper Eminem komt met een sportieve collectie. Nabestaanden van de vermoorde rapper Tupac Shakur brengen het label Makaveli uit. Ook oude helden wagen een poging, zoals Michael Jackson. Nederland kreeg de modelijn Humberto van Studio Sport en Brigitte Maasland van BNN. Artiesten worden steeds meer als merk neergezet. Hun naam en gezicht zijn een product geworden (Parool 15 aug 2003).


Bush en de wetenschap - De regering Bush manipuleert de wetenschap om de belangen te dienen van Republikeinen en industriëlen, zo stelt een groep Democraten. Informatie over condoomgebruik zou van overheidswebsites zijn weggehaald en periodieke onthouding wordt als betrouwbaar voorgesteld. Een antiabortusactivist beveelt als voorzitter van een medische commissie vrouwen aan bij menstruatieklachten in de bijbel te lezen. In een commissie die kinderen moet helpen beschermen tegen loodvergiftiging, zijn personen benoemd die nauwe banden hebben met de loodindustrie. Onderzoeksgegevens over het broeikaseffect worden weggemoffeld omdat daarover 'geen wetenschappelijke consensus' zou bestaan. Subsidieaanvragen voor wetenschappelijke onderzoeksprojecten worden langzamer afgehandeld als daarin het woord 'homoseksueel' voorkomt (Telegraaf 21 aug 2003).


Opkomst van de geprivatiseerde oorlogsvoering - Steeds meer oorlogen worden uitgevochten met behulp van private militaire firma’s. Private oorlogsvoering is een wereldwijde industrie met een jaaromzet van honderd miljard dollar. De PMF’s doen alles wat gewone legers doen, soms meer. Ze vechten voor dictators, regeringen, rebellen, oliemaatschappijen of drugssmokkelaars, voor iedereen die ze kan betalen. Ze zijn actief in Irak, op de Balkan, in Rusland, Azië, Latijns-Amerika, Afrika en bepalen het militaire evenwicht. In sommige oorlogen, bijvoorbeeld in Congo, vechten PMF’s aan twee kanten. Ze opereren in de schaduw. De pers besteedt er geen aandacht aan. Aan het einde van de Koude Oorlog werden zes miljoen militairen werkloos. Tegelijkertijd groeide het aantal conflicten. De privé-sector vulde het gat in de markt. Plotseling geloofde iedereen in privatisering en besteeden regeringen militaire uit aan de privé-sector. De PMF's begonnen zich te specialiseren in militaire technologie. Ze doen logistiek werk, bouwen militaire bases, zorgen voor de huisvesting en voedsel, onderhouden geavanceerde wapensystemen, bemannen luchtafweer, runnen computersystemen en onbemande verkenningsvliegtuigen, trainen en advisieren politie en legereenheden, beschermen installaties, ondernemen offensieven en spelen een leidende en beslissende rol in oorlogen. De Amerikaanse strijdkrachten zijn sterk afhankelijk van de PMF's geworden. Sommige bedrijven nemen nogal wat louche figuren in diesnt, ex-huurlingen en ex-KGB’ers die zich niet bekommeren om mensenrechten. Het zijn legale bedrijven, soms filialen van gerespecteerde beursgenoteerde multinationals. De PMF’s proberen een respectabel imago na te streven. Dat is goed voor de winst. Washington gebruikt PMF’s om de burgeroorlog tegen Columbiaanse rebellen te winnen, zonder toestemming van het Congres. De firma KBR, een dochteronderneming van Halliburton, het bedrijf waar de Amerikaanse vice-president Cheney directeur van was, kreeg van Washington een monstercontract in Irak. KBR werd eerder betrapt op fraude. De PMF’s geven politici miljoenen dollars voor hun verkiezingscampagnes en nemen gepensioneerde generaals in dienst die bij hun vroegere ondergeschikten contracten weten binnen te halen. De sector heeft een eigen lobby in Washington: de International Peace Operation Association. Er zijn geen regels die de PMF's in de weg staan. Er is ook geen toezicht en er zijn geen sancties. Personeel van de PMF Dyncorp was betrokken bij vrouwenhandel in Bosnië en Kosovo. Vrouwen werden gebruikt als seksslavinnen. Er werden gehandeld is wapens (Groene 23 aug 2003).


Archief Martin Luther King geveild - Het archief van de Amerikaanse mensenrechtenactivist Martin Luther King, waaronder een kladje van zijn toespraak 'I have a dream', is te koop. Het archief, nu nog in bezit van de familie van King, moet zo'n 30 miljoen dollar opbregen (Telegraaf 27 aug 2003).


'Maker Sobig.F doet het voor het geld' - Anti-virusbedrijven gaan ervan uit dat Sobig.F wordt ingezet voor spam. Mogelijk verkoopt de virusmaker besmette computers door aan spammers, die van de pc's spammachines maken. Spammers maken steeds vaker gebruik van gekaapte computers om hun mail te versturen (webwereld.nl 26 aug 2003).
'August 2003 will be remembered as one of the worst months in the history of computer security. A series of different viruses have bombarded computer systems around the globe, culminating in the newest member of the Sobig family which swamped internet email traffic and took the pole position in the chart. The top four viruses are all new entries - any of which would have been number one in a normal month', aldus Graham Cluley van Sophos Anti-Virus (nl.comp.virus 3 sep 2003).
'Klikvee..... Klikvee MSN't, KaZaa't, e-mailt en de enige patches waar ze wat van weten zijn Mike's afslankpleisters van TellSell', reactie nl.comp.virus (3 sep 2003).


Graaiende onderwijzeres - Een Britse hoofdonderwijzeres verduisterde in vijf jaar 500.000 pond uit de kas van de katholieke school waar zij werkte. Met het geld kocht de 51-jarige ex-non onder meer een schoenencollectie ter waarde van 7.000 pond, een reis met de Orient Express voor haar ouders en bezoekjes aan dure restaurants en hotels (Telegraaf 1 sep 2003).


