HERMANN NITSCH Abstieg in den Grundexzeß 15 april 1999 menukaart lyman voskuil e.a. Das Orgien Mysterien Theater (3-9 aug 1998) Hermann Nitsch, 'Titelbild zur Partitur' My art says yes to life. - Herman Nitsch On Saturday night The German TV showed ... stages of his creative Orgasm, including driving terrified sheep, goats and cattle to a fenced area, slaughtering of a cow to the live music of local orchestra and audience ... driving pigs to a secluded area and let small military Tank to run them over and than mashing their bodies with its heavy chains ... Among the final displays you can see a remains of dogs, rabbits, exotic birds, etc. - Erez Ganor, The Israeli Cetacean Freedom Group, AR-posting Sun, 30 Aug 1998 13:57:22 +0300 Van de massaoffers der Sumeriërs, de bacchusverering in het oude Griekenland, de oudtestamentische dierenoffers en de Mithra-cultus der Romeinen lijkt het slechts een kleine stap naar de met varkens- en stierenbloed vervaardigde rituele performancekunst van de twintigste eeuwse 'kunstenaar' Herman Nitsch en wat (waarschijnlijk door hemzelf) het 'Höhepunkt des künstlerischen Schaffens' wordt genoemd, zijn Sechstagespiel, een 'Orgien Mysterien Theater'. De kunstenaar laat zich als traditiebewust portretteren: "Nitsch versteht das Fest als Gesamtkunstwerk in der Tradition von Richard Wagner und Skrjabin; Aktionen mit Fleisch und Blut stehen im Zusammenhang mit der mythenaufarbeitenden Psychologie von C.G.Jung." Maar over welke traditie heeft de artiest het? Wat Carl Gustav Jung betreft, hij verafschuwde vivisectie. Zijn 'mythes' zijn collectief en ontstaan buiten de wil van een enkeling om; ze volgen geen vooropgezet plan. Men kan de mythe dus niet 'aufarbeiten' of in scene zetten zoals Nitsch dat wil, zeker niet door zinloos geworden rituelen na te spelen op een Oostenrijks kasteeltje tussen de akkers. Waarom zou een dergelijke onderneming minder onecht, minder burgerlijk en minder anachronistisch zijn dan de door de commercie geëxploiteerde 'authentieke' landelijke trouwpartijen tussen de bielzen en het stro? Wat Richard Wagner betreft (over hem later meer), ook hij was actief als anti-vivisectionist, hield van dieren en werd vegetariër. Of zijn opera's mythisch geworden zijn kan men betwijfelen. Maar het vegetarisme maakte wel deel uit van zijn 'Gesamtkunstwerk'. In de westerse kunst en literatuur van Homerus tot aan, zeg, W.F. Hermans ontbreekt het niet aan gewelddadige en gruwelijke voorstellingen en beschrijvingen van barbaarse wreedheid en het grote lijden dat daarvan beurtelings gevolg en oorzaak is. Maar men heeft de gruwelijkheden altijd slechts afgebeeld. Nooit was geweld een onderdeel van de 'voorstelling' zelf. Zelfs de filmmakers van Hollywood hielden zich (meestal) aan wat men de ethiek van het witte doek kan noemen. Men trainde paarden en stuntmannen om ze in een levensechte strijd te laten sneuvelen. De gruwelijkheden die door de kunst, het toneel en de literatuur worden afgebeeld zijn dan ook geen doel op zichzelf. Zelfs een Silvester Stallone heeft een gerechtvaardigde aanleiding nodig om naar de geweldsmiddelen te mogen grijpen. In de roman Het Stierenoffer van Louis Ferron (1975) vindt men ontegenzeggelijk een zekere 'fascinatie' voor geweld, slachting en rituelen. Gelukkig heeft men nooit geprobeerd de Nederlandse roman te verfilmen. Toch is het niet gewaagd te veronderstellen dat de 'bedoelingen' en sympathieën van de auteur met de in de roman voorgestelde 'werkelijkheid' minstens op gespannen voet staan, zo ze daaraan al niet volkomen tegengesteld zijn. Aristoteles beschrijft in zijn zeer invloedrijke Ars Poetica hoe de bloedige loop der gebeurtenissen en het verdriet in de tragedie dienen om bij het publiek een groot medelijden op te wekken. Aldus bewerkstelligde de tragedie een zuiverende catharsis die de toeschouwers goed maakte. Geweld, moordpartijen en wreedheden hebben in het theater en de literatuur dus van oudsher een