|
INLEIDING 24 september 1998 menukaart voorvaderen
Niet weinig bekende personen uit de geschiedenis aten plantaardig voedsel of hebben hiervoor gepleit. Wie waren deze vegetariërs en wat waren hun beweegredenen? Zijn er constanten aan te wijzen in de geschiedenis van het vegetarisme? Twingtig jaar, vanaf mijn zestiende, was ik vegetariër zonder dat ik mij ooit in het vegetarisme verdiept had, laat staan in de geschiedenis van het vegetarisme. Vegetariër-zijn was niet mijn hobby. Is het nodig te weten dat Pythagoras en Leonardo da Vinci vegetariërs waren? Natuurlijk niet. Het gaat er om dat je vlees laat staan en tenminste weet, als je niet zo goed kookt, waar je een groenteburger kunt halen. Echter, in het debat over het vegetarisme speelt de historie wel een belangrijke rol. Dat bleek toen mijn oog viel op het artikel 'Kwaad vlees' van Michiel Louter (De Groene Amsterdammer, 30 juli 1997). Louter doet hierin een aantal spectaculaire beweringen. Hij betoogt namelijk dat het vegetarisme wordt "gedragen door een oeroude dualistische heilsleer, waarin de aarde wordt beschouwd als een soort kosmisch slagveld" waarop "het Goede (de goddelijke ziel) een strijd op leven en dood levert met het Kwaad (het duivelse vlees)". "Erg gemoedelijke figuren zijn die vegetariërs nooit geweest", vindt Louter. En, dit is wel zijn belangrijkste stelling, de vegetarische leer van Pythagoras valt "via Jezus Christus, de Perzische messias Mani, de Katharenbeweging, de theosofie en Adolf Hitler direct door te trekken naar de vegetarische dogmatiek anno nu". In het jaar waarin de rassenleer van Rudolf Steiner in de Nederlandse media in opspraak kwam, noemt Louter de vegetarische beweging ook nog een "kliekje van een paar duizend hele en halve antroposofen". Zo, daar konden wij vegetariërs het mee doen. Mijn nieuwsgierigheid was nu geprikkeld. Was het met het historisch vegetarisme werkelijk zo droevig gesteld als Louter ons wil doen geloven? Ik besloot mij eens te verdiepen in die geschiedenis. En ik vond inderdaad een groot aantal bevestigingen van Louters beweringen. Hij heeft zelfs kansen laten liggen door de 'verbanden' niet op te merken tussen vegetariërs en andere 'gnostici' zoals de quakers, esperantisten, blootvoeters en naturisten, christen-anarchisten, antimilitaristen, spiritisten, geheelonthouders, natuurgeneeskundigen, hippies, folksingers, vrijmetselaars, de pioniers van de wielrijdersbond en de werpers van de veganistische werpgroep TAART. Daarmee had hij de vegetariërs nog onschadelijker kunnen maken. Maar ook vond ik iets anders, een nuchter gegeven dat Louter vergeet te noemen. Dat de vegetarische beweging namelijk deel uitmaakt van een belangrijke historische ontwikkeling: de opkomst van de emancipatiebewegingen halverwege de achttiende eeuw. De strijd om de emancipatie van kinderen, slaven, vrouwen, arbeiders, koloniën, seksualiteit en kunst verschilt niet veel van de wijze waarop de strijd om de emancipatie van het dier werd en wordt gestreden. De vegetariërs uit het verleden waren trouwens zelf niet onbekwaam in het zien van verbanden. Waar hun tijdgenoten slechts verschillen zagen, wezen pleitbezorgers van het Pythagorisch dieet op de overeenkomsten tussen mens en dier lang voordat Darwin met een wetenschappelijke ondersteuning van die stelling kwam. Op dit moment beleven we een stortvloed van publikaties waarin de overeenkomsten tussen mens en dier steeds verregaander worden onderzocht. Maar laat ons niet vooruitlopen op wat komen gaat en nu snel beginnen bij het allereerste begin, onze voorvaderen ... menukaart voorvaderen |