Huurmoorden in Colombia - In Colombia zijn twee vrouwen gearresteerd wegens het plegen van huurmoorden. Huurmoordenaars zijn een plaag in Colombia. Ze krijgen vaak niet veel meer voor een klus dan honderd dollar (Telegraaf 3 sep 2003).


Veelvoorkomende criminaliteit - Nederlanders waren in 2002 5,1 miljoen keer het slachtoffer van diefstal, vernieling en geweld, een stijging van 11 procent ten opzichte van 2001 (Telegraaf 5 sep 2003).
Onder het motto 'Burgers op wacht' begint Michiel Smit (NieuwRechts) in hartje Rotterdam met een groep vrijwilligers te posten bij pinautomaten om overvallers af te schrikken (Telegraaf 29 aug 2003).
Een op de zes Nederlanders zegt zich wel eens schuldig te hebben gemaakt aan winkeldiefstal. In de grote steden onder jongeren tussen de 12 en 29 jaar is de verleiding het grootst. In 40 procent van de gevallen jat de winkeldief voor de lol. De totale jaarlijkse omvang van diefstal uit supermarkten en warenhuizen wordt geschat op 750 à 780 miljoen euro in 2002. Hiervan wordt tweederde door klanten en eenderde door het eigen personeel gestolen (Gereformeerd Dagblad 3 sep 2003).
De anonieme kliklijn die nu een jaar bestaat heeft meer dan 50.000 meldingen opgeleverd (Telegraaf 4 sep 2003).
De politie schat dat van de 525.000 fietsen in Amsterdam er jaarlijks ongeveer tachtigduizend worden gestolen. Een onderzoeksbureau houdt het op 150.000 (Parool 4 sep 2003).


Miljarden aan drugsgeld - De Britse politie heeft beslag laten leggen op Amerikaanse obligaties ter waarde van zes miljard dollar. De waardepapieren behoorden toe aan een groep drugshandelaren in het zuidwesten van Engeland (Telegraaf 4 sep 2003).


Toerisme Israël - Sinds de golf van zelfmoordaanslagen in 2000 begon, ging het bergafwaarts met het toerisme in Israël. Om daaraan iets te doen bezoekt minister Benny Elon de Christenen voor Israël in Nederland, België, Duitsland, Amerika, Nieuw-Zeeland en Australië. Zionistische christenen 'weten hoe ze de Bijbel moeten lezen'. De 'echte vrienden' van Israël blijven komen met hun solidariteitsreizen. Zij 'geloven dat Israël het land van God is'. 'We hebben een uniek product', zegt Elon, 'het Heilige Land van de Bijbel' (Nedelands Dagblad 18 sep 2003).