pragmatische en ethische functie die aan de verheerlijking ervan nu juist volledig waren tegengesteld. Sensibilisierung Met déze traditie heeft Hermann Nitsch gebroken. De kunstenaar laat stieren en varkens aanrukken om ze quasi-ritueel te slachten en hij maakt zijn publiek, dat in het Sechstagespiel handelend optreedt, medeplichtig. Nitsch spreekt over de ranzige varkensmoorden in kunstzinnige termen van kleur, vorm en compositie: "Die sechs Tage und sechs Nächte sind vergleichbar einer sechssätzigen Symphonie, in der dramatische und meditative Sätze einander abwechseln und ergänzen." Het doel: 'Sensibilisierung und Intensivierung alle fünf Sinneseindrücke und deren synästhetische Kombination'. Als een Nero orkestreerde Nitsch zijn 'spel': zes bloedige dagen op een slot in Oostenrijk, rood gekleurd en synesthetisch gecombineerd met de geur van verbrande varkens en stieren. De feestweek werd zorgvuldig voorbereid. Nitsch zal zich vooraf hebben verlustigd bij het uitschrijven van zijn partituur: "So soll dem ersten Tag und seiner dramatischen Exposition (Stierschlachtung) ein ruhiger zweiter Tag folgen, an dem zwei große Malaktionen im Mittelpunkt stehen. Der dritte Tag ist der Tag des Dionysos, der Tag des gebotenen Exzesses. An diesem Tag sollen sich, wie in einem Scherzo, Ausgelassenheit und Tragisches vermischen". Weldra zou de grote 'Abstieg' volgen: "Am vierten Tag folgen Ausstellungen und Installationen in allen Räumlichkeiten und im Park von Schloß Prinzendorf. Der fünfte Tag entspricht der Katastrophe des klassischen Dramas, dem 'Abstieg in den Grundexzeß', wie Nitsch das nennt: auf die Schlachtung eines Stieres folgen Aktionen mit Fleisch, mit Gedärmen, mit Obst, Gemüse und Blumen. Der letzte Tag schließlich soll nach Willen des Künstlers mit Musik und Prozessionen in die unbeschwerte Stimmung eines Volksfests münden." Das Orgien Mysterien Theater (3-9 aug 1998) 'Aktionen mit Fleisch und Gedärmen': 'Sensibilisierung und Intensivierung fünf Sinneseindrücke und deren synästhetische Kombination' Gelukkig werden de Sechs Tagen van Nitsch een fiasco. Om te beginnen viel het bezoekersaantal tegen. Naarmate de show vorderde haakten steeds meer deelnemers af. De week werd bedorven door het aanhoudende getrommel en geschreeuw van demonstranten die het slot tot op enkele meters waren genaderd vanuit de perselen van een aanliggende boerderij. De processies met gekruisigde dieren in rondjes om het kasteel werden onderbroken door hoog oplopende woordenwisselingen met de demonstranten. De deelnemers aan het Spiel werden door hen uitgefoeterd en verwenst, en toen dat niet hielp, door middel van poëzie op hun zieleleven aangesproken. Twee maal werd het slot ontruimd na een anonieme bommelding. Toen de politie een inval deed bleken er zoveel bloed en resten van organen op de vloeren te zijn blijven liggen dat er wegens gevaar voor de hygiëne een verbod werd ingesteld. Ook werd Nitsch gesommeerd zijn internetpagina's te sluiten. De muzikanten die waren ingehuurd om het geheel muzikaal te omlijsten, vertrokken uit schaamte. Ondertussen was de vrouw van Nitsch, die als een fanatiek moederdier in de duscussies pal voor haar man was gaan staan, in een zenuwcrisis gestort. Op de zesde, beslissende scheppingsdag van het Spiel, toen inmiddels ook de laatste deelnemers in de gietende regen waren vertrokken, brak een grote zwarte stier uit de stallen. Het dier, dat door Nitsch hoogstpersoonlijk zou worden geslacht bij wijze van finale 'Abstieg in den Grundexeß', rende de binnenplaats op en rijgde Nitsch aan de horens en vertrapte de kunstenaar. Er waren geen getuigen bij aanwezig. Enige uren schijnt de kunstenaar op de binnenplaats te hebben liggen bloeden op de kasseien. Zijn bloed verenigde zich met de regendruppels en het heilige bloed van varkens en runderen die onder zijn artistiek leiderschap waren vernietigd. De kunstenaar werd toen door de marechaussee op de binnenplaats bewusteloos aangetroffen