Het gedrag van de internationale financiële markten is als een casino. Het woord flitskapitaal vat de hysterie van de casinospelers samen. De spelers zijn de speculanten wier hebzucht het sturingsmiddel van de wereldeconomie is geworden. In de 'Chicagoschool' wordt de economie gezien als een globale machine van grote financiële instellingen, economiefaculteiten, banken, economisch-financiële ministeries. Alles daarbuiten is per definitie marginaal. Voor de overheid is geen grote rol meer weggelegd, politiek bestuur is er slechts ten dienste van de machine. De maat voor het succes van de machine is niet de welvaart, het welzijn, de cultuur of de medezeggenschap, maar de door de overheid aan de markt ingeleverde taken en des aandeelhouders satisfactie. De vrije markt is het definitieve ordeningsprincipe. Tegen het einde van de perestrojka werd president Michael Gorbatsjov overspoeld door Westerse raadgevers. De Amerikanen, met hun voorman Jeffry Sachs, roffelden op een trom van de totale vrije markt. Gorbatsjov en de zijnen hadden geen idee van economie of liberale sociaal-democratie en gaven zich willoos aan Chicago over. In de voormalige Sovjet-Unie was niets aanwezig om het Europese model in te voeren. Geen boerenstand, geen ondernemende middenklasse, geen rechterlijke macht en geen juridische of notariële logistiek, geen arbeidsinspectie, arbeidsbureaus of sociale wetgeving en geen reguliere pensioenvoorziening. Geen warenwet, keuringsdiensten, geen banken en geen kamers van koophandel. In dit lege maatschappelijke landschap moest de vrije markt triomferen. De ruïneuze gevolgen zijn niet te overzien. Miljoenen lijden honger; duizenden scholen werden gesloten; de gezondheidszorg verkeert in staat van ontbinding. Het wegennet ziet eruit alsof het gisteren oorlog is geweest en behalve luxe villa’s en hotels wordt er niets meer gebouwd, zeker geen sociale woningbouw. Het leger bewaakt roestige tanks en wegrottende kernkoppen en wordt in stand gehouden door CIA-dollars die moeten verhinderen dat de boel explodeert. Wat wel floreert is de zwarte ofwel de enige echte vrije markt, waar luxe goederen, drugs, wapens en mensen worden verhandeld. Hoewel er geen voorbeeld in de geschiedenis bestaat van een succesvolle vrijemarkteconomie, is ons ingehamerd dat de aloude roze dageraad der socialisten definitief is verzengd. De vrijemarktideologen zijn, net als de conservatieve marxisten, overtuigd van het superieure maakbaarheidsconcept hunner theorie. Kernwoorden zijn de terugtredende overheid, het beperkte sociale vangnet, vrij verkeer van goederen, vrije concurrentie en prijsvorming en vrij kapitaalverkeer. Zo ontplooit zich de stabiele, welvarende samenleving waarin miljarden zich door deze krachten laten inspireren om het gezamenlijke ideaal van de wereldwijde welvaart te realiseren. Ooit was het anders. Geldzucht kan de oude VOC noch de Britse kolonisator noch de Venetiaanse doges worden ontzegd. Maar individuele verrijking werd wel degelijk omgezet in doelen van algemeen belang. De Venetianen wisten dat zij een stad van eeuwigdurende schoonheid bouwden, en hetzelfde gold voor de Amsterdamse kooplieden van de VOC. Kunst werd gestimuleerd, scholen, hospitalen en andere instellingen van algemeen nut werden gesticht en beheerd. Het goede land werd gecultiveerd en onderhouden, de wetenschap gestimuleerd en de kerk betaald. Het VOC-geld belandde op de overgang tussen handel en algemeen belang. Niet in handen van een schraperige elite die het meeneemt naar onbekende oorden. In het Engels is een bedrijf een company, een gezelschap, een groep, hetgeen duidt op gezamenlijke inzet. De naamloze en later besloten vennootschap hebben zowel aan de oorspronkelijke company als aan het doel van algemeen nut een einde gemaakt. Voortaan zou anonimiteit de financier zijn dus zou ook het doel van het bedrijf naamloos worden. Het eigenbelang en de hebzucht hebben het pleit gewonnen. De economische praktijk is eeuwenlang het omgekeerde geweest van het ideologische moderne concept; niet de markt bepaalde de maatschappelijke werkelijkheid, maar de politieke constructies dicteerden de markt. De vrijemarktideologie is een onrijp concept, zwak gedefinieerd en wars is van historische fundering en een inhoudelijke verdieping of ontwerpende vernieuwing. De gevolgen zijn er naar. Zo is daar de trend om niet meer te innoveren; onderzoek en ontwikkeling zijn duur en tijdrovend en hinderlijk voor aandeelhouders die hun winsten opeisen. Ik ken schrijnende voorbeelden van niet-opgepakte innovaties omdat het management al zijn energie richt op koop en verkoop van bedrijfsonderdelen. Als Philps Phonogram verkoopt wordt deze kapitaalsuitputting als kaswinst geboekt. En dan is er de trend om steeds maar weer personeel op te ruimen. Een bedrijf maakt dit jaar niet 1,5 miljard winst, doch slechts 800 miljoen, en dat kost alweer drieduizend mensen hun baan. Eindeffect is dat iedereen vreest voor zijn baan en niemand ooit nog enige moed zal vertonen. Angst is de dominante emotie voor het personeel in die ondernemingen, die nergens meer thuis zijn, aan niemand verantwoording hoeven af te leggen en geleid worden door strangers in the night, een kleine groep van globale casinogangers die gisteren zeep en koffie verkochten, vandaag in elektronica handelen en morgen een vliegtuigfabriek om zeep helpen. Ergens in het achterland woont een onbestemde groep beleggers aan wie de opbrengsten van dit zwerfgedrag zullen worden uitbetaald. Waarom heeft de wereld zich overgeleverd aan deze nieuwe ideologie? De oorzaak moet worden gezocht in het verschijnsel van de namaakwereld zoals die door de televisie en internet wordt gecreëerd. Er is een mondiale giga-industrie ontstaan die leeft van namaak en illusie. De kijker wordt uren per dag volgestopt met schijn die geen schijn is, nieuws dat geen nieuws is, meningen die geen betekenis hebben en soaps die geen verbinding meer kennen met echt theater, noch met de maatschappelijke werkelijkheid, en met politici wier agenda bestaat uit competitie om wat media-aandacht. Deze mondiale virtualiteit belemmert ons om de menselijke conditie te begrijpen en om te zetten in een nieuw sociaal contract. Philips, meer dan een eeuw lang geleid door visionairen, bracht de gloeilamp, de radio, de grammofoon en de televisie en deze ontwikkelingen hebben het bedrijf groot gemaakt. Nu hebben de mantra’s van het casino ook Philips in hun greep. Het sociaal contract tussen Philips en de stad Eindhoven, tussen Philips en het eigen personeel is verdwenen. Wat zal resten is een handelsonderneming op de Bahama’s die ideeën en bedrijven van anderen opkoopt, ze van een eigen stempel voorziet en de winsten afdraagt aan de anonimiteit van de beurs in Tokyo en New York. Zo vernietigt de vrije markt de bron waaruit hij moet drinken, het ondernemerschap en het sociaal contract. De milieubeweging lijkt verbleekt. Studentenprotesten zijn al heel lang niet meer waargenomen en de vakbeweging is gepacificeerd. Wel zijn er initiatieven om televisieverslaving te bestrijden en er zijn zelfs mensen die het hele apparaat het huis uit doen. Lokale zenders winnen aan populariteit ten koste van de grote netten. De kijker keert zich af van het betekenisloze grote nieuwswerk en de amerikanisering van zijn ontspanning. In verschillende kleine steden wordt geëxperimenteerd met het quoteren van autokilometers, wat in overvolle regio’s het enige instrument is om de file en de parkeerdruk te ontlasten. In de regionale renaissance weerspiegelt zich niet alleen de weerstand tegen de vervreemding jegens globalisering, europeanisering en de vrije markt, maar vooral het zelfbewustzijn van het oude Europese model (Wouter van Dieren, Leven van namaak en illusies, herfst 2003).


Leegstaande kantoorgebouwen - Bijna de helft van de geplande bouw van kantoorruimte in Amsterdam, zo'n miljoen vierkante meter, is overtollig. In Amsterdam is een schrijnend tekort aan studentenkamers, terwijl zo'n dertien procent van de kantoren in de stad leeg staat. Een makelaarskantoor voorspelde dat dat begin volgend jaar 20 procent zal zijn. Ondanks de leegstand gaan projectontwikkelaars bij de lage rente door met bouwen (Parool 25 sep 2003).


Taalwetenschappers en historici aan de ICT - De Adviesraad voor het Wetenschaps- en Technologiebeleid (AWT): taalwetenschappers, historici, filosofen en literatuurkenners moeten zich meer gaan bezighouden met ICT. Zo kunnen zij werken aan de verhaalstructuur computerspelletjes, de rol van digitale gemeenschappen of de invloed van sms-jes op het taalgebruik onderzoeken. De alfa's moeten meer interesse tonen in concrete, maatschappelijke vraagstukken, meer betrokken raken bij vragen van het bedrijfsleven en praktijkgerichte onderzoeksmethoden ontwikkelen. Ze moeten bij elkaar worden gezet in 'experimenteer-ateliers' en een PR-offensief beginnen. Anders mist Nederland kansen in de telecommunicatie, multimedia en de uitgeverij (nieuws.nl 25 sep 2003).


Hersengolven bepalen hypotheekadvies - Hypotheek Visie, een franchiseketen van huizenleningadviseurs, wil de hersenactiviteit van huizenkopers gaan meten. De klant krijgt een koptelefoon, een brilletje en sensoren op het hoofd. Een computerprogramma bepaalt of de klant een doener of dromer is, en of hij een latente kinderwens heeft die de toekomstige financiële armslag van de huizenkoper wel eens danig zou kunnen beperken (Parool 29 sep 2003).


Advocaten beginnen proef met 'no cure no pay' - Alleen letselslachtoffers die rechtsbijstand niet kunnen betalen komen in aanmerking. Volgens een onderzoek dat de Nederlandse Orde van Advocaten liet uitvoeren is 84 procent van de Nederlanders voor het systeem. Ook een meerderheid van advocaten meent dat rechtzoekenden erbij gebaat zijn. De Nederlandse Mededingingsautoriteit oordeelde vorig jaar dat een verbod tegen 'no cure no pay' in strijd zou zijn met de Mededingingswet (Telegraaf 2 okt 2003).


Curry krijgt helihaven - Amsterdam geeft groen licht voor de helikopterhaven van Adam Curry. Internetmiljonair en tv-presentator Adam Curry, zelf eigenaar van een helikopter, is al sinds 1999 met voorbereidingen voor een helihaven (Parool 3 okt 2003).


Werkloze directeuren en managers - Het aantal werkloze directeuren en managers is het afgelopen jaar fors gestegen. Ook de duur van de werkloosheid is in veel gevallen verdubbeld en de omloopsnelheid van managers en directeuren is verhoogd. De werkloosheid onder directeuren en managers is niet alleen het gevolg van de recessie. Nederlandse managers worden bij buitenlandse ondernemingen vaker aan de kant gezet vanwege de nieuwe 'afrekencultuur' en de verdergaande internationalisering. 'De internationale top zit op afstand en die zet makkelijker iemand aan de kant' (Parool 3 okt 2003).


VVD wil minimumloon verlagen - VVD -Kamerlid Franks Weekers wil het wettelijk minimumloon verlagen tot 90%. Dit om werkgelegenheid te creëren. Volgens Weekers is het minimumloon de laatste jaren te veel gestegen in relatie tot wat iemand met dat loon produceert (Parool 3 okt 2003).


Projectontwikkelaars azen op jeugddorp - Projectontwikkelaars en andere vermogenden azen op de vrijkomende, monumentale gebouwen in het jeugddorp De Glind op de Veluwe. Het dorp, waar sinds jaren gezinnen pleegkinderen opvangen, is opgericht in 1927 door de vooruitstrevende gereformeerde dominee H. Rudolph. Door het teruglopend kerkbezoek lopen ook de bijdragen aan de Rudolphstichting terug (Parool 4 okt 2003).


Miljard mensen in sloppenwijken - Eenzesde van de wereldbevolking, zo'n 1 miljard mensen, leeft in sloppenwijken en dat aantal kan voor 2030 verdubbelen. Gedurende de jaren '90 is het aantal toegenomen met 36 procent. In westerse landen wonen 54 miljoen mensen in sloppenwijken (Telegraaf 6 okt 2003).


Steeds meer mensen maken schulden - Steeds meer jongeren raken in de schulden. Jongeren raken in geldproblemen ondermeer door ongebreideld gebruik van hun mobieltje. Daarbij speelt het agressieve marketinggedrag van telefoonverkopers een grote rol. Maar ook 65-plussers maken meer schulden, vanwege de dalende koopkracht (Parool 14 nov 2003). Het aantal mensen dat letterlijk verslaafd is aan sms, is in anderhalf jaar tijd sterk gegroeid. Sommigen van hen zijn zeven uur per dag aan het sms'en (webwereld.nl 6 okt 2003).


Europa onder druk - De welvaartsstaat wordt bedreigd door werkloosheid en achterblijvende economische groei. Europese regeringen moeten pijnlijke maatregelen nemen. De EU-landen wacht een steeds grotere kloof tussen arm en rijk, waarbij onvoldoende geschoolden verder achterblijven in inkomen, terwijl anderen er in loon enorm op zullen vooruitgaan. Andere gevaren zijn de vergrijzing, bedrijven die activiteiten verplaatsen naar landen met de laagste winstbelasting, en een overheid zonder antwoord op de behoeften van een samenleving die uit steeds meer verschillende groepen bestaat. Behoud van de huidige welvaartsstaat en inkomensgelijkheid gaan ten koste van een veel hogere werkloosheid en economische groei, zo concludeert het Centraal Planbureau (Parool 23 okt 2003).


Nieuwe lijst zaait paniek - Multimiljonairs houden hun hart vast voor het verschijnen van de nieuwe Quote Top-500 met de rijkste vastgoedbaronnen, kastelenverzamelaars, topmannen van effectenhuizen, internetbedrijven en erotiekmultinationals van Nederland. Na de ontvoering van Reinier Terwindt, zoon van een baksteenfabrikant, zit de schrik er goed in. Velen willen niet meer in de lijst staan, hebben extra hang- en sluitwerk besteld en laten hun kinderen de deur niet meer uit zonder chauffeur en lijfwacht (Telegraaf 30 okt 2003).


De huren moeten fors omhoog - Alleen zo kan er volgens minister Sybilla Dekker (Volkshuisvesting) voor worden gezorgd dat mensen die met hoog inkomen in een goedkoop huurhuis wonen, naar koopwoningen verhuizen. Daardoor komen volgens Dekker huurwoningen vrij voor de lagere inkomens. Amsterdamse woningcorporaties zijn positief (Parool 30 okt 2003).