en met zware verwondingen naar het ziekenhuis gebracht. De kunstenaar overleefde de aanslag. De stier gelukkig ook. Maar volgens geruchten zal Nitsch zijn verdere leven in een rolstoel doorbrengen. Zijn zintuigen zijn ernstig ontregeld en zijn ingewanden beschadigd. De kunstenaar zal geen nageslacht meer verwekken. Volgens de artsen was de schade aan zijn ziel nog het alleronherstelbaarst. Maar de advocaten van Nitsch daarentegen vreesden de ruim 200 aanklachten het meest. Toen zij hoorden dat de kunstenaar in het onrendabel dionysisch spectakelstuk enkele miljoenen had geïnvesteerd, wisten zij dat er geen geld voor een honorarium meer over was. Massaal vertrokken zij. Jazeker, de literatuur is soms medogenloos en wreed. Maar voor Nitsch was dat niet werkelijk, niet mythisch genoeg. Een mythe is het Sechstagespiel niet geworden, en toen het feest voorbij was leek alles onwerkelijk geworden. In het ziekenhuis kreeg hij weinig bezoek. Geheel en al vergeten heeft men de kunstenaar echter nog niet. Er stond een vrolijk veldboeket aan zijn bed: Beterschap toegewenst van alle vegetariërs. Uit de postings in AR-News A bizarre Austrian artist sponsored by David Bowie and Yoko Ono is planning the culmination of his life's work next month with the slaughter of animals in front of a 2,000-strong audience. In the name of art, three bulls and six pigs will be killed, crucified and disembowelled during Hermann Nitsch's six-day Orgy Mystery Theatre ... Up to 100 art students under Nitsch's direction will paint with animal blood and press grapes mixed with entrails with their bare feet. Bowie, who finds inspiration in Nitsch's work, is expected to be among spectators paying £350 a head. Animal rights activists are campaigning against the event and 60-year-old Nitsch has received death threats. He admits to being worried about possible protests. He said: "There will be a heavy police presence and we will be protected. I don't do anything more than what takes place in a slaughterhouse, using animals that were on their way there anyway. All the animals will be eaten afterwards by the spectators. My art says yes to life." The controversy is nothing new for Nitsch. In 1966, police broke up one of his "actions" at the "Destruction in Art Symposium" at London's Institute of Contemporary Arts. His events typically involve covering live subjects in animal remains and pressing grapes and entrails. Naked women are often used, strapped to horses or crucifixes. He has been charged with blasphemy in the past over his use of religious artefacts. Shortly after his 1966 clash with police he was invited to New York as a guest of Yoko Ono, the artist widow of John Lennon. A 1989 Nitsch exhibition in Scotland was banned but last year - after artists such as Damien Hirst had made work with dead animals more acceptable - he returned to Britain on an Arts Council grant. He now claims to be almost mainstream, and his work hangs in the Tate. (Electronic Telegraph - International News - Sunday, July 19th, 1998, © Copyright Telegraph Group Limited 1998. Posting David J Knowles.) Correctie: Yoko Ono bleek van het Sechstagespiel niet op de hoogte. Het gerucht van de betrokkenheid van David Bowie is niet tegengesproken. Hermann Nitsch is an Austrian artist from a school of art that became known as Viennese Actionism. He has been killing animals for art and using their body parts in various ways connected to Christian symbolism and sexuality for more than 35 years now. In the early days, in the sixties, he even spent some time in prison for his actions. But since quite a while he is part of the establishment and internationally well-known. Some of his art pieces achieve high prices and are shown in international galleries. They mostly include bits (like crosses and blooded linen) that have been used by such orgy mystery theatres or slaughter feasts, as he has staged from 3rd to 9th August 1998 ... During this event, at