Levenswetenschappen - Duizend euro entree en presentaties die alleen op uitnodiging plaatsvonden. Begin vorige maand streken coryfeeën uit de voedings- en medische industrie neer in het Amsterdamse Barbizon Hotel ter gelegenheid van een congres over de stand van zaken in de levenswetenschappen. Deze gang van zaken weerspiegelt de toenemende negatieve invloed van het bedrijfsleven op de voedingswetenschappen. Congressen worden door hoge inschrijfkosten en de stroomlijning van de discussie onbetaalbaar en ontoegankelijk. Daardoor kan de motor van de wetenschappelijke vooruitgang, kritiek, niet meer optimaal werken. Genetisch onderzoek is erg kostbaar. Contracten tussen publieke laboratoria en private ondernemingen zijn aan de orde van de dag. Private financiers bepalen wie de toegang krijgt tot onderzoeksdata. Zij blijken terughoudend met het openstellen van databanken en het verstrekken van gegevens. De richting van het onderzoek en de onderzoeksprioriteiten worden steeds meer in de kamers van de managers van grote industrieën bepaald. Bij patenten, ook indien die grotendeels door publieke gelden zijn behaald, bepalen de private belangen meestal aan wie de patenten worden verleend. Belangwekkende ontdekkingen beloven wetenschappers enorme inkomens in de vorm van patenten of aandelen van de bedrijven die deze patenten te gelde maken. Ook is er sprake van ongecontroleerde belangenverstrengeling wanneer levenswetenschappers in dienst treden van de industrie en daarbij de taak van onafhankelijke consulent vervullen. Er ontstaat een een systeem waarin de winstmotieven de overhand krijgen en de aandacht voor onderwijs vermindert. Ook de academische vrijheid is in het geding. Onlangs hebben bestuurders van Wageningen een onderzoeker aan de schandpaal genageld omdat hij mogelijkerwijs opdrachtgevers kopschuw had gemaakt. Omdat bestuurders ook wel zien dat de samenleving onvoldoende vertrouwen heeft in de wetenschappen, worden communicatiewetenschappers ingeschakeld 'om draagvlak te creëren'. Zo zou het nieuw op te richten Centrum voor Maatschappij en Genomics zich vooral moeten concentreren op het goed verkoopbaar maken van nieuwe genomics-producten. Het verschil tussen private belangen en de publieke zaak wordt goed zichtbaar in het debat over de explosieve toename van obesitas in alle westerse landen. Zoals bekend hebben de voedingsindustrie en fastfoodketens geen belang bij vermindering van voedselinname: dat zou omzet- en winstdaling betekenen. Het steeds groter wordende probleem van obesitas is voor een belangrijk gedeelte aan dit winstmechanisme te wijten - Michiel Korthals, is hoogleraar toegepaste filosofie aan de Wageningen Universiteit (NRC 11 december 2003).


Trash TV - Uit protest tegen de rotzooi op tv heeft een Italiaanse organisatie kijkers opgeroepen dit weekeinde de televisie uit te laten. Er worden zo'n 400.000 ontevreden kijkers verwacht die aan de campagne tegen Trash TV meedoen (Telegraaf 12 dec 2003).


Slimme buitenlander welkom - Het kabinet zal het voor bedrijven eenvoudiger maken hoogopgeleide technici en onderzoekers uit het buitenland te halen. Minister Brinkhorst: 'Liever een goed opgeleide Indiër dan een slecht opgeleide Volendammer. Over een paar jaar is er een tekort in Nederland van 120.000 mensen met een technische opleiding' (Parool 20 dec 2003). Nederland telt 14.615 werkloze it'ers (webwereld.nl 19 dec 2003).


Parmalat
Het financiële schandaal bij Parmalat, een van de grootste zuivelproducenten ter wereld met 35.000 werknemers en een omzet van ruim 7,6 miljard euro, wordt steeds omvangrijker nu een bedrag van vier miljard euro onvindbaar is. Dat bedrag had in bezit moeten zijn van een dochteronderneming gevestigd op de Kaaimaneilanden. Betaling is sinds augustus achterwege gebleven. Circa vijfduizend zuivelboeren zijn direct of indirect afhankelijk van melkleveranties aan het concern. De problemen bij Parmalat kwamen in november aan het licht. Op de beurzen wordt Parmalat, dat vestigingen heeft in 31 landen, al de grootste fraudezaak sinds Enron genoemd, dat eveneens dochterondernemingen gebruikte om schulden te verdoezelen en winsten op te vijzelen. Het schandaal leidde tot paniek op de financiële markten in Italië. Het aandeel daalde met meer dan 85 procent. Ook de koersen van Italiaanse banken die met Parmalat zaken doen, daalden. Het gat in de boekhouding kan de 7 miljard euro overschrijden, nu blijkt dat er nog eens voor drie miljard euro aan niet bestaande obligaties is ingeboekt. De vraag is hoe het mogelijk is dat de duistere boekingen en transacties zijn goedgekeurd door gerenommeerde accountantskantoren, eerst Grant Thornton en sinds 1999 Deloitte & Touche. Onduidelijk is ook de rol van de banken bij het afdekken, mogelijk maken en misschien zelfs uitlokken van het bedrog. Het justitieel onderzoek richt zich onder meer op Calisto Tanzi, de oprichter van het concern. Vorige week is Tanzi opgevolgd door Enrico Bondi, die bekend staat als reorganisatie-expert. Nutre la vita is de slogan van Parmalat: voedt het leven. Daar hoort een hele invoelende bedrijfsfilosofie bij, die de unieke waarde van het leven en de gezondheid van mensen benadrukt. Een andere reclame-kreet, La vita è divertimento (Het leven is vermakelijk), is door de onthullingen van de afgelopen dagen in een geheel nieuw perspectief komen te staan (Parool 20 dec, Volkskrant 23 dec 2003). Parmalat werd in vier decennia een wereldspeler in de voedingsindustrie. Het zuivelbedrijf mist een duidelijk milieubeleid en heeft geen goede naam wat betreft maatschappelijk verantwoord ondernemen. In vergelijking met andere zuilverbedrijven investeert het weinig in duurzaam energiegebruik en het sponsort alleen voetbal en autoracen. Begin jaren zestig heeft Carlisto Tanzi grootste plannen met de fabriek van zijn vader. Met het opkopen van zuivelondernemingen, eerst lokaal, dan nationaal en internationaal, breidt Tanzi Parmalat uit, de laatste tien jaar agressief en snel. In 1995 bedroeg de omzet 2,2 miljard euro, in 2001 7,8 miljard euro. Parmalat koopt goedkope melk op van bedrijven met overschotten en verwerkt die in producten met een hoge toegevoegde waarde (NRC 23 dec 2003). Het boekhoudgat is inmiddels opgelopen tot 9 miljard (Volkskrant 24 dec 2003). De boekhouding van Parmalat is vermoedelijk al 15 jaar lang vervalst. Grant Thornton, dat sinds 1990 de boeken controleerde, bleef als accountant actief bij het meest controversiële onderdeel van de financiële structuur van Parmalat, het op de Kaaimaneilanden gevestigde Bonlat (NRC 27 dec 2003).
Tanzi is op straat in Milaan gearresteerd onder verdenking van onder meer het vormen van een criminele organisatie. Bij een eerdere inval van justitie bleek Tanzi verdwenen. Tijdens het verhoor heeft Tanzi toegegeven dat hij massaal geld van het concern heeft verdonkeremaand en bedrijfsrekeningen vervalst. Ook zou hij opdracht hebben gegeven om computergegevens en documenten te vernietigen. Onderzoeksrechters hebben zo'n twintig verdachte personen genoemd, waaronder boekhouders, de huisadvocaat Gian-Paolo Zini en twee medewerkers van accountantskantoor Grant Thornton, dat elk commentaar weigert. Het boekhoudgat kan oplopen tot tien, mogelijk dertien miljard euro. De Italiaanse regering wil nu het toezicht op het bedrijfsleven verscherpen (Parool, Volkskrant, NRC 29, 30 dec 2003).
De schuld bij Parmalat loopt op richting 16 miljard euro (Volkskrant 31 dec 2003).
Het Nederlandse advocatenkantoor Nauta Dutilh is vertegenwoordigd in de directie van drie Rotterdamse Parmalat-dochters, Parmalat Netherlands NV, Parmalat Finance Corporation BV en Parmalat Capital Netherlands BV. Trustmaatschappij Amaco bv, die voor Nauta Dutilh de werkzaamheden uitvoert, is niet bereikbaar voor commentaar. De Amsterdamse bankier E. Logeman en de Rotterdamse accountant H. Muurs hebben zitting in het bestuur van de Parmalat-dochters. Beiden weigeren commentaar. Logeman is eveneens vertegenwoordigd in de directie van twee Antilliaanse vennootschappen van Parmalat die door de Italiaanse justitie worden verdacht van onregelmatigheden. Uit de balans van de verschillende dochters blijkt dat miljarden euro via Nederland zijn gestroomd (NRC 3, 5 jan 2004).
Sinds het schandaal is Italië meer melk en slagroom van Parmalat gaan gebruiken om het bedrijf te helpen. In de fabrieken wordt stug doorgewerkt. 'Deze fabriek is ons leven en niet alleen ons salaris', zegt een arbeider. 'We kunnen dat maar op één manier verdedigen, door te werken zoals voorheen.' Men vreest dat investeerders zullen wegblijven. Politici, vakbonden en gedupeerde spaarders dringen aan op strengere boekhoudkundige controles. De minister van Financiën beschuldigt de Italiaanse Bank ervan niet goed te hebben opgelet en wil één centrale controleautoriteit invoeren. Maar anderen waarschuwen daar juist voor, omdat de regering dan behalve de televisie ook de financiële wereld volledig controleert, iets wat met de grootste ondernemer van het land als premier gevaarlijke gevolgen zou kunnen hebben. De grote vraag is of er vergelijkbare affaires bestaan. Fausto Bertinotti van de communistische partij heeft de crisis aangegrepen om te pleiten voor een onderzoekscommissie die de gebreken van het liberale kapitalisme in zijn algemeenheid onder de loep neemt. Elke dag staan de kranten vol onverwachte wendingen en reconstructies van steeds grotere en complexere internationale routes waarlangs het al dan niet bestaande geld van Parmalat werd rondgepompt. Een van de hoofdverdachten, de financiële topman Fausto Tonna, zou eens raam in hebben gegooid omdat hij niet tweehonderd meter wilde teruglopen om zijn sleutel te halen. Als belangrijkste financiële genius achter de miljardenzwendel had hij blijkbaar geen tijd te verliezen. Voorafgaand aan zijn verhoor wenste Tonna de verzamelde pers een 'langzame en pijnlijke dood voor jullie en je families' toe (Volkskrant, NRC 6 januari 2004).
In november vertelde Parmalat de beleggers dat het 496 miljoen euro had geïnvesteerd in het hedge fund Epicurum op de Kaaiman-eilanden. Niet verteld werd dat het - inmiddels failliet verklaarde - fonds was opgericht door Parmalat zelf. Directeur Tanzi liet analisten weten dat er al 50 miljoen was verdiend via Epicurum. Maar hij kon niet zeggen om wat voor fonds het eigenlijk ging: 'Deze firma heeft me geen informatie gegeven over de beleggingen die ze doen.' Voor het eerst heeft een bron bij justitie in Parma gezinspeeld op de betrokkenheid van politici. Het onderzoek richt zich intussen ook op Oostenrijk. Er zijn opnieuw boekhoudkundige onregelmatigheden gevonden. Een bedrag van 4,2 miljard aan bezittingen is nergens te vinden. Daarnaast zou het Zweedse bedrijf Tetra Pak, dat Parmalat tegen korting kartonnen melkverpakkingen levert, in 2001 de kortingen aan Calisto Tanzi persoonlijk en diens familie hebben betaald (NRC, Volkskrant 14 jan 2004).