least 3 bulls were slaughtered. And at least 15 pigs and 5 sheep and other animals were killed elsewhere specifically for this event. In the months coming up to this orgy mystery theatre (OMT), many different AR groups mobilized by going public as well as bringing charges up in court and consulting and lobbying politicians, from the prime minister, to the provincial government and district representatives. That was all more or less in vain as it was generally said that what he does is nothing new and that all the animals used will be eaten anyway and the killing is done better than in a usual slaughterhouse. On top of that, the freedom of artistic expression is in our constitution, while the rights of animals, respectively laws protecting them from suffering and death, are not. And constitutionally protected rights always supercede non-constitutional rights ... In the night, a procession with dead animals crucified and nude people had been planned. But it was called off due to the hysterical ar crowd outside ... In the evening [of the 5th day], Nitsch invited the whole village to food and drink into a nearby area of open wine cellars. The demos were stopped for that time, to avoid conflict with the villagers. But ar people still went to the party and talked with some of the musicians. It revealed that many of them were fed up with the OMT and said they just did it for the money anyway. They soon were persuaded to rebel, and indeed left then and stopped playing for Nitsch ... As one of the moles inside the castle showed a suspicious interest in the well being of the waiting bull, he was forcefully removed and thrown out of the castle. A charge for assault has been made in court. Before the slaughter, an activist scaled a tree again and blasted noise from the top down onto the Nitsch people inside the castle. Before the slaughter of the bull, he read out moving words from Austrian AR philosophers in defence of animals. The Nitsch crowd spontaneously applauded. Police afterwards also admitted to have been moved by all this. In the meantime, Nitsch's wife was seen having a nerveous breakdown. She had always been at the forefront in shouting abuse and showing her hatred and contempt for the protesters. She had also sexually harrassed female protesters on a couple of occasions. Her breakdown might have had to do with the fact that the climax of her husband's artistic life had been so badly disrupted in this moment. And in addition, there were only 30 paying guests left in the castle by then ... During the night, a number of attacks happened on the cars of Nitsch's people and the castle wall, with super glue and red paint, albeit the police did guard the castle and the cars day and night. Protests continued as noisy as ever during the morning of the day till 4 pm. The last remaining mole inside the castle then confirmed that no more animal entrails were used, and that the event was basically over. It was then that another paint attack happened onto the wine press house of the castle, the guest garden and a number of cars of the last remaining guests. All those, including the tables and chairs, were covered with slogans like "murderer" and so forth. Police then stopped and searched the cars of the last protesters while they were leaving, but did not find any spray cans. There are almost 200 charges still to be fought in court against Nitsch. However, Austrian TV and this USAmerican recording team, as well as Nitsch himself, have brought some charges against ar people and groups too. Also, some activists were personally charged. The future will show how serious those charges actually are. - Posting Alf Waibel, describing the August 3-9 Nitsch Orgy Mystery Theatre. Sat, 15 Aug 1998 15:16:04 EDT. "Vegan greets" Bronnen -AR-News postings -Aristoteles (1995) -webpage van Hermann Nitsch (gesloten) -zie ook De kunstenaar als hogepriester? door Stefan Beyst (2002) menukaart lyman voskuil e.a.