Alessandro Bassi, een naaste medewerker van de gearresteerde financiële topmannen van Parmalat, heeft vrijdag waarschijnlijk zelfmoord gepleegd door van een brug te springen. Bassi werd niet beschouwd als verdachte. Een autopsie moet uitwijzen of de man daadwerkelijk zelfmoord heeft gepleegd. Bassi laat een vrouw en twee kinderen achter. Volgens nabestaanden was Bassi ondersteboven van het schandaal rond zijn werkgever. Tanzi is donderdagavond vanuit zijn cel naar het ziekenhuis vervoerd. Hij heeft mogelijk hartklachten. De van zijn voetstuk gevallen topbestuurder zou sinds zijn arrestatie eind december depressief zijn over de ontwikkelingen bij zijn concern.
Inmiddels blijkt ook Deutsche Bank betrokken bij het onderzoek naar de affaire. Parmalat zou zonder toestemming het logo van Deutsche Bank hebben gebruikt boven een brief die Standard & Poor's gerust moest stellen over de kredietwaardigheid van de gigant (Parool, Telegraaf 23, Parool 24 jan 2004).
Parmalat heeft heeft advocatenkantoor Houthoff Buruma ingehuurd om te adviseren over de Nederlandse Parmalat-vennootschappen. Deze dochters hebben voor bijna euro 6 mrd aan obligatieleningen uitgeschreven die niet meer kunnen worden afgelost. Voorzitter Michiel Wesseling van Huthoff Buruma wil alleen bevestigen dat zijn kantoor een opdracht heeft gekregen van de juridische dienst van Parmalat in Italië. Bronnen rondom het Parmalat-onderzoek melden dat ook betrokken bestuurders inmiddels juridische hulp hebben ingeschakeld. Edward Logeman van bankiershuis MCB, die bestuurder is bij de vier Nederlandse Parmalat-dochters, wil geen commentaar meer geven op de zaak. Eerder verklaarde hij 'niet te weten' of hij is gevrijwaard van aansprakelijkheid. Advocatenkantoor Nauta Dutilh, dat via zijn eigen trustkantoor Forum Administrations ook bestuurder is bij de Parmalat-vennootschappen, wilde gisteren geen commentaar geven. Medebestuurder Herman Muus van accountantskantoor HLB Den Hartog was niet bereikbaar voor commentaar. De toezichthouder voor de financiële markten AFM is deze week een formeel onderzoek begonnen naar de Nederlandse Parmalat-vennootschappen. Het onderzoek richt zich op de uitgifte van de obligatieleningen (Financieele Dagblad 23 jan 2004). Nauta Dutilh, met 450 juristen het grootste advocatenkantoor van Nederland, heeft zijn medewerkers verboden nog langer commerciële bestuursfuncties te vervullen. Twee prominenten van het kantoor zijn betrokken bij bv's van Parmalat, maar zij doen dit volgens Nauta Dutilh 'op persoonlijke titel'. Volgens woordvoerder Bannier heeft de stap 'niets' te maken met de Parmalat-affaire. Nauta Dutilh heeft nog geen besluit genomen over zijn trustactiviteiten. Via de bv Forum Administrations besturen Nauta-advocaten direct of indirect ruim driehonderd bv's en stichtingen, waaronder de Nederlandse vehikels van Parmalat. Via deze venootschappen liepen miljarden aan obligatieleningen. De vijf Nederlandse Parmalat-bv's, waarnaar onder meer de Autoriteit Financiële Markten (AFM) onderzoek doet, zijn door de rechtbank van Parma intussen insolvent verklaard. Andere grote advocatenkantoren hebben voor zover bekend hun beleid op het gebied van bijbanen niet gewijzigd. Buitenlandse bedrijven maken om fiscale redenen op grote schaal gebruik van de diensten van Nederlandse trustkantoren, banken en advocaten. Zicht op de activiteiten is er amper. Zo bleek Enron 120 bv's in Nederland te hebben via het trustkantoor van Bank Insinger de Beaufort (Volkskrant 7 feb 2004). De Parmalat-affaire is voor accountantsvereniging Nivra aanleiding om zijn beroepsregels aan te scherpen. De Nivra vindt dat in de naamgeving een strikte scheiding moet worden aangebracht tussen het accountantskantoor enerzijds en eventuele overige activiteiten anderzijds. Aanleiding is de situatie bij Dairies Holding, de Nederlandse dochter van Parmalat. De Nederlandse accountant HLB Nederland leverde zowel de externe accountant als een directielid aan Dairies. Het ene kantoor - HLB Van Daal - controleerde de boekhouding, terwijl het andere - HLB Den Hartog uit Rotterdam - verantwoordelijk was voor het trustbeheer. Een trustkantoor regelt en beheert postbus-bv's die Nederland gebruiken om een fiscaal voordeel te behalen (Volkskrant 29 jan 2004).
Het Openbaar Ministerie van Milaan wil van zeven banken meer duidelijkheid over de gebeurtenissen die leidden tot de bijna-ondergang van Parmalat. Het gaat onder meer om Banca Popolare di Lodi en Nextra, de vermogensbeheerder van de bank Intesa. Verder wil justitie de buitenlandse banken Morgan Stanley, Bank of America, Citigroup, Deutsche Bank en UBS horen. Het gaat vooral om transacties die de banken verrichtten in de maanden voordat het fraudeschandaal bij Parmalat naar boven kwam en de vraag of de banken al op de hoogte waren van de rampzalige situatie bij het zuivelconcern, en of ze hebben geprobeerd zich in te dekken. De banken zelf kunnen bij een volledige ondergang van Parmalat veel geld verliezen. De grootste schuldeiser is Capitalia, waar ABN Amro voor 9 procent in zit. De hoofdaccountant van Parmalat, Deloitte, zette vier jaar geleden al vraagtekens bij de cijfers van een Luxemburgse dochter, Parmalat Sonarfi. Deze twijfels zijn weergegeven in registers van de Luxemburgse kamer van koophandel. In de cijfers van moeder Parmalat, die ook werden goedgekeurd door Deloitte, stond er echter niets over (Volkskrant 11 feb 2004).
Parmalat kan volgend jaar weer naar de beurs, zegt de door de overheid aangestelde zaakwaarnemer Enrico Bondi, die met een gedetailleerd reorganisatieplan komt. Het aantal personeel en het aantal fabrieken wordt daarbij bijna gehalveerd en er mogen voortaan in maar tien in plaats van in de huidige dertig landen dochterbedrijven zijn gevestigd. Parmalat heeft met een groep banken overeenstemming bereikt over een lening van 105,8 miljoen euro. Het bedrijf wil zijn buitelandse activiteiten afstoten (telegraaf 18 feb, dft.nl 4, 26 mrt 2004).
De Rabobank heeft Parmalat begin 2003 jaar gefinancierd met dertig miljoen dollar. Het geld werd overgemaakt naar de bank Wishaw in de Uruguayaanse hoofdstad Montevideo, die volledig in handen van Parmalat was. Volgens de accountants van Price Waterhouse passeerde er ongeveer vier miljard dollar via Wishaw, waarvan 1,4 miljard nog altijd spoorloos is. Wishaw was vooral een doorgeefluik van internationale geldschieters, van wie de documentatie niet altijd in orde bleek (Volkskrant 9 apr 2004).
Parmalat heeft de Amerikaanse bank Citigroup bij de rechtbank van New Jersey aangeklaagd en een schadeclaim van 10 miljard dollar neergelegd. De lijst van beschuldigingen is lang: betrokkenheid bij fraude, valse communicatie, oneerlijke verrijking, verergering van de insolvabiliteit van Parmalat zijn enkele van de aanklachten. Volgens crisismanager Enrico Bondi van Parmalat was Citigroup al vroegtijdig op de hoogte van de desastreuze financiële situatie van de melkmultinational en zou de bank een fundamentele rol hebben gespeeld bij de explosie van de schulden tot 14 miljard euro. Bondi wil ook andere banken en acountancybedrijven aanklagen. Citigroup zou al vanaf 1994 documenten hebben vervalst om de slechte financiële situatie van Parmalat te markeren. In de aanklacht wordt ook gesproken over de betrokkenheid van Citigroup bij de creatie van 'zwarte gaten': maatschappijen enkel bedoeld om schulden in te doen verdwijnen (NRC 30 jul 2004).
Parmalat heeft jarenlang geld overgemaakt aan zowat alle Italiaanse politieke partijen. Het OM in Parma zal Calisto Tanzi en vijf van zijn managers in deze zaak apart dagvaarden. Tanzi distribueerde zijn smeermiddelen over alle partijen, links en rechts. Managers kregen van hem opdracht contacten met politici te onderhouden, waaronder ook Romano Prodi, voorzitter van de Europese Commissie en boegbeeld van verenigd links in Italië (Volkskrant 4 okt 2004).


WAO deels naar private verzekeraars - Minister de Geus wil de WAO voor gedeeltelijke arbeidsongeschikten privatiseren. Verzekeraars krijgen hiermee een markt van drie miljard in handen. De besprekingen met het Verbond van Verzekeraars zijn gunstig verlopen. Directeur E. Fischer zei eerder: 'Met de Nederlandse Spoorwegen of het loodswezen privatiseer je een monopolie. Dat is niet handig. Met de WAO heb veel concurrentie. De WAO is uitermate geschikt voor privatisering.' De Geus: 'Er moet een goed product tegen een gunstige prijs komen. Wij denken dat een privaat systeem goedkoper is, omdat verzekeraars beter gemotiveerd zijn dan de overheid de kosten te beheersen en arbeidsongeschikten aan werk te helpen' (NRC 20, 22 dec 2003).


Ontslag wegens fout parkeren - De Ford-fabriek in Genk kampt met 2700 man overtollig personeel wegens de teruggelopen belangstelling voor het daar gebouwde model. Slecht presterende werknemers komen als eerste in aanmerking voor gedwongen ontslag. Een werknemer moet het bedrijf verlaten wegens fout parkeren op het bedrijfsterrein (Telegraaf 20 dec 2003).


De postbode en de godsdiensleraar - Postbezorger Alan Pugh heeft zich vertilt aan een overvolle brievenbus en kon een week niet werken. De postbode liep daardoor 286 Britse pond aan inkomsten mis en eist nu een schadevergoeding van een godsdienstleraar van de universiteit in Wolverhampton omdat deze 270 brieven postte met een totaalgewicht van 22,5 kilo. 'Daarbij heeft u het de risico's voor onze cliënt genegeerd', schrijven de vakbondsadvocaten van de postbode aan de godsdiensleraar (Telegraaf 20 dec 2003).


Zelfmoordcijfer omhoog - In 2002 is het aantal zelfdodingen met 6 procent gestegen. Piet Willems (stichting Ex6) schrijft de stijging toe aan het individualisme: 'Mensen zijn steeds minder sociaal ingebed, waardoor ze makkelijker in een isolement belanden. In de naweeën van de feestmaand beseffen suïcidale mensen beseffen dat ze de aansluiting missen met de feestende medemens. Ze gaan met een ander goed voornemen het nieuwe jaar in.' Bij de groep 25 tot 40-jarigen is zelfdoding doodsoorzaak nummer één: 'Ze willen aan hun carrière werken, hebben een gezin of willen er een, willen sociale contacten en ook nog eens tijd voor hobby's. Soms wordt de druk hen te veel' (Volkskrant 23 dec 2003).


Een Chrysler en een Harley - Om mensen naar de oudejaarsavonddienst te lokken, verloot een kerk in de Amerikaanse stad Galveston op die avond een Chrysler PT Cruiser en een Harley Davidson Sportster. De dominee: 'Ik vertel de mensen dat ik niet in de autobusiness of de motorbusiness zit. Ik zit in de Jezusbusiness en de mensenbusiness' (Telegraaf 30 dec 2003).








Berichten en artikelen samengevat, samengevoegd en aangepast door Jeroen Vuurboom, 2002-2005. Email: zet jeroenvu voor @xs4all.nl
inleiding | motto's, citaten | 1990-1999 | 2000-2001 | 2002 | 2003 | 2004 a, b